Cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu và các vấn đề đặt ra cho Việt Nam

Bài viết trình bày nguyên nhân khủng hoảng kinh tế; hệ quả của khủng hoảng thời đại hậu khủng hoảng có gì khác; Việt Nam trong khung cảnh hậu khủng hoảng của thế giới.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu và các vấn đề đặt ra cho Việt Nam CUéC KHñNG HO¶NG KINH TÕ TOµN CÇU Vµ C¸C VÊN §Ò §ÆT RA CHO VIÖT NAM TrÇn §×nh Thiªn(*) T rong c¸c cuéc th¶o luËn hiÖn nay, cÇn ®Æt viÖc lý gi¶i nguyªn nh©n, hËu qu¶ vµ t¸c ®éng cña khñng ho¶ng NÕu nh×n nhËn thùc chÊt cuéc khñng ho¶ng lÇn nµy nh− vËy, kh«ng thÓ b×nh luËn khñng ho¶ng x¶y ra chØ lµ do tµi chÝnh - kinh tÕ toµn cÇu ®ang diÔn ra sai sãt cña hÖ thèng tµi chÝnh. Nguyªn trong mèi liªn hÖ víi nh÷ng chuyÓn biÕn t¾c chung lµ cÇn ph©n biÖt ®ñ r¹ch rßi mang tÝnh thêi ®¹i (®èi víi thÕ giíi) vµ c¸c nguyªn nh©n tõ n«ng ®Õn s©u.(*) víi ®Þnh h−íng chiÕn l−îc ph¸t triÓn Theo chiÒu s©u nh− thÕ, cã thÓ x¸c giai ®o¹n 2011-2020 (®èi víi ViÖt Nam). ®Þnh mÊy nhãm nguyªn nh©n sau: Theo c¸ch tiÕp cËn nh− vËy, xin ®−îc • Nguyªn nh©n trùc tiÕp: sù h×nh bµy tá ý kiÕn xoay quanh ba vÊn ®Ò. thµnh vµ ®æ vì cña bong bãng nhµ ®Êt, cña c¸c kho¶n cho vay thÕ chÊp nhµ ®Êt. I. VÒ nguyªn nh©n khñng ho¶ng S©u h¬n lµ nh÷ng bÊt æn tÝn dông nãi chung (cho vay nhµ ®Êt t¹i Mü chØ Cuéc khñng ho¶ng nµy ®−îc ®Þnh vÞ chiÕm kho¶ng 23% tæng c¸c kho¶n vay). lµ lo¹i khñng ho¶ng mang tÇm thÕ kû, “tr¨m n¨m míi cã mét lÇn”. ThÕ giíi • Nguyªn nh©n chñ yÕu - trùc tiÕp: trong vßng mét tr¨m n¨m x¶y ra rÊt sù yÕu kÐm cña hÖ thèng tµi chÝnh - ng©n hµng. nhiÒu cuéc khñng ho¶ng, tõ n¨m 1997 ®Õn nay còng ®· cã 5-6 cuéc khñng • Nguyªn nh©n c¬ b¶n (nÒn t¶ng): ho¶ng, tuy nhiªn ®ã chØ lµ nh÷ng cuéc sù mÊt c©n b»ng kinh tÕ toµn cÇu s©u “nho nhá”, mang tÝnh “chuyªn ®Ò” vµ s¾c kÐo dµi, ph¸ vì c¸c t−¬ng quan vµ chñ yÕu ë tÇm khu vùc. V× vËy, chiÒu côc diÖn ph¸t triÓn hiÖn cã. s©u vµ nh÷ng ®Æc tr−ng mang tÝnh b¶n • Nguyªn nh©n g¾n víi nguyªn lý chÊt cña nã kh«ng gièng nh− nh÷ng vËn hµnh cña hÖ thèng kinh tÕ thÞ cuéc khñng ho¶ng “nho nhá” kh¸c, mµ tr−êng: nhµ n−íc hay thÞ tr−êng? ®−îc gäi lµ “®¹i khñng ho¶ng”. Cuéc khñng ho¶ng nµy cã søc m¹nh xoay (*) PGS., TS., QuyÒn ViÖn tr−ëng ViÖn Kinh tÕ chuyÓn c¶ mét thêi ®¹i. ViÖt Nam. 4 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 10.2009 1. Nguyªn nh©n trùc tiÕp: khñng thùc, nÕu doanh nghiÖp cã ®ßn bÈy tµi ho¶ng cho vay nhµ ®Êt vµ khñng ho¶ng chÝnh kh«ng lín h¬n 3 ®−îc coi lµ b×nh tÝn dông th−êng. §ßn bÈy cµng cao, rñi ro cµng lín: lêi ng−êi vay tróng lín, lç th× ng©n Sau sù sôp ®æ dot.com vµo n¨m hµng g¸nh chÞu. 1999-2000 vµ vô khñng bè 11/9/2001, lo