Dân số và vấn đề tài nguyên môi trường - xã hội ở Đắk Lắk

Nội dung bài viết trình bày tình trạng suy thoái tài nguyên môi trường và phát triển không bền vững do áp lực dân số và chính sách xã hội ở Đắk Lắk. Mời các bạn tham khảo!
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Dân số và vấn đề tài nguyên môi trường - xã hội ở Đắk LắkBµi 21D©n sè vµ vÊn ®Ò tµi nguyªn m«i tr−êng - x· héi ë ®¾k l¾kNguyÔn Xu©n §éQ.Gi¸m ®èc së Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr−êng §¾k L¾k§¾k L¾k lµ mét tØnh trung t©m cña Cao nguyªn nam Trung Bé, mét vïng cã tµi nguyªnthiªn nhiªn kh¸ phong phó nhÊt lµ vÒ ®Êt ®ai, nguån n−íc, tµi nguyªn sinh häc, g¾n liÒn víitruyÒn thèng v¨n ho¸ phong tôc tËp qu¸n lèi sèng ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc cña céng ®ång c¸c c−d©n b¶n ®Þa.Tõ sau ngµy gi¶i phãng ®Õn nay ®Æc biÖt trong 10 n¨m gÇn ®©y, cïng víi sù ph¸t triÓn vÒkinh tÕ x· héi ®· lµm thay ®æi diÖn m¹o, ®¸nh thøc mét vïng cao giµu tiÒm n¨ng. Bªn c¹nhnh÷ng kÕt qu¶, thµnh tùu næi bËt vÒ kinh tÕ x· héi ®· béc lé nh÷ng bÊt cËp cña sù ph¸t triÓn lµt×nh tr¹ng suy tho¸i tµi nguyªn m«i tr−êng vµ sù ph¸t triÓn kh«ng bÒn v÷ng do ¸p lùc cña d©n sècÇn kÞp thêi nghiªn cøu ®Ó cã chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p thùc hiÖn ®óng ®¾n nh»m ph¸ttriÓn bÒn v÷ng vïng l·nh thæ nµy nãi riªng còng nh− vïng cao nãi chung.1. Sù gia t¨ng vÒ d©n s觾k L¾k sau ngµy gi¶i phãng (n¨m 1975) chØ cã 36 v¹n ng−êi, ®Õn nay ®· t¨ng lªn gÇn 2triÖu ng−êi, b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng kho¶ng 63.000 ng−êi. D©n sè t¨ng nhanh chñ yÕu lµ do did©n tù do ®Õn tõ c¸c tØnh trong c¶ n−íc mµ chñ yÕu lµ ®ång bµo c¸c d©n téc ë c¸c tØnh phÝa b¾cnh− Cao B»ng, L¹ng S¬n, Lai Ch©u ®Õn Th¸i B×nh, NghÖ An, Thanh Hãa .v.v. ®· lµm cho §¨kLak trë thµnh tØnh cã thµnh phÇn d©n téc ®«ng nhÊt c¶ n−íc (44 d©n téc). ViÖc gia t¨ng d©n sè víitèc ®é cao ®· gãp phÇn thùc hiÖn sù ph©n bè l¹i lùc l−îng lao ®éng trong c¶ n−íc vµ ®Èy nhanhsù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña §¾k L¾k. Song mÆt tr¸i cña viÖc t¨ng nhanh d©n sè cÇn ph¶i®−îc nh×n nhËn ®ã lµ:- D©n di c− tù do ®Õn §¾k L¾k chñ yÕu lµ nh÷ng ng−êi nghÌo, thiÕu ®Êt s¶n xuÊt do ®ãmong muèn cña hä lµ ®Õn ®Ó cã m¶nh ®Êt canh t¸c ®¶m b¶o cuéc sèng cña hä.- PhÇn lín hä lµ nh÷ng ng−êi cã tr×nh ®é d©n trÝ thÊp l¹i kh«ng am hiÓu vÒ ®iÒu kiÖn tùnhiªn còng nh− phong tôc tËp qu¸n cña c− d©n b¶n ®Þa, dÉn ®Õn viÖc khai th¸c, sö dông tµinguyªn kh«ng hîp lý, m©u thuÉn d©n téc n¶y sinh...Sù gia t¨ng d©n sè cïng víi tèc ®é t¨ng tr−ëng kinh tÕ ë møc cao 9 - 10% n¨m vµ sù kiÓmso¸t thiÕu chÆt chÏ ®· lµm cho sù ph¸t triÓn kh«ng bÒn v÷ng vÒ kinh tÕ, m«i tr−êng vµ x· héi.2. Tµi nguyªn rõng bÞ suy gi¶m§¾k L¾k lµ tØnh giµu tµi nguyªn rõng c¶ vÒ diÖn tÝch vµ ®a d¹ng sinh häc, nh−ng do nhu cÇuvÒ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, vÒ gç cho x©y dùng, cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ, nhu cÇu ®Êt cho s¶nxuÊt vµ cho nhµ ë ®¸p øng víi sù gia t¨ng vÒ d©n sè ®· khai th¸c l¹m dông tµi nguyªn rõng,nhiÒu diÖn tÝch rõng bÞ tµn ph¸... ®· lµm cho rõng suy gi¶m c¶ vÒ diÖn vµ chÊt l−îng. ChØ trongthêi kú tõ n¨m 1992 ®Õn 1999 rõng tù nhiªn §¾k L¾k gi¶m 223.632,5 ha, b×nh qu©n mçi n¨m502gi¶m 31.947,5 ha (b¶ng 1). DiÖn tÝch rõng gç gi¶m m¹nh, rõng hçn giao t¨ng (diÖn tÝch rõng gçgi¶m 87,59%), ®é che phñ cña rõng tõ 62% gi¶m xuèng 52%, vai trß phßng hé chèng xãi mßn,®iÒu tiÕt n−íc bÞ suy gi¶m. Còng do ph¸ rõng vµ n¹n s¨n b¾t kh«ng qu¶n lý vµ kiÓm so¸t ®−îc ®·lµm cho ®a d¹ng sinh häc bÞ suy tho¸i nhanh, nhiÒu loµi ®éng thùc vËt quý hiÕm bÞ tiªu diÖt, nhiÒuhÖ sinh th¸i vèn quen thuéc vµ æn ®Þnh víi c− d©n b¶n ®Þa ®· bÞ ph¸ huû, nhiÒu loµi thùc vËt vµ®éng vËt cã nguy c¬ bÞ tuyÖt diÖt nh− hæ, b¸o, nai cµ t«ngv.v...B¶ng II.21.1. BiÕn ®éng tµi nguyªn rõng tù nhiªn cña §¾k L¾k giai ®o¹n 1992 - 1999Lo¹i rõngN¨m 1992Tæng rõng tù nhiªn:Rõng gçRõng tre nøaRõng hçn giaoN¨m 1999T¨ng (+), Gi¶m (-)1231.898,01.008.265,5- 223.632,51.068.224,0872.335,3- 195.888,7113.898,066.404,8- 47.493,249.776,069.525,4+19.749,43. Tµi nguyªn ®Êt vµ t×nh h×nh sö dôngKÕt qu¶ ph©n lo¹i ®Êt theo FAO - UNESCO §¾k L¾k cã 8 nhãm ®Êt, trong ®ã quan trängnhÊt lµ nhãm ®Êt phï sa (Fluvisols) 40.885 ha, nhãm ®Êt ®á (Ferrasols) 723.077 ha, nhãm ®Êtx¸m (Arisols) 1.072.388 ha. §©y lµ c¸c nhãm ®Êt tèt, giµu dinh d−ìng thÝch nghi víi nhiÒu lo¹i c©ytrång nh− lóa n−íc, Cµ phª, Cao su, Hå tiªu, §iÒu vµ c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ cã gi¸ trÞ.B¶ng II.21.2. HiÖn tr¹ng sö dông ®Êt TØnh §¾k L¾k§¬n vÞ tÝnh : HaDiÖn tÝch (ha)Lo¹i ®Êt1995Tæng diÖn tÝch20001.953.5461.959.950,001. §Êt n«ng nghiÖp327.829524.908,26+ C©y hµng n¨m144.787196.280, 88Lóa63.00088.734,83Mµu vµ c©y c«ng nghiÖp hµng n¨m81.509108.930,82+ C©y l©u n¨m180.586301.471,00C©y cµ phª131.119264.3451.1933.146,605531.368,081.215.8081.017.955,101.197.5971.008.080,1018.2119.874,324. §Êt chuyªn dïng49.52551.894,405. §Êt khu d©n c−10.25013.642,58350,134351.549,66§Êt ®ång cá2. §Êt cã mÆt n−íc dïng vµo n«ng nghiÖp3. §Êt dïng vµo l©m nghiÖpRõng tù nhiªnRõng trång6. §Êt ch−a sö dôngNguån : Côc thèng kª §¾k L¾k 2000 & Së §Þa chÝnh §¾k L¾k - 2000.503Tæng diÖn tÝch ®Êt toµn tØnh 1.959.590 ha cã 1.532.873 ha ®Êt dèc d−íi 250 (chiÕm 77,4%)rÊt thuËn lîi cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp. HiÖn ®· ®−a vµo canh t¸c 5 ...