CYTOKINE – Phần 1

Tham khảo tài liệu cytokine – phần 1, y tế - sức khoẻ, y học thường thức phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
CYTOKINE – Phần 1 CYTOKINE – Phần 1Tham gia vào đáp ứng miễn dịch có nhiều loại tế bào khác nhau, chủ yếu là các tếbào dạng lympho, các tế bào viêm và các tế bào tạo máu khác. Những tương tácphức tạp xẩy ra giữa các tế bào này với nhau được thực hiện thông qua một nhómcác protein được gọi chung là các cytokine để nói lên vai trò của chúng trong cáctương tác tế bào với tế bào. Các cytokine là các protein hoặc glycoprotein điều hoàcó trọng lượng phân tử thấp được chế tiết bởi các tế bào bạch cầu và nhiều loại tếbào khác trong cơ thể đáp ứng với một số kích thích. Các cytokine tham gia vào sựđiều hoà phát triển của các tế bào miễn dịch, đồng thời có một số cytokine có tácđộng trực tiếp lên ngay bản thân tế bào đã tiết ra chúng. Nếu các hormone làmnhiệm vụ truyền đạt thông tin của hệ thống nội tiết thì các cytokine làm nhiệm vụtruyền đạt thông tin của hệ thống miễn dịch. Tuy vậy, khác với hormone ở chỗ nếuhormone thể hiện hiệu quả của nó trên đích tác động nằm xa nơi tiết hormone thìnhìn chung các cytokine lại hoạt động tại chỗ. Trong chương này chúng ta tậptrung nói đến hoạt động sinh học và cấu trúc của các cytokine và các thụ thể củachúng, quá trình dẫn truyền tín hiệu bởi các thụ thể dành cho cytokine, vai trò c ủacác bất thường về cytokine trong cơ chế bệnh sinh của một số bệnh, và khả năngsử dụng các cytokine hoặc các thụ thể của chúng trong điều trị.Các tính chất chung của cytokineCác cytokine gắn vào các thụ thể đặc hiệu dành cho chúng trên màng các tế bàođích làm khởi động các con đường dẫn truyền tín hiệu vào bên trong tế bào và cuốicùng dẫn đến thay đổi biểu hiện gene của tế bào đích. Tế bào nào sẽ là tế bào đíchcủa cytokine được thể hiện bởi sự có mặt của các thụ thể đặc hiệu dành chocytokine trên bề mặt tế bào ấy. Thường thì ái lực giữa cytokine và thụ thể dànhcho cytokine là rất cao với hệ số phân tách (dissociation constant) dao động từ 10 -10 đến 10-12 M. Chính vì có ái lực cao mà cytokine có tác động sinh học ngay cảở các nồng độ rất thấp tới mức picomole.Hoạt động của các cytokine có thể phân thành các loại sau đây: Một số cytokinehoạt động theo kiểu tự tiết (autocrine) có nghĩa là chúng sẽ bám lên chính tế bàođã tiết ra chúng; Một số khác thể hiện hoạt động theo kiểu cận tiết (paracrine) cónghĩa là chúng bám vào các tế bào lân cận; Và một số trường hợp các cytokine thểhiện hoạt động kiểu nội tiết (endocrine), có nghĩa là chúng bám vào các tế bào ởxa nơi chế tiết. Các cytokine điều hoà cường độ và thời gian của đáp ứng miễndịch bằng cách kích thích hoặc ức chế sự tăng sinh của các tế bào khác nhau hoặcbằng cách điều hoà sự tiết các kháng thể hoặc các cytokine khác.Tác dụng của các cytokine có thể theo các kiểu đa dụng (pleiotropy), có nghĩa l àcác cytokine gây ra các hoạt tính sinh học khác nhau trên các tế bào đích khácnhau; đồng dụng (redundancy), có nghĩa là các cytokine khác nhau có thể gây ranhững chức năng tương tự và điều này làm cho khó có thể qui một hoạt tính sinhhọc biết trước cho một loại cytokine nào đó; hiệp đồng (synergy), có nghĩa là khihai cytokine cùng tác động thì gây ra hiệu quả lớn hơn tổng tác động của từngcytokine khi tác động riêng lẻ; hoặc đối kháng (antogonism), tức là một cytokinenày có tác dụng ức chế một cytokine khác (hình 7.1).Hoạt động của một cytokine trên một tế bào đích tương ứng nhìn chung sẽ điềuhoà sự xuất hiện của các thụ thể dành cho cytokine và xuất hiện các cytokine mới,những cytokine mới này sẽ tác động trên các tế bào khác tạo nên một phản ứngdây chuyền. Bằng cách đó đáp ứng đặc hiệu của một lympho b ào với một khángnguyên sẽ ảnh hưởng đến hoạt tính của hàng loạt tế bào cần thiết cho việc sinh ramột đáp ứng miễn dịch hữu hiệu. Ví dụ, các cytokine do các tế b ào TH hoạt hoátiết ra sẽ ảnh hưởng đến hoạt tính của các tế b ào B, tế bào TC, tế bào NK, đại thựcbào, bạch cầu hạt, các tế bào gốc tạo máu và như vậy có thể hoạt hoá toàn bộ hệthống các tế bào miễn dịch.Cho đến nay người ta vẫn chưa giải thích được đầy đủ tính không đặc hiệu củahoạt động cytokine trong khi tính đặc hiệu của đáp ứng miễn dịch đ ã được chứngminh một cách rõ rệt. Ðiều gì đã làm cho các cytokine được tiết ra từ các tế bàođang hoạt hoá hoạt động theo kiểu không đặc hiệu trong quá tr ình đáp ứng miễndịch? Rõ ràng là cần phải có những cơ chế vận hành để bảo đảm tính đặc hiệu củađáp ứng miễn dịch được duy trì. Một trong những cơ chế đó là sự điều hoà nghiêmngặt việc xuất hiện các thụ thể dành cho cytokine trên tế bào. Thông thường cácthụ thể dành cho cytokine chỉ xuất hiện trên tế bào sau khi tế bào đã tương tác vớikháng nguyên. Theo phương thức này sự hoạt hoá không đặc hiệu bởi cytokineđược hạn chế đối với các lympho bào mẫn cảm kháng nguyên. Một phương thứckhác để duy trì tính đặc hiệu là sự cần thiết của tương tác tế bào với tế bào để sảnxuất ra được các nồng độ hữu hiệu của một cytokine tại nơi ...