CYTOKINE (Kỳ 1)

Tham gia vào đáp ứng miễn dịch có nhiều loại tế bào khác nhau, chủ yếu là các tế bào dạng lympho, các tế bào viêm và các tế bào tạo máu khác. Những tương tác phức tạp xẩy ra giữa các tế bào này với nhau được thực hiện thông qua một nhóm các protein được gọi chung là các cytokine để nói lên vai trò của chúng trong các tương tác tế bào với tế bào. Các cytokine là các protein hoặc glycoprotein điều hoà có trọng lượng phân tử thấp được chế tiết bởi các tế...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
CYTOKINE (Kỳ 1) CYTOKINE (Kỳ 1) Tham gia vào đáp ứng miễn dịch có nhiều loại tế bào khác nhau, chủ yếu làcác tế bào dạng lympho, các tế bào viêm và các tế bào tạo máu khác. Những tươngtác phức tạp xẩy ra giữa các tế bào này với nhau được thực hiện thông qua mộtnhóm các protein được gọi chung là các cytokine để nói lên vai trò của chúngtrong các tương tác tế bào với tế bào. Các cytokine là các protein hoặcglycoprotein điều hoà có trọng lượng phân tử thấp được chế tiết bởi các tế bàobạch cầu và nhiều loại tế bào khác trong cơ thể đáp ứng với một số kích thích. Cáccytokine tham gia vào sự điều hoà phát triển của các tế bào miễn dịch, đồng thờicó một số cytokine có tác động trực tiếp lên ngay bản thân tế bào đã tiết ra chúng.Nếu các hormone làm nhiệm vụ truyền đạt thông tin của hệ thống nội tiết thì cáccytokine làm nhiệm vụ truyền đạt thông tin của hệ thống miễn dịch. Tuy vậy, khácvới hormone ở chỗ nếu hormone thể hiện hiệu quả của nó trên đích tác động nằmxa nơi tiết hormone thì nhìn chung các cytokine lại hoạt động tại chỗ. Trongchương này chúng ta tập trung nói đến hoạt động sinh học và cấu trúc của cáccytokine và các thụ thể của chúng, quá trình dẫn truyền tín hiệu bởi các thụ thểdành cho cytokine, vai trò của các bất thường về cytokine trong cơ chế bệnh sinhcủa một số bệnh, và khả năng sử dụng các cytokine hoặc các thụ thể của chúngtrong điều trị. Các tính chất chung của cytokine Các cytokine gắn vào các thụ thể đặc hiệu dành cho chúng trên màng các tếbào đích làm khởi động các con đường dẫn truyền tín hiệu vào bên trong tế bào vàcuối cùng dẫn đến thay đổi biểu hiện gene của tế bào đích. Tế bào nào sẽ là tế bàođích của cytokine được thể hiện bởi sự có mặt của các thụ thể đặc hiệu dành chocytokine trên bề mặt tế bào ấy. Thường thì ái lực giữa cytokine và thụ thể dànhcho cytokine là rất cao với hệ số phân tách (dissociation constant) dao động từ 10 -10 đến 10-12 M. Chính vì có ái lực cao mà cytokine có tác động sinh học ngay cả ởcác nồng độ rất thấp tới mức picomole. Hoạt động của các cytokine có thể phân thành các loại sau đây: Một sốcytokine hoạt động theo kiểu tự tiết (autocrine) có nghĩa là chúng sẽ bám lênchính tế bào đã tiết ra chúng; Một số khác thể hiện hoạt động theo kiểu cận tiết(paracrine) có nghĩa là chúng bám vào các tế bào lân cận; Và một số trường hợpcác cytokine thể hiện hoạt động kiểu nội tiết (endocrine), có nghĩa là chúng bámvào các tế bào ở xa nơi chế tiết. Các cytokine điều hoà cường độ và thời gian củađáp ứng miễn dịch bằng cách kích thích hoặc ức chế sự tăng sinh của các tế bàokhác nhau hoặc bằng cách điều hoà sự tiết các kháng thể hoặc các cytokine khác. Tác dụng của các cytokine có thể theo các kiểu đa dụng (pleiotropy), cónghĩa là các cytokine gây ra các hoạt tính sinh học khác nhau trên các tế bào đíchkhác nhau; đồng dụng (redundancy), có nghĩa là các cytokine khác nhau có thểgây ra những chức năng tương tự và điều này làm cho khó có thể qui một hoạt tínhsinh học biết trước cho một loại cytokine nào đó; hiệp đồng (synergy), có nghĩa làkhi hai cytokine cùng tác động thì gây ra hiệu quả lớn hơn tổng tác động của từngcytokine khi tác động riêng lẻ; hoặc đối kháng (antogonism), tức là một cytokinenày có tác dụng ức chế một cytokine khác (hình 7.1). Hoạt động của một cytokine trên một tế bào đích tương ứng nhìn chung sẽđiều hoà sự xuất hiện của các thụ thể dành cho cytokine và xuất hiện các cytokinemới, những cytokine mới này sẽ tác động trên các tế bào khác tạo nên một phảnứng dây chuyền. Bằng cách đó đáp ứng đặc hiệu của một lympho bào với một kháng nguyênsẽ ảnh hưởng đến hoạt tính của hàng loạt tế bào cần thiết cho việc sinh ra một đápứng miễn dịch hữu hiệu. Ví dụ, các cytokine do các tế bào TH hoạt hoá tiết ra sẽ ảnh hưởng đến hoạttính của các tế bào B, tế bào TC, tế bào NK, đại thực bào, bạch cầu hạt, các tế bàogốc tạo máu và như vậy có thể hoạt hoá toàn bộ hệ thống các tế bào miễn dịch. Cho đến nay người ta vẫn chưa giải thích được đầy đủ tính không đặc hiệucủa hoạt động cytokine trong khi tính đặc hiệu của đáp ứng miễn dịch đã đượcchứng minh một cách rõ rệt. Ðiều gì đã làm cho các cytokine được tiết ra từ các tế bào đang hoạt hoáhoạt động theo kiểu không đặc hiệu trong quá trình đáp ứng miễn dịch? Rõ ràng làcần phải có những cơ chế vận hành để bảo đảm tính đặc hiệu của đáp ứng miễndịch được duy trì. Một trong những cơ chế đó là sự điều hoà nghiêm ngặt việc xuất hiện cácthụ thể dành cho cytokine trên tế bào. Thông thường các thụ thể dành cho cytokinechỉ xuất hiện trên tế bào sau khi tế bào đã tương tác với kháng nguyên. Theo phương thức này sự hoạt hoá không đặc hiệu bởi cytokine được hạnchế đối với các lympho bào mẫn cảm kháng nguyên. Một phương thức khác đểduy tr ...