Đặc điểm thực vật học loài Ráy gai (Lasia spinosa (L.) Thwaites), họ Ráy (Araceae)

Ráy gai dùng trong y học dân gian ở nhiều nước để trị bệnh gan, viêm khớp nhưng chưa có tài liệu nghiên cứu về giải phẫu loài này ở Việt Nam. Bài viết trình bày khảo sát đặc điểm hình thái, vi học của Ráy gai nhằm cung cấp cơ sở dữ liệu về thực vật học để giúp nhận diện, kiểm nghiệm dược liệu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đặc điểm thực vật học loài Ráy gai (Lasia spinosa (L.) Thwaites), họ Ráy (Araceae)Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 25 * Số 4 * 2021 Nghiên cứu ĐẶC ĐIỂM THỰC VẬT HỌC LOÀI RÁY GAI (LASIA SPINOSA (L.) THWAITES), HỌ RÁY (ARACEAE) Trần Thị Thu Trang1, Trương Thị Đẹp1TÓM TẮT Mở đầu: Ráy gai dùng trong y học dân gian ở nhiều nước để trị bệnh gan, viêm khớp… nhưng chưa có tàiliệu nghiên cứu về giải phẫu loài này ở Việt Nam. Mục tiêu: Khảo sát đặc điểm hình thái, vi học của Ráy gai nhằm cung cấp cơ sở dữ liệu về thực vật học đểgiúp nhận diện, kiểm nghiệm dược liệu. Đối tượng và phương pháp: Phân tích, mô tả, chụp hình đặc điểm hình thái, giải phẫu và bột toàn cây loàiRáy gai ở TP. Hồ Chí Minh. Xác định tên khoa học của loài bằng cách so sánh đặc điểm đã khảo sát với tài liệu. Kết quả: Hình thái: Thân rễ hình trụ. Phiến lá xẻ lông chim, thùy thuôn dài. Toàn cây có nhiều gai nhọn.Bông mo có mo dài, mở ra ở gốc. Hoa đều, lưỡng tính, mẫu 4-6. Phiến hoa hình thìa, có chỉ nhị ngắn, bao phấn 2ô. Bầu 1 ô, 1 noãn, đính nóc. Giải phẫu: Rễ cấu tạo cấp 1, nội bì có đai Caspary, 13-14 bó dẫn. Thân rễ có bần, mômềm chứa tinh bột, nhiều bó dẫn cấp 1. Phiến lá cấu tạo dị thể; mô mềm có tinh thể calci oxalat hình kim. Bộtthân rễ có nhiều hạt tinh bột thuôn dài, tễ dạng vạch hay điểm, kích thước 20-50 µm X 10-20 µm; tinh thể calcioxalat hình kim dài 100-120 µm. Kết luận: Các đặc điểm hình thái, giải phẫu và bột thân rễ của Ráy gai - Lasia spinosa (L.) Thwaites giúpnhận dạng và kiểm nghiệm về mặt vi học. Từ khóa: Lasia spinosa, đặc điểm hình thái, giải phẫu, bột thân rễABSTRACT BOTANICAL CHARACTERISTICS OF LASIA SPINOSA (L.) THWAITES (ARACEAE) Tran Thi Thu Trang, Truong Thi Dep * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Vol. 25 - No. 4 - 2021: 29 - 36 Background: Lasia spinosa (L.) Thwaites is used in traditional medicine of many countries for treatment ofhepatopathy, rheumatism… However, literatures related to anatomy of species haven’t been recorded in Vietnam. Objectives: In this study, morphological and anatomical characteristics of Lasia spinosa (L.) Thwaites wereperformed for plant identification. Methods: Morphological anatomical characteristics and micrology characteristics of used parts powder of Lasiaspinosa (L.) Thwaites in Ho Chi Minh City are analysed, described and photoghraphed. The scientific name of thisspecies was determined by comparing morphological and anatomical characteristics with those of literatures. Results: Morphology: Cylindrical rhizome. Deeply divided leaf blade, oblong lobes. Stem and leaves withmany stout prickles. Spadix has a long spathe with the open base. Flower: regular, bisexual, 4-6 merous. Oblongtepals with triangular hooded apex; 1 locular ovary, 1 ovule, apical placentation; short filaments, bilocularanthers. Anatomy: Root: Primary structure with 13-14 vascular bundles, endodermis with casparian strip.Rhizome: many cork layers, a lot of starch granules in parenchyma, many primary vascular bundles.Leaves’mesophyll is differentiated into two kinds of cells; parenchyma contains the calcium oxalate raphides.Rhizome powder: the calcium oxalate raphides 100-120 µm in size, starch granules 20-50 µm X 10-20 µm insize, oblong shape, point or line hilum.Khoa Dược, Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh1Tác giả liên lạc: ThS.DS. Trần Thị Thu Trang ĐT: 0389912433 Email: thutrang@ump.edu.vnB - Khoa học Dược 29Nghiên cứu Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 25 * Số 4 * 2021 Conclusions: The morphological anatomical characteristics and rhizome powder of Lasia spinosa (L.)Thwaites help to identify species more exactly. Keywords: Lasia spinosa, morphology, anatomy, rhizome powderĐẶT VẤNĐỀ Khảo sát đặc điểm giải phẫu Ráy gai - Lasia spinosa (L.) Thwaites thuộc họ Cắt ngang rễ, thân rễ, phiến lá, cuống lá, bẹRáy (Araceae) là một cây thuốc được dùng trong lá thành lát mỏng bằng dao lam. Rễ được cắt ởy học dân gian ở nhiều nước Đông Nam Á, Ấn khoảng 1/3 phía trên. Phiến lá, cuống lá và bẹ láĐộ, Sri Lanka để chữa ho, đau bụng, phù thũng, được cắt ở khoảng 1/3 phía dưới của phiến,tê thấp, lưng, đầu gối đau, bàn chân tê buốt, các cuống và bẹ lá nhưng không sát đáy; phiến lá cắtbệnh về gan, di chứng do sốt rét(1) phế nhiệt, phần gân giữa và một ít phần phiến ở hai bênnước tiểu vàng đỏ, các cơn đau thắt(2), viêm khớp gân giữa. Nhuộm vi phẫu bằng son phèn và lụcdạng thấp, táo bón, thanh lọc máu, nhiễm giun(3), iod. Quan sát vi phẫu bằng kính hiển vi quangtrị bệnh trĩ, cao huyết áp, chó dại cắn(4). Các học (hiệu Olympus, model CH20) trong nước,nghiên cứu trên thế giới cho thấy cây có hoạt chụp ảnh và mô tả cấu trúc. Bột dược liệu: Bộtính chống giun sán, kháng khuẩn, kháng phận dùng của cây được cắt nhỏ và sấy ở nhiệt độ 60-70 oC đến khô, nghiền và rây qua rây số 32viêm, chống oxy hóa, giảm đường huyết, (đường kính lỗ rây 0,1 mm). Quan sát các thànhgiảm lipid máu, chống khối u(3,5). Đặc điểm phần của bột trong nước cất dưới kính hiển vihình thái và giải phẫu là cơ sở để nhận diện quang học. Mô tả và chụp ảnh các thành phần.loài Ráy gai và để kiểm nghiệm dược liệubằng phương pháp vi học. ...