Cốt truyện sự kiện trong tiểu thuyết Việt Nam từ 1986 đến 2000

Bài viết Cốt truyện sự kiện trong tiểu thuyết Việt Nam từ 1986 đến 2000 trình bày những tiểu thuyết Việt Nam từ 1986 đến 2000 được tổ chức theo mô hình cốt truyện sự kiện có khả năng bao quát hiện thực đời sống của con người Việt Nam trong những không gian xã hội rộng lớn, mang tính thời sự rõ nét,... Mời các bạn cùng tham khảo.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cốt truyện sự kiện trong tiểu thuyết Việt Nam từ 1986 đến 2000 TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP HỒ CHÍ MINH TẠP CHÍ KHOA HỌC HO CHI MINH CITY UNIVERSITY OF EDUCATION JOURNAL OF SCIENCE KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN SOCIAL SCIENCES AND HUMANITIES ISSN: 1859-3100 Tập 15, Số 2 (2018): 16-24 Vol. 15, No. 2 (2018): 16-24 Email: tapchikhoahoc@hcmue.edu.vn; Website: http://tckh.hcmue.edu.vn CỐT TRUYỆN SỰ KIỆN TRONG TIỂU THUYẾT VIỆT NAM TỪ 1986 ĐẾN 2000 Phạm Thị Thùy Trang* Khoa Ngữ văn - Trường Đại học Sư phạm TP Hồ Chí Minh Ngày nhận bài: 04-01-2018; ngày nhận bài sửa: 22-02-2018; ngày duyệt đăng: 23-02-2018 TÓM TẮT Những tiểu thuyết Việt Nam từ 1986 đến 2000 được tổ chức theo mô hình cốt truyện sự kiện có khả năng bao quát hiện thực đời sống của con người Việt Nam trong những không gian xã hội rộng lớn, mang tính thời sự rõ nét. Điều đó tạo cho người đọc cảm giác câu chuyện đang được kể ở thời điểm “hiện tại”, “bây giờ”. Sự xuất hiện phổ biến của các tiểu thuyết có cốt truyện sự kiện cho thấy nhu cầu được nói thật, nhu cầu được nhận thức lại những vấn đề của lịch sử, xã hội từ một góc độ khách quan, không né tránh của các nhà tiểu thuyết thời kì đổi mới. Từ khóa: cốt truyện, sự kiện, cốt truyện sự kiện, tiểu thuyết Việt Nam. ABSTRACT Eventful plot in Vietnamese novels from 1986 to 2000 Vietnamese novels from 1986 to 2000 organized following the eventful plot model have the ability to cover the reality of the daily life of Vietnamese people in large social spaces and reflect the current affairs, making readers feel as if the story was told at the present time. The widespread publications of novels with eventful plot reflects the need to tell the truth, the need to reconsider historical and social issues from an objective angle of novelists during the period of reforming. Keywords: plot, event, eventful plot, Vietnamese novel. 1. Mở đầu Cốt truyện là toàn bộ các sự kiện được kể ra, là nội dung được kể trong truyện kể. Điều các nhà tự sự học quan tâm khi nghiên cứu về cốt truyện trong tự sự không phải là cốt truyện nhân quả được tạo thành từ liên kết chuỗi của các sự kiện được kể mà là cốt truyện trong trật tự trần thuật – tức là việc trình bày các sự kiện theo một trật tự trần thuật nhất định, trên cơ sở sắp xếp lại các sự kiện trong cốt truyện theo một định hướng thẩm mĩ nhằm gia tăng hiệu quả nghệ thuật cho chúng. Việc tổ chức các sự kiện trong trật tự trần thuật có mối quan hệ chặt chẽ với việc tổ chức thời gian trần thuật trong tiểu thuyết. Thời gian trần thuật cho thấy mối tương quan giữa hoạt động trần thuật và trình tự sự kiện khách quan của cốt truyện, trả lời cho câu hỏi làm thế nào những sự kiện trong cốt truyện có thể được trình bày trong diễn ngôn trần thuật. * Email: rosslynpham@yahoo.com 16 TẠP CHÍ KHOA HỌC - Trường ĐHSP TPHCM Phạm Thị Thùy Trang Trong xu hướng hiện đại hóa tiểu thuyết thời kì đổi mới, các nhà văn đã có nhiều tìm tòi và thể nghiệm thông qua cách xây dựng nhiều mô hình cốt truyện nhằm thể hiện những cảm quan mới mẻ về hiện thực đời sống. Tuy nhiên, hình thức tổ chức cốt truyện truyền thống theo trật tự logic tự nhiên của các sự kiện vẫn được người viết sử dụng rộng rãi nhằm thể hiện một quan niệm riêng về cuộc sống, con người. 2. Nội dung Cốt truyện sự kiện là mô hình tổ chức sự kiện quen thuộc của tiểu thuyết truyền thống và trên thực tế, vẫn có khá nhiều cây bút tiểu thuyết từ 1986 đến 2000 kiến dựng tác phẩm theo mô hình quen thuộc này như: Nguyễn Mạnh Tuấn (Cù lao Tràm), Lê Lựu (Thời xa vắng), Dương Hướng (Bến không chồng), Nguyễn Khắc Trường (Mảnh đất lắm người nhiều ma), Chu Lai (Phố), Ma Văn Kháng (Ngược dòng nước lũ), Trung Trung Đỉnh (Ngõ lỗ thủng, Tiễn biệt những ngày buồn)… Ở các sáng tác này, người kể chuyện thường tuân thủ theo trình tự tự nhiên của các sự kiện đi từ mở đầu, phát triển, đỉnh điểm đến mở nút. Tác phẩm thường kết có hậu, số phận của nhân vật được miêu tả đầy đủ, trong tính quá trình. “Trong những những tiểu thuyết này, các nhân vật gắn bó chặt chẽ với các sự kiện và đến lượt mình, hệ thống sự kiện làm nổi bật tính cách của nhân vật” (Mai Hải Oanh, 2009). Khi khảo sát những tiểu thuyết có cốt truyện sự kiện trong thời gian này, chúng tôi nhận thấy đa phần nội dung của truyện bao quát cuộc đời của nhiều nhân vật, trải ra trong một khoảng thời gian rất dài, đi suốt từ trong chiến tranh đến những năm tháng sau giải phóng với nhiều biến động trong đời sống cá nhân cũng như thăng trầm của thời thế. Hiện thực đời sống trong những tác phẩm này cũng rộng lớn, có cả cuộc sống nơi chiến trường, cuộc sống thành thị lẫn nông thôn. Bối cảnh xã hội, lịch sử ở đây cũng đều gắn bó với những giai đoạn quan trọng trong thực tế của đất nước. Thông qua số phận cá nhân của các nhân vật, tiểu thuyết đã làm sống dậy những ấn tượng rõ nét, chân thực không chỉ về hiện thực mà cả đời sống của con người Việt Nam qua nhiều thời kì. Có thể nhận thấy phần nào khả năng khái quát hiện thực đời sống và con người của các tiểu thuyết có cốt truyện s ...