Cùng con 'vượt dốc'

“Tôi muốn điên cái đầu với thằng con tôi. Năm nay cháu 13 tuổi. Mới trước đó 2-3 năm, cháu vẫn còn rất ngoan, hiền, dễ bảo, rất tình cảm với mẹ. Vậy sao bây giờ đổi khác thế: bướng, lì, nóng, quậy…”. Ấy là những phàn nàn rất thường trực của các bậc phụ huynh về con mình với các chuyên gia tâm lý.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cùng con “vượt dốc” Cùng con “vượt dốc”“Tôi muốn điên cái đầu với thằng con tôi. Năm nay cháu 13 tuổi. Mớitrước đó 2-3 năm, cháu vẫn còn rất ngoan, hiền, dễ bảo, rất tình cảmvới mẹ. Vậy sao bây giờ đổi khác thế: bướng, lì, nóng, quậy…”. Ấy lànhững phàn nàn rất thường trực của các bậc phụ huynh về con mìnhvới các chuyên gia tâm lý.Có thể nói vấn đề giáo dục trẻ, tuổi dậy thì đang là điều rất nổi cộm trongnhiều gia đình ở nước ta hiện nay, chiếm phần lớn các ca tư vấn tâm lý, chỉsau ngoại tình và stress.Vì sao nên nỗi?Bước vào tuổi dậy thì - với cả em nam và nữ, thường khoảng từ 12, 13 tuổi,đây thực sự là một giai đoạn rất đặc biệt, rất quan trọng đối với sức khỏe thểchất và tinh thần của các em. Các em lớn nhanh, “trổ mã” rõ rệt từng tuần,từng tháng: cao, to, vỡ tiếng, cơ thể thay đổi (mọc lông, có kinh nguyệt…).Sự thay đổi của vóc dáng bên ngoài song song và kéo theo sự thay đổi vềtâm lý: lóng ngóng, vụng về, e thẹn. Muốn tìm hiểu, khám phá, học hỏi thếgiới xung quanh và bản thân nhưng lại thiếu kiên nhẫn, hay ngộ nhận thànhra luôn nóng nảy, lì, bướng và vô tình hay cố ý xem đó như là cách để khẳngđịnh mình. Các em ở vào cái cảnh gọi là dở dở, ương ương: không còn hẳnbé như lúc lên 5, lên 7 để hiền ngoan dễ tin, dễ nghe lời, chịu sự áp đặt mộtchiều của cha mẹ, cũng lại chưa đủ lớn như người đã trưởng thành để có sựchín chắn, chững chạc, chưa có sự trải nghiệm để hiểu đời, còn hạn chế, lệchlạc nhiều trong nhận thức, nên rất dễ ảo tưởng, chủ quan… Mặt khác, điềukiện sống ngày nay đã thay đổi rất nhiều so với trước: đầy đủ, tiện nghi, gấpgáp hơn nhưng cũng nhiều cạm bẫy, thách thức hơn. Sự phát triển nhanhchóng của khoa học, công nghệ làm giới trẻ tiếp thu rất nhanh nhưng các bậccha mẹ thì ngược lại. Có rất nhiều những quan niệm, giá trị đã thay đổi theothời cuộc và trở nên lạc hậu mà cha mẹ vẫn đem ra áp đặt… Vì thế, tất cảnhững điều này đã tạo nên những khoảng cách, sự khác biệt giữa cha mẹ,con cái, thành ra không hiểu nhau, gây lên xung đột mà sự tổn thương nhiềukhi cả hai phía cùng lãnh đủ.Tuổi teen cần được cha mẹ quan tâm, giúp đỡ với sự đồng cảmChờ “rằm” để “tròn trăng”?Tục ngữ đã nói: “Khôn đâu đến trẻ, khỏe đâu đến già”. Quá trình hình thànhnhân cách của trẻ phải trải qua nhiều năm tháng mới hoàn thiện