Dân chủ và phát triển

Quan hệ dân chủ và phát triển là một đề tài quen thuộc nhưng hiện đang là vấn đề thời sự mà nhiều tác giả và tác phẩm, đề cập đến, nghiên cứu từ nhiều góc độ. Bài viết tổng hợp những quan điểm khác nhau về vấn đề này trong suốt nửa cuối thế kỷ 20, đặc biệt là những năm 1990.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Dân chủ và phát triểnD©n chñ vμ ph¸t triÓn DÐmocratie et dÐveloppement/ Philippe Marchesin// Revue Tiers Monde.- No 179.- Juillet.- Septembre.- 2004.- p. 487-513. §ç S¸ng l−îc thuËt Quan hÖ gi÷a d©n chñ vµ ph¸t triÓn lµ mét ®Ò tµi quen thuéc, nh−ng hiÖn ®ang lµ vÊn ®Ò thêi sù mµ nhiÒu t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm ®Ò cËp ®Õn, nghiªn cøu tõ nhiÒu gãc ®é. Bµi viÕt tæng hîp nh÷ng quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ vÊn ®Ò nµy trong suèt nöa cuèi thÕ kû XX, ®Æc biÖt lµ nh÷ng n¨m 1990, vµ mÊy n¨m ®Çu thÕ kû XXI. Tr−íc khi xem xÐt mèi quan hÖ gi÷a d©n chñ lμ mét chÕ ®é ®¹i diÖn, ®a nguyªnd©n chñ vμ ph¸t triÓn, t¸c gi¶ xem xÐt vμ c¹nh tranh, cßn ph¸t triÓn lμ tËp hîpriªng tõng kh¸i niÖm. Theo «ng, mçi kh¸i cña nh÷ng tiÕn bé kinh tÕ, x· héi vμ v¨nniÖm trªn ®Òu cã hai mÆt - lý thuyÕt vμ ho¸ (tr.488).thùc tiÔn, vμ v× thÕ ®· cã v« sè ®Þnh nghÜa TiÕp ®ã, xem xÐt tËp hîp hai kh¸i niÖmkh¸c nhau, thËm chÝ ®èi lËp nhau vÒ c¸c trªn trong quan hÖ cña chóng, t¸c gi¶kh¸i niÖm nμy; t×nh tr¹ng phøc t¹p ®Õn còng thÊy r»ng t×nh h×nh phøc t¹p kh«ngmøc mét sè ng−êi chñ tr−¬ng lo¹i bá mäi kÐm: tham kh¶o trªn Internet cã tíi®Þnh nghÜa, xem d©n chñ nh− mét danh tõ 173.000 ®¸p ¸n, song sù phøc t¹p chÝnh l¹ihoa mü khoa tr−¬ng ®Ó gäi tªn mét sù vËt ë chç sù t−¬ng t¸c gi÷a d©n chñ vμ ph¸tnμo ®ã kh«ng tån t¹i (Giovanni Sartori, triÓn cã rÊt nhiÒu ph−¬ng diÖn m¬ hå.1993) hoÆc so s¸nh ph¸t triÓn víi mét ng«isao ®· t¾t mμ chóng ta cßn tr«ng thÊy ¸nhs¸ng cña nã ngay c¶ khi nã ®· chÕt h¼n tõ Theo t¸c gi¶, trong kho¶ng nöa thÕ kûl©u (Hilbert Rest, 1996). võa qua, ®· tån t¹i sù ®èi lËp cña hai m« h×nh: m« h×nh theo chñ nghÜa ph¸t triÓn Nh−ng, ®Ó ph©n tÝch vÊn ®Ò mét c¸ch vμ m« h×nh theo quan ®iÓm phô thuéc lÉns¸ng tá còng cÇn ph¶i dùa trªn mét ®Þnh nhau (paradigme dÐveloppementaliste etnghÜa nμo ®ã, nªn t¸c gi¶ ®Ò xuÊt mét de la dÐpendance). Vμo nh÷ng n¨m 60,®Þnh nghÜa kh¶ dÜ chÊp nhËn ®−îc vÒ hai nh÷ng ng−êi theo chñ nghÜa ph¸t triÓnkh¸i niÖm nμy; nã ®−îc rót ra tõ thùc tÕ kh¼ng ®Þnh tån t¹i mèi quan hÖ chÆt chϸp dông hiÖn nay ë nhiÒu n−íc. Nh− vËy, gi÷a ph¸t triÓn vμ d©n chñ, vÝ dô nh− lýD©n chñ vμ ph¸t triÓn 38thuyÕt cña Rostow vÒ c¸c giai ®o¹n ph¸t chØ chiÕm 4% kinh tÕ thÕ giíi, nh−ng n¨mtriÓn: mçi giai ®o¹n cña ph¸t triÓn øng víi 1992 ®· ®¹t tíi 25%) ®Òu diÔn ra d−íi c¸cmét tr×nh ®é ph¸t triÓn chÝnh trÞ dÉn chÕ ®é chÝnh trÞ bÞ coi lμ “®éc tμi”, mμ rânh÷ng chÕ ®é chuyªn chÕ chuyÓn sang chÕ nhÊt lμ Singapore d−íi chÕ ®é Lý Quang®é d©n chñ ®a nguyªn kiÓu ph−¬ng T©y. DiÖu. Nh×n chung, theo t¸c gi¶ thμnh c«ngCïng víi Rostow cßn cã Almond vμ cña nh÷ng con rång nh− Nam TriÒu Tiªn,Coleman (1960), Almond vμ Powell (1966) §μi Loan, Singapore, Hong Kong, tû lÖvμ Badie (1988). Ýt l©u sau, nh÷ng ng−êi t¨ng tr−ëng hμng n¨m lμ 9,2% trongtheo chñ nghÜa phô thuéc lÉn nhau nhÊn nh÷ng n¨m 1960 råi 8,2% trong nh÷ngm¹nh t×nh h×nh liªn minh gi÷a trung t©m thËp kû sau (theo DomÐnach, 1998); tiÕpt− b¶n chñ nghÜa víi giai cÊp t− s¶n ë ®ã lμ nh÷ng con hæ nh− Thailand,nh÷ng n−íc thuéc ®Þa, mμ ®iÒu nμy ®· c¶n Malaysia vμ Indonesia råi ®Õn nh÷ng chótrë sù qu¸ ®é cña c¸c chÕ ®é nμy sang c¸c hæ s¬ sinh (bÐbÐs-tigres) nh− ViÖt Nam vμchÕ ®é d©n chñ. Nh÷ng chÕ ®é nμy ®−îc Philippinnes, ®Òu ®¹t t¨ng tr−ëng cao d−íixem nh− nh÷ng chÕ ®é kiÓu Bonaparte chÕ ®é chÝnh trÞ duy ý chÝ vμ sù kiÓm so¸tho¹t ®éng cã lîi cho chñ nghÜa ®Õ quèc qua x· héi chÆt chÏ (tr.490). Riªng Trung Quèctrung gian cña giai cÊp t− s¶n ®Þa ph−¬ng cã tû lÖ t¨ng tr−ëng ®Æc biÖt Ên t−îng liªn®ang h−ëng nhiÒu bæng léc vμ lu«n s½n tôc trong mét phÇn t− thÕ kû: tõ 1980-sμng dïng b¹o lùc khi cã b¹o lo¹n (c¸c t¸c 1996 lμ 10%/n¨m, tõ ®ã vÒ sau lμ 7%-gi¶ Franck, 1970; Amin, 1973; Peixotto, 9%/n¨m; cßn vÒ ngo¹i th−¬ng th× vμo n¨m1977). Cßn tõ sau khi bøc t−êng Berlin 1980 Trung Quèc ch−a b»ng 1% thÕ giíi,sôp ®æ vμ sù tan r· cña Liªn bang X« ViÕt nh−ng ®Õn n¨m 2002 ®· ®¹t 4%, trong khilμ sù th¾ng lîi cña nÒn ...