Đã đến lúc thay đổi cách quản trị

Trong năm qua, lãnh đạo của một số tập đoàn đa quốc gia cùng nhiều học giả kinh tế, tài chính, quản trị đã gặp nhau qua các hội nghị “phê bình và tự phê bình” vì sự sụp đổ của một số mô hình quản trị kinh doanh mà chính họ là những “kẻ hành động”.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đã đến lúc thay đổi cách quản trị Đã đến lúc thay đổi cách quản trị Trong năm qua, lãnh đạo của một số tập đoàn đa quốc gia cùng nhiều học giả kinh tế, tài chính, quản trị đã gặp nhau qua các hội nghị “phê bình và tự phê bình” vì sự sụp đổ của một số mô hình quản trị kinh doanh mà chính họ là những “kẻ hành động”. Người viết bài này, đã có dịp theo dõi những hội nghị như thế, xin chia sẻ với độc giả một vài nét chính thu lượm được. Đó là sự thái quá khi đặt mục tiêu kiếm thật nhiều tiền bằng bất cứ giá nào và xem thường những giá trị nhân văn. Ở các tập đoàn khổng lồ đó, số phận nhân viên được xem như những con số “thống kê” lạnh lùng, trong tình huống khó khăn, họ là con chốt thí trên bàn cờ kinh doanh. Quyết định này của các ông chủ tập đoàn thường được thị trường chứng khoán “vỗ tay” vì nghĩ rằng sẽ đạt hiệu quả kinh tế và hệ quả là cổ phiếu liên quan sẽ lại được ưa chuộng và tăng cao. Xuất phát từ việc không tôn trọng người lao động nên càng lúc ban lãnh đạo doanh nghiệp càng xa rời thực tế, không biết sử dụng thông tin của 99,9% con người trực tiếp sản xuất và “trực cảm” được thực tế về các cơn bão lớn sắp đến. Cứ thử tưởng tượng một công ty đa quốc gia, doanh thu hàng trăm tỉ đô la Mỹ, có mạng lưới toàn cầu với hàng trăm ngàn lao động mà đầu não chỉ có từ 5-10 thủ lĩnh, thì quyền lực của những con người này như thế nào? Khác với các thể chế quốc gia trong các cơ cấu này, không có sự đối trọng cho sự tập trung cao về quyền lực, không có cơ chế kiểm soát thực chất, những người lãnh đạo và điều hành chủ chốt không buộc phải có lời giải thích thỏa đáng về những quyết định của họ. Hấp lực từ quyền lực có một hệ quả tâm lý đưa những con người này trở thành “vua” của một đế chế từ đó khó ngăn họ đi vào những vùng cấm vì lý do đạo đức, tài chính... Học thuyết quản trị từ nửa cuối thế kỷ 20 tiến đến sự tới hạn của các điểm cốt lõi về hiệu quả kinh tế như: - Tính tư bản tựu trung là người có vốn (tiền), dùng vốn để kinh doanh tích lũy thêm tài sản cho mình. Vì thật sự là tiền của mình nên có những cẩn trọng nhất định. Nhưng vì tính “pha loãng” vốn hiện nay tại các tập đoàn, doanh nghiệp lớn, nên người chủ “hữu hình” ngày xưa không còn, thay vào đó là “những người chủ vô hình”, những người được thuê “làm chủ”. - Tạo sự trả lại vốn và làm giàu cho các cổ đông, đặc biệt là các cổ đông chiến lược và việc này được thực hiện cho tầm ngắn hạn. - Thị trường chứng khoán, nơi “đánh giá” các tập đoàn kinh tế, đi vào sự đầu cơ, nghĩa là chỉ nhắm vào lãi ngắn hạn dù đâu đó vẫn còn một số nhà đầu tư nhắm đến lãi trung hạn và dài hạn. - Khẩu hiệu “sự hoàn hảo” (excellence) trở thành phản tác dụng với hình ảnh của các chủ tịch điều hành vô trách nhiệm. Tính đạo đức kinh doanh đã biến mất khi hình ảnh của Bernard Madoff, người lãnh đạo “hoàn hảo” trong 40 năm, chấm dứt cuộc đời kinh doanh trong lao tù và 50 tỉ đô la cháy rụi. Ngay cả tính “đổi mới” (innovation) cũng dẫn đến những thảm kịch nếu chỉ nhằm vào mục đích lấy “lãi” ngắn hạn. Khủng hoảng tín dụng nhà đất tại Mỹ là một minh chứng hùng hồn nhất. Đến bây giờ những học giả về toán kinh tế, tài chính đã bắt đầu công nhận rằng “lý thuyết toán xác suất làm cho các cổ phiếu, tín dụng thứ cấp không còn rủi ro do phân tán các rủi ro thật nhỏ và đưa đi khắp thế giới để khó có một tác động cộng hưởng”, đã được xây dựng trên những giả định sai lầm cơ bản về toán học. Gần đây, người ta bắt đầu thảo luận, suy nghĩ đến việc xây dựng một học thuyết mới về quản trị mà một điểm cốt lõi là trách nhiệm. Một đức tính đương nhiên nơi người thủ lĩnh đang được nhấn mạnh hơn bao giờ hết. “Lãnh đạo, năng lực lãnh đạo, vâng. Nhưng trước hết là trách nhiệm!”. Và điều này được Adam Smith, một trong những ông tổ của kinh tế thị trường, chủ xướng ở thế kỷ 18: lãnh đạo, điều hành, điều hành một cách hữu hiệu nhất, mạnh mẽ nhất là sử dụng những quy chuẩn, giá trị tinh thần ăn sâu vào tiềm thức của nhân loại. Adam Smith cũng nhấn mạnh đến trách nhiệm phải đi đôi với sự tôn trọng những giá trị cốt lõi của xã hội. Những điều này cần đưa vào học thuyết mới về quản trị để điều chỉnh sự thái quá của những tiêu chí, chuỗi giá trị hiện đang được áp dụng chỉ xoay quanh việc phục vụ quyền lợi kinh tế/tài chính của cổ đông chủ thể đem vốn bằng tiền mặt. Trong khi đó vốn “vô hình” cấu tạo tích lũy từ lao động trí tuệ của những con người trong doanh nghiệp thì không được quan tâm để “hoàn vốn”. Nói một cách khái quát là học thuyết quản trị cũ được xây dựng trên những tiêu chí thuần kinh tế. Chính Alan Greenspan, nguyên Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ, trong một lần điều trần trước thượng viện vào tháng 8-2008, phải thừa nhận sai lầm là đã quá tin tưởng vào những chủ tịch điều hành các tập đoàn khổng lồ và nhất là tin vào giới ngân hàng rằng họ tự biết cách bảo vệ cổ đông và bảo vệ tài sản của tổ chức mình. Mọi tổ chức của xã hội từ nhỏ đến lớn lấy con người là đối tượng, là trung tâm t ...