Đặc điểm di truyền trong ung thư nguyên bào võng mạc

Nghiên cứu của 30 ca UTNBVM, yếu tố tuổi bệnh và số mắt bệnh có ý nghĩa đánh giá kiểu di truyền bệnh. Kết quả NST đồ UTNBVM có bất thường di truyền là 1 ca (1/30 ca). Các yếu tố khảo sát di truyền khác như cây gia hệ, yếu tố ung thư thứ 2 và sự di truyền cho con cái chưa xác định được. Tuổi phát bệnh < 24 tháng của các trường hợp UTNBVM 2 mắt cao (10/12 ca). Biểu hiện đồng tử trắng là tiêu chí có ý nghĩa trong UTNBVM 1 bên và 2 bên (19/30 ca) và có ở tất cả các ca UTNBVM 2 mắt và xuất hiện trước 24 tháng (10/12 ca). Không có trường hợp UTNBVM sau 10 tuổi (0/30 ca).
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đặc điểm di truyền trong ung thư nguyên bào võng mạc Nghieân cöùu Y hoïc Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005 ÑAËC ÑIEÅM DI TRUYEÀN TRONG UNG THÖ NGUYEÂN BAØO VOÕNG MAÏC Nguyeãn Coâng Kieät*, Nguyeãn Trí Duõng ** TOÙM TAÉT Trong loâ nghieân cöùu cuûa 30 ca UTNBVM cuûa chuùng toâi, yeáu toá tuoåi beänh vaø soá maét beänh coù yù nghóa ñaùnh giaù kieåu di truyeàn beänh. Keát quaû NST ñoà UTNBVM coù baát thöôøng di truyeàn laø 1 ca (1/30 ca). Caùc yeáu toá khaûo saùt di truyeàn khaùc nhö caây gia heä, yeáu toá ung thö thöù 2 vaø söï di truyeàn cho con caùi chöa xaùc ñònh ñöôïc. Tuoåi phaùt beänh < 24 thaùng cuûa caùc tröôøng hôïp UTNBVM 2 maét cao (10/12 ca). Bieåu hieän ñoàng töû traéng laø tieâu chí coù yù nghóa trong UTNBVM 1 beân vaø 2 beân (19/30 ca) vaø coù ôû taát caû caùc ca UTNBVM 2 maét vaø xuaát hieän tröôùc 24 thaùng (10/12 ca). Khoâng coù tröôøng hôïp UTNBVM sau 10 tuoåi (0/30 ca). SUMMARY INHERHITANT TRAITS IN RETINOBLASTOMA Nguyen Cong Kiet, Nguyen Tri Dung * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 99 – 103 In our research on 30 retinoblastomas, age and number of eye are important factors to estimate the hereditary traits of retinoblastoma. Karyotyping result is 1 case (1/30 cases). Other genetic factors such as pedegree analysing, second cancers and the inheritance to next generation could not be accounted. Children under 24 months age have high incidence of bilateral retinoblastoma (10/12 cases). Leukocoria is very important factor in unilateral and bilateral retinoblastoma (19/30 cases) and presents in most of bilateral cases those appear before 24 month (10/12 cases). No cases with age over 10 years old. GEN UNG THÖ NGUYEÂN BAØO VOÕNG MAÏC (RB1) Gaàn ñaây, gen UTNBVM (RB1) hay retinoblastoma protein (pRB), ñoâi khi theå hieän ôû protein coù troïng löôïng phaân töû 53.000 kDa (p53), ñaõ ñöôïc phaùt hieän coù caùc ñaëc ñieåm caáu taïo vaø chöùc naêng sau(1): bieán vaø dieãn ra voâ taän, sinh u. Moät soá u coù lieân quan baát thöôøng p53, gaây ra caùc beänh ung thö khaùc ngoaøi UTNBVM, giaûi thích beänh lyù ung thö thöù 2 trong UTNBVM ôû treû