Da bị vàng, chớ coi thường!

Da bị vàng, chớ coi thường! Vàng da, hay còn gọi là hoàng đản, là biểu hiện của tình trạng tăng chất bilirubin (sắc tố mật) trong máu (20mg/lít). Có nhiều nguyên nhân gây ra vàng da. Có nguyên nhân đơn giản nhưng cũng có khi vàng da là triệu chứng của một căn bệnh nghiêm trọng. Ngoài biểu hiện vàng da, bệnh nhân có lượng bilirubin trong máu tăng còn bị vàng kết mạc mắt. Hồng cầu trưởng thành bị vỡ sinh ra chất bilirubin gián tiếp được tích trữ ở lách. Chất bilirubin gián tiếp theo tĩnh mạch...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Da bị vàng, chớ coi thường! Da bị vàng, chớ coi thường!Vàng da, hay còn gọi là hoàng đản, là biểu hiện củatình trạng tăng chất bilirubin (sắc tố mật) trong máu(>20mg/lít).Có nhiều nguyên nhân gây ra vàng da. Có nguyênnhân đơn giản nhưng cũng có khi vàng da là triệuchứng của một căn bệnh nghiêm trọng.Ngoài biểu hiện vàng da, bệnh nhân có lượngbilirubin trong máu tăng còn bị vàng kết mạc mắt.Hồng cầu trưởng thành bị vỡ sinh ra chất bilirubingián tiếp được tích trữ ở lách. Chất bilirubin gián tiếptheo tĩnh mạch cửa về gan, được gan biến thànhbilirubin trực tiếp. Bilirubin trực tiếp một phần trở lạimáu, một phần thải ra theo đường dẫn mật đổ vàoruột. Tại đây, bilirubin trực tiếp được giáng hóa mộtphần tạo sắc tố stercobilin trong phân, một phần nhỏtạo thành urobilinogen được hấp thu và thải trừ trongnước tiểu. Bình thường, nồng độ bilirubin toàn phầntrong máu nhỏ hơn 17mmol/l, chủ yếu là bilirubingián tiếp. Cấu trúc phân tử bilirubin.Vàng da có thể do tăng quá nhiều sắc tố mật trực tiếp(như tan máu), do bệnh lý ở gan hoặc do tắc nghẽnđường dẫn mật, vì thế, muốn biết chính xác là vàngda do nguyên nhân nào thì cần phải thăm khám vàlàm các xét nghiệm cần thiết.Có rất nhiều nguyên nhân gây bệnh vàng da. Trướctiên, nếu bệnh nhân bị vàng da từ nhỏ thì bệnh mangtính chất gia đình, hay còn gọi là hội chứng Dubin-Johnson, Rotor (chỉ chung bệnh ứ mật tại gan có thểbẩm sinh) – một căn bệnh hiếm gặp. Những ngườimắc hội chứng Dubin-Johnson, Rotor vẫn có thể sốnglâu. Nếu lớn lên hay gần đây da mới bị vàng thì nênnghĩ tới các trường hợp sau:Vàng da do tắc nghẽn đường dẫn mật: Những bệnhgây tắc nghẽn đường mật thường là các bệnh: uđường mật ngoài gan, thường gặp nhất là ung thưbóng Vanter, ung thư đường mật. Biểu hiện lâm sànglà dấu hiệu tắc mật tăng dần kèm những cơn đau quặngan không điển hình và có sốt. Ung thư đầu tụy:Thường xảy ra ở nam giới trên 60 tuổi, có tiền sửviêm tụy mạn hoặc đái tháo đường. Thể trạng suygiảm, tình trạng tắc mật tăng dần, vàng da đậm. Ungthư đường mật trong gan: triệu chứng vàng da thườngtừ từ và rất chậm, thường kết hợp với một bất thườngbẩm sinh trong đường mật như nang ống mật chủ,viêm xơ đường mật nguyên phát. Sỏi đường mật:khởi bệnh điển hình với đau, sốt, vàng da của tamchứng Charcot, khám có gan to, túi mật to và đau. Các bệnh lý ở gan mật là một trong các nguyên nhân gây vàng da.Ngoài ra còn có một số nguyên nhân khác như ungthư túi mật, hạch di căn chèn vào đường mật, ung thưgan nguyên phát hoặc thứ phát, bệnh lao gan, bệnhsán lá gan...Vàng da do tổn thương tế bào gan: Các tế bào gan bịtổn thương trong các bệnh sau: viêm gan cấp dovirut: bệnh tiến triển qua các giai đoạn như: giai đoạntrước vàng da với các biểu hiện giống cúm; giai đoạnvàng da với các biểu hiện vàng da rõ, phân bạc màu,gan hơi to không đau, lách hơi to, men transamilasetăng cao, bilirubin tăng cả trực tiếp và gián tiếp.Viêm gan cấp do rượu. Viêm gan do thuốc: các thuốcnhư paracetamol, rifamicin và INH, MTU, PTU... cóthể kèm các biểu hiện khác như ngứa, nổi mề đay,sốt.Ngoài ra còn một số nguyên nhân khác như xơ ganmật tiên phát, ứ mật tái phát lành tính.Vàng da do tan máu: Thiếu máu do tan máu bẩm sinhhoặc mắc phải có nguyên nhân tại hồng cầu hoặcngoài hồng cầu. Đó là do hồng cầu bị phá hủy trựctiếp màng tế bào như trong bệnh sốt rét hoặc do biếndạng hồng cầu như trong bệnh hồng cầu hình lưỡiliềm, hoặc do giảm sức bền hồng cầu thứ phát do bấtthường biến dưỡng. Đặc điểm của các bệnh này là davàng nhạt, kín đáo, thiếu máu tái phát nhiều lần, láchto.Dựa vào một số yếu tố đi kèm với chứng vàng da cóthể xác định được nguyên nhân gây bệnh. Chẳng hạn:ngứa lâu năm, nay lại vàng da, cần nghĩ đến chứngdo ứ mật trường diễn trong gan. Từng sống ở nhữngvùng có ký sinh trùng gây bệnh thì vàng da có thể làhậu quả của sự hình thành các kén nước trong gan.Nếu đường gan mật từng phải mổ, nên nghĩ tới chíthẹp đường mật sau mổ.Nếu nghiện rượu lâu năm, đó là dấu hiệu xơ gan,viêm gan.Bệnh tiểu đường trên 50 tuổi, vàng da thường là biểuhiện ung thư tụy.Vàng da ở người bệnh ung thư (đã được chẩn đoánhoặc vừa mổ) có thể báo hiệu là đã bị di căn vào gan.Vàng da có thể là biểu hiện viêm gan hoặc xơ gannếu kèm theo lách to. Nếu gan to cứng như đá, mặtgồ ghề, phản ứng nhạy khi nắn vào thì có thể kết luậnchắc chắn là ung thư gan.Vàng da kèm với túi mật to, gan to, là bị tắc nghẽn ởống mật chủ. Nếu sờ thấy gan to nhưng túi mật bé,cần nghĩ tới tắc nghẽn trong gan. Trường hợp gankhông to, túi mật bé thì chắc chắn không có tắcnghẽn đường dẫn mật chủ.Vàng da còn có thể là do ăn nhiều trong thời gian dàithực phẩm có chất caroten như cà rốt, đu đủ, cà chua.Những trường hợp vàng da này không liên quan tớitình trạng tăng chất bilirubin. Chỉ cần không ăn cácthực phẩm nói trên chứng vàng da sẽ hết. ...