Đặc điểm hình thái và giải phẫu của cây bàn long sâm ở Thanh Trì, Hà Nội

Bài viết công bố các đặc điểm hình thái, vi phẫu của cây bàn long sâm thu hái ở Thanh Trì (Hà Nội). Đã giám định được tên khoa học của loài là Spiranthes sinensis (Pers.) Ames, thuộc họ Lan (Orchidaceae). Kết quả này góp phần nhận biết và tiêu chuẩn hóa dược liệu. Đặc điểm hình thái cây đặc trưng như: Hoa màu tím đỏ hoặc hồng, lá bắc hình trứng, đài lưng nhẵn. Đặc điểm vi phẫu rễ: thấy rõ đai caspary nhưng đai caspary không có cấu tạo đặc trưng giống như phần lớn các loài cây một lá mầm khác.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đặc điểm hình thái và giải phẫu của cây bàn long sâm ở Thanh Trì, Hà Nội www.vanlongco.comTạp chí Dược liệu, tập 22, số 1/2017 (Trang 9 - 14) ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI VÀ GIẢI PHẪU CỦA CÂY BÀN LONG SÂM Ở THANH TRÌ, HÀ NỘI Nguyễn Hoàng Tuấn1,*, Đỗ Thị Thúy Hòa2 1 Đại học Dược Hà Nội; 2Đại học Y Dược Thái Nguyên *Email: tuandl50@yahoo.com (Nhận bài ngày 08 tháng 12 năm 2016) Tóm tắt Bài báo công bố các đặc điểm hình thái, vi phẫu của cây bàn long sâm thu hái ở Thanh Trì (Hà Nội). Đã giám định đượctên khoa học của loài là Spiranthes sinensis (Pers.) Ames, thuộc họ Lan (Orchidaceae). Kết quả này góp phần nhận biết vàtiêu chuẩn hóa dược liệu. Đặc điểm hình thái cây đặc trưng như: Hoa màu tím đỏ hoặc hồng, lá bắc hình trứng, đài lưng nhẵn.Đặc điểm vi phẫu rễ: thấy rõ đai caspary nhưng đai caspary không có cấu tạo đặc trưng giống như phần lớn các loài cây mộtlá mầm khác. Từ khóa: Bàn long sâm, Đặc điểm hình thái, Đặc điểm bột, Sâm cuốn chiếu. Summary Study on Morphological and Microscopical Characteristics of Spiranthes sinensis (Pers.) Ames Collected at Thanh Tri District, Hanoi City Research on morphological and microscopical characteristics of Ban long sam collected at Thanh Tri district, Hanoi city.The scientific name was identified such as Spiranthes sinensis (Pers.) Ames belonging to Orchidaceae family. The resultsprovide morphological and microscopical characteristics for identification and standardization of Spiranthes sinensis (Pers.)Ames. Morphological characteristics: flowers purplish red or pink; floral bracts, ovary, and sepals glabrous. Microscopicalcharacteristics of the roots: caspary belt evident, but different to most other monocotyledonous species. Keywords: Bàn long sâm, Morphological characteristics, Spiranthes sinensis. 1. Đặt vấn đề các coumarin (5-γ, γ-dimethylallyl-8-[2-(2,6- Bàn long sâm là một loài duy nhất thuộc chi dihydroxyphenyl) - 3 - dimethyl - but - 2 -enyol]-Spiranthes Richard ở Việt Nam. Đây là một trong umbelliferon [3] và 4,6-di (γ, γ -dimethylallyl)-8-những loài có kích thước nhỏ nhất trong họ Lan lavandulyl-umbelliferon [4]), các flavonoid (5-(Orchidaceae), phân bố rộng rãi từ vùng núi có độ hydroxy - 3,7 - dimethoxy - 4’ - (3-methylbut - 2-cao 1500m đến vùng trung du và đồng bằng. Trên enyloxy)-flavon [5]). Tuy nhiên, ở Việt Nam việcthế giới, loài này cũng được ghi nhận ở vùng nhiệt sử dụng bàn long sâm với vai trò dược liệu cònđới, cận nhiệt đới và ôn đới thuộc Ấn Độ, Trung chưa được chú ý nhiều và chưa phát huy hết đượcQuốc, Indonesia, Philippin, Australia, Tasmania, các tác dụng sinh học phong phú của loài cây này.Lào và một số đảo khác ở Thái Bình Dương [1]. Vì vậy, để nâng cao hiệu quả sử dụng bàn long Ở Việt Nam, bàn long sâm thường gặp nhiều sâm làm thuốc, dược liệu cần được nghiên cứuở các tỉnh phía bắc như Cao Bằng, Lạng Sơn, một cách hệ thống về thực vật, hóa học và tácThái Nguyên, Bắc Cạn, Bắc Giang, Vĩnh Phúc, dụng sinh học. Mục tiêu của nghiên cứu này làPhú Thọ, Hà Nội v.v... ở phía nam, cây phân bố ở bước đầu khảo sát các đặc điểm dược liệu họcLâm Đồng (Đà Lạt), Kon Tum (Ngọc Linh) ... [1] làm cơ sở cho việc tiêu chuẩn hóa và góp phần Bàn long sâm được biết đến như là một vị nâng cao giá trị sử dụng trong việc phòng ngừathuốc nổi tiếng trong y học cổ truyền. Loại dược và điều trị bệnh của cây bàn long sâm thu hái tạiliệu này được sử dụng rộng rãi để điều trị một số Thanh Trì, Hà Nội.bệnh như: cơ thể suy nhược, ho, thổ huyết, họng 2. Nguyên vật liệu và phương pháp nghiênsưng đau, lao phổi ho ra máu, trẻ em sốt về mùa cứuhè, bệnh tiểu đường, bạch đới, rắn cắn… [2] 2.1. Nguyên vật liệu Những năm gần đây nhiều nhà khoa học Mẫu bàn long sâm được thu hái tháng 03 nămnghiên cứu chiết xuất phân lập các chất từ bàn 2016 tại thôn Nhị Châu, xã Liên Ninh, huyệnlong sâm nhằm chứng minh tác dụng của nó như Thanh Trì, thành phố Hà Nội. Mẫu bàn long sâmTạp chí Dược liệu, tập 22, số 1/2017 9 ...