em. Coù vai troø ñieàu hoøa aâm chu kyø teá baøo döøng ôû pha G1-S. Khi pRB khoâng coù phospho hoùa (khoâng gaén vôùi phospho, trong hình maãu kyù hieäu laø P), töùc pRB hoaït ñoäng, thì coù khaû naêng gaén keát vôùi chuoãi E2F vaø laøm cho chu kyø teá baøo döøng ôû pha G1-S. Caùc yeáu toá nhö tín hieäu teá baøo cyclin/cdk (ñieàu kieän bình thöôøng), protein cuûa virus (beänh lyù), toån thöông ôû oå gen (beänh lyù di truyeàn) coù khaû naêng baát hoaït gen RB1 baèng caùch gaén phospho vaøo RB1 (baát hoaït RB1) laøm giaûi phoùng E2F vaø chu kyø teá baøo dieãn Hình 1: Caáu truùc gen RB1 MOÄT SOÁ ÑAËC ÑIEÅM DI TRUYEÀN TRONG UTNBVM(2) Caùc kyõ thuaät hieän ñaïi cuûa sinh hoïc phaân töû ñaõ * Boä moân Maét - ÑH Y Döôïc TP Hoà Chí Minh ** Beänh vieän Maét TP. Hoà Chí Minh 99 phaùt trieån maïnh trong thaäp kyû qua, mang laïi nhieàu hieåu bieát veà söï sinh ung thö vaø nhaân doøng ñöôïc gen UTNBVM (RB1). Caùc beänh nhaân UTNBVM 2 maét coù theå sinh con bò UTNBVM 1 maét, vaø caùc beänh nhaân UTNBVM 1 maét coù theå sinh con bò UTNBVM 2 maét. Caùc tröôøng hôïp UTNBVM 2 maét laø heä quaû cuûa söï tieáp nhaän ñoät bieán di truyeàn qua ngaõ giao töû sang theá heä keá tieáp. UTNBVM 1 maét coù tæ leä tieáp nhaän ñoät bieán di truyeàn laø 8%-10%. Naêm 1984, Murphree ghi nhaän chæ coù 1 oå gen duy nhaát chòu traùch nhieäm cho taát caû caùc daïng laâm saøng UTNBVM, naèm ôû vò trí 13q14. Naêm 1983 vaø 1986, taùc giaû Cavenee vaø coäng söï chöùng minh beänh UTNBVM coù lieân quan ñeán 1 alen ñoät bieán ôû baêng thöù 14 treân NST 13, sau naøy ñöôïc goïi laø gen RB1. Ñaëc ñieåm caáu truùc gen RB1 ñaõ ñöôïc laøm roõ ñaày ñuû, vaø ngöôøi ta ñaõ nhaân doøng toaøn boä 180 kilobase cuûa gen naøy. Gen UTNBVM coù 27 exon, ñöôïc taïo töø 31-1889 caëp base (hình 1). Ñaây laø loaïi gen ung thö coù chöùc naêng kìm haõm söï sinh saûn cuûa caùc phoâi baøo chöù khoâng kích thích phoâi baøo taêng sinh. Saûn phaåm gen laø phosphoprotein p110 (coù troïng löôïng phaân töû laø 110 kDa) coù 928 acid amin nhö thöôøng gaëp ôû taát caû caùc loaïi teá baøo. Protein RB (pRB) taùc ñoäng vaøo chu kyø teá baøo. Khi gaén keát vôùi yeáu toá phieân maõ E2F, RB1 öùc cheá söï sinh saûn teá baøo. Khi khoâng coù RB1, caùc phoâi baøo sinh saûn baát taän daãn ñeán beänh ung thö. Hoaït ñoäng töông taùc giöõa RB1 vaø E2F ñöôïc ñieàu hoøa bôûi caùc yeáu toá nhö cyclin D1, cdk4 vaø p16. Moät alen cuûa RB1 cuõng coù khaû naêng ngaên chaän sinh ung thö. Vì vaäy, UTNBVM laø 1 trong caùc loaïi beänh ung thö ôû ngöôøi hình thaønh do coù ñoät bieán maát chöùc naêng ôû oå gen, ñöôïc goïi laø gen ung thö tính laën. Söï chuyeån daïng aùc tính cuûa caùc teá baøo voõng maïc xaûy ra ôû caû 2 alen cuûa gen UTNBVM vaø teá baøo bò ñoät bieán maát chöùc naêng. Phaùt hieän naøy cuûng coá giaû thuyeát “two hit” cuûa Knudson, cho raèng UTN ...