và trong quátrình đó không sao tránh khỏi sự lầm lỡ, lệch lạc ít nhiều, nhưng về cơ bảnthì rồi đâu cũng vào đó như trăng đến rằm sẽ tròn. Song nói như thế cũngkhông có nghĩa chúng ta cứ chủ quan, bỏ mặc con em mình tự thân vận độngvà rồi nghiễm nhiên đến tuổi trưởng thành là đều… “OK” hết. Nhất là vớimột thực trạng xã hội luôn đầy rẫy những điều nguy hiểm, những cạm bẫyluôn rình rập như hiện nay thì chỉ ngơ đi vài ngày, vài tuần là dễ “mất con”như chơi.Nói như thế để các bậc cha mẹ cũng đừng quá nôn nóng, sốt ruột, thất vọngkhi con cái có những biểu hiện không vâng lời, kết quả học tập, làm việc vẫnchưa được như ý mẹ cha. Phải cố gắng hiểu các em. Hiểu cả cái khó hơn củatrẻ thời nay so với thời xưa: dù được ăn, mặc đầy đủ hơn nhưng áp lực họchành, sự phân tâm, rối nhiễu của các tác động xã hội cũng nhiều hơn… Đểkhi cùng con học, chơi, dạy dỗ con, cha mẹ phải đứng vào vị trí của con màxem xét mới thấu đáo và hiệu quả. Tuyệt đối đừng áp đặt chủ quan, duy ýchí; đừng so sánh một cách máy móc, khập khiễng giữa con với thời mình,với con nhà khác, để con càng thấy bị tự ái, ức chế. Làm cha mẹ thời naychắc chắn cũng có cái khó hơn thời xưa. Có nhiều khi, sự cứng rắn, lý luậndài dòng với con lại không hiệu quả bằng một lời khen, sự xuống nước “giảvờ thua” của cha mẹ. Trẻ em cũng như người lớn, ai chẳng ưa dịu dàng, mátngọt. Trước khi định chê con, hãy cứ khen chúng trước đã, như: “Thôngminh như con mà sao lại có chỗ sai sót hơi lạ thế này”; “con ngoan, conthương mẹ lắm mà, làm vậy ngỡ mẹ buồn thì sao?”… Đừng để con cái cósuy nghĩ: cha mẹ thì lúc nào cũng “có quyền đúng”, không biết xin lỗi conbao giờ. Dù là đứa bé 3 tuổi thôi, nếu sai, cha mẹ cũng phải nhận và sửa,huống chi với trẻ tuổi teen, chúng luôn rất nhạy cảm và phán xét khá tinhtường. Chúng luôn coi cha mẹ như tấm gương phản chiếu vì thế cách giáodục hiệu quả nhất là ngay từ bản thân cha mẹ. Hãy luôn tạo sự bình đẳng,dân chủ trong gia đình để các con thấy mình được tin cậy và tôn trọng. Lạiluôn phải thật kiên trì, bình tĩnh, nhũn nhặn khi đối thoại, kể cả khi phạt tộicon.Xin đừng nản lòngThường trực một tâm trạng khi các bậc phụ huynh cầu cứu đến nhà tư vấn làhọ đều bảo: họ mệt, nản lắm rồi; muốn buông xuôi, bỏ mặc vì nói mãi, thậmchí đánh đòn rất đau mà chỉ được vài hôm là đâu lại vào đấy… Mong cácphụ huynhnhớ rằng: đó là lứa tuổi mà các nhà khoa học giáo dục gọi là “tuổivượt dốc”. Không còn ở “chân dốc” như khi bé, hay đã “qua đỉnh”, như “cávượt vũ môn” và đã “hóa rồng” khi trưởng thành. Các em tuổi dậy thì đang“khó nhọc” để ì ạch, leo “con dốc” của cuộc đời. Vậy thì làm cha mẹ sao lạikhông luôn “kè kè” bên con để ...