ng¹i kinh tÕ suy sôp, Côc Dù tr÷ liªn H×nh 1: GDP, thÞ tr−êng nî vµ bang Mü (FED) ®· nhanh chãng c¾t l·i chøng kho¸n nî ë Mü (T = ngµn tû) suÊt tõ 6,5% xuèng 1% vµo th¸ng 7/2003. Møc l·i suÊt thÊp nh− vËy kÐo dµi suèt h¬n 4 n¨m, tõ gi÷a 2001 ®Õn cuèi 2004. Trong thêi gian ®ã, gi¸ nhµ ®Êt t¨ng kho¶ng 10%/n¨m. Víi tèc ®é t¨ng gi¸ nh− vËy, gi¸ nhµ n¨m 2006 cao gÊp ®«i gi¸ n¨m 2001. L·i suÊt thÊp, tiÒn vay rÎ, gi¸ nhµ t¨ng nhanh lµm cho bong bãng nhµ ®Êt h×nh thµnh. Khi l·i suÊt b¾t ®Çu t¨ng vµo n¨m 2005, bong bãng vÉn tiÕp tôc c¨ng cho ®Õn hÕt 2006. Sau qu¸ tr×nh h−ng thÞnh kÐo dµi H×nh 1 cho thÊy ®é lín cña GDP, 7 n¨m (2000-2006), sù sôp ®æ diÔn ra cña thÞ tr−êng nî vµ c¸c s¶n phÈm ph¸i nhanh chãng trªn quy m« toµn cÇu. sinh dùa trªn nî ë Mü (CDS chØ lµ 1 lo¹i NÐt ®iÓn h×nh cña bong bãng nhµ chøng kho¸n nî). Cã thÓ thÊy c¸c cuéc ®Êt lµ sù t¨ng tr−ëng tÝn dông thÕ chÊp. khñng ho¶ng nµy lµ do c¸c lçi hÖ thèng §Õn ®Çu thËp niªn 1990, d− nî thÕ chÊp cña hÖ thèng ng©n hµng - tµi chÝnh. ë Mü chØ kho¶ng 2 ngµn tû USD, nh−ng 2. Lçi hÖ thèng cña hÖ thèng ng©n ®Õn quý 3/2001, ®· t¨ng lªn trªn 5,5 hµng - tµi chÝnh ngµn tû USD vµ ®Õn quý 3/2007, lªn h¬n 11.000 tû USD. T¹i ®Ønh ®iÓm, tæng d− Nguyªn nh©n chñ yÕu trùc tiÕp cña nî tÝn dông ®¹t kho¶ng 48.000 tû USD, cuéc khñng ho¶ng lµ c¸c lçi hÖ thèng gÇn 3,5 lÇn GDP. cña hÖ thèng ng©n hµng - tµi chÝnh. NÕu nh− c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i cßn chÞu C¸c kho¶n vay ngoµi vay thÕ chÊp sù qu¶n lý gi¸m s¸t cña c¸c c¬ quan nhµ nhµ ®Êt còng trong t×nh tr¹ng xÊu, n−íc, th× c¸c ng©n hµng ®Çu t−, c¸c c«ng nguyªn nh©n lµ viÖc “chøng kho¸n hãa” ty tµi chÝnh Ýt bÞ gi¸m s¸t h¬n. Chóng c¸c giÊy tê nî kh«ng ®−îc kiÓm so¸t. t¹o ra ngµy cµng nhiÒu s¶n phÈm “tiªn L−u ý r»ng c¶ trong cho vay nhµ ®Êt tiÕn”, c¸c s¶n phÈm ph¸i sinh víi môc lÉn trong thÞ tr−êng nî, viÖc dïng ®ßn ®Ých ph©n t¸n rñi ro, gi¶m bít rñi ro. bÈy (leverage) tµi chÝnh lµ hÕt søc quan RÊt tiÕc lµ chÝnh c¸c ph−¬ng ph¸p träng. Mét doanh nghiÖp cã vèn riªng lµ phßng ngõa, ph©n t¸n rñi ro l¹i g©y ra 1, ®i vay 3 ®Ó kinh doanh, tøc lµ nã sö rñi ro kh«n l−êng do bé m¸y ®iÒu hµnh dông ®ßn bÈy 3 lÇn. Trong nÒn kinh tÕ vµ nh÷ng ng−êi sö dông chóng kh«ng Cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ... 5 hiÓu chóng ho¹t ®éng ra sao, do c¸c c¬ ®o¹n “thæi” thÞ tr−êng tù do lªn. §ã lµ c©u quan ®iÒu tiÕt kh«ng theo kÞp trong viÖc chuyÖn th−êng t×nh, mang tÝnh chu kú. qu¶n lý, do chóng t¹o ra c¸c khuyÕn khÝch ng−îc, g©y l¹m dông mét c¸ch th¸i Nh−ng cuéc khñng ho¶ng nµy qu¸ (bÞ nhiÒu ng−êi lªn ¸n lµ qu¸ tham kh«ng h¼n nh− vËy, vµ kh«ng chØ nh− lam), lµm tæn h¹i ®Õn chÝnh hÖ thèn ...