Đánh giá mức độ phì dưỡng của một số Hồ Nội thành Hà Nội

Bài báo này trình bày kết quả quan trắc chất lượng nước tại 10 hồ trong nội đô Hà Nội trong thời gian từ tháng 3 năm 2014 đến tháng 2 năm 2015. Dựa trên các kết quả quan trắc và dựa vào các phương pháp phân loại của Hakanson và cs và phương pháp của Carson, chúng tôi đã đưa ra mức độ phú dưỡng của các hồ quan trắc.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đánh giá mức độ phì dưỡng của một số Hồ Nội thành Hà Nội Tạp chí Khoa học và Công nghệ 55 (1) (2017) 84-92 DOI: 10.15625/0866-708X/55/1/8575 ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ PHÌ DƯỠNG CỦA MỘT SỐ HỒ NỘI THÀNH HÀ NỘI Nguyễn Thị Bích Ngọc1, Vũ Duy An1, Lê Thị Phương Quỳnh1, Nguyễn Bích Thủy1, *, Lê Đức Nghĩa1, Dương Thị Thủy2, Hồ Tú Cường2 1 2 Viện Hóa học các Hợp chất thiên nhiên, Viện Hàn lâm KHCNVN, 18 Hoàng Quốc Việt, Cầu Giấy, Hà Nội Viện Công nghệ Môi trường, Viện HLKHCNVN, 18 Hoàng Quốc Việt, Cầu Giấy, Hà Nội * Email: nguyenbichthuy2000@yahoo.co.uk Đến Tòa soạn: 28/7/2016; Chấp nhận đăng: 26/10/2016 TÓM TẮT Hệ thống hồ ở Hà Nội đóng vai trò quan trọng trong đời sống cộng đồng về giá trị tài nguyên như: điều hòa môi trường, giải trí, văn hóa và du lịch... Tuy nhiên, áp lực của quá trình đô thị hóa, hệ thống thu gom nước thải không hợp lí, khiến tải lượng chất gây ô nhiễm xả xuống hồ tăng nhanh, gây ô nhiễm nước hồ đô thị. Bài báo này trình bày kết quả quan trắc chất lượng nước tại 10 hồ trong nội đô Hà Nội trong thời gian từ tháng 3 năm 2014 đến tháng 2 năm 2015. Dựa trên các kết quả quan trắc và dựa vào các phương pháp phân loại của Hakanson và cs và phương pháp của Carson, chúng tôi đã đưa ra mức độ phú dưỡng của các hồ quan trắc. Kết quả cho thấy hầu hết các hồ đều bị phú dưỡng ở mức độ khác nhau, theo thứ tự giảm dần như sau: Ba Mẫu > Giảng Võ > Ngọc Khánh > Trúc Bạch > Thành Công > Hồ Tây > Thiền Quang > Bảy Mẫu > Hồ Gươm > Thủ Lệ . Từ khóa: tình trạng dinh dưỡng, chất lượng nước, mức độ dinh dưỡng, thành phố Hà Nội. 1. MỞ ĐẦU Hồ có mặt tại hầu hết các đô thị và đóng vai trò quan trọng trong việc tiếp nhận và điều hòa nước và khí hậu, tạo cảnh quan, và là nơi vui chơi giải trí của cộng đồng. Hồ và hồ chứa có thể xếp loại theo mức độ phú dưỡng thành 4 nhóm: nghèo dinh dưỡng, dinh dưỡng trung bình, phú dưỡng và siêu phú dưỡng. Sự phân loại này có được từ các nghiên cứu và kiểm nghiệm nhiều về phú dưỡng ở các nước trong tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế (Organization for Economic Cooperation and Deverlopment (OECD)) từ những năm 1970 và những năm 1980 [1]. Hầu hết các quốc gia ở châu Mỹ, châu Âu, châu Á đã có hệ thống phân loại chất lượng nước sông, hồ. Ví dụ, ở Hà Lan, phân loại chất lượng nước căn cứ vào 3 thông số: DO; BOD; NH4+; tại Bỉ phân loại chất lượng nước dựa vào 4 thông số: DO; BOD; PO43- và NH4+ … Ngoài ra, cũng có thể tính toán trạng thái phú dưỡng của nước hồ và nồng độ chất dinh dưỡng theo chỉ số trạng thái dinh dưỡng TSI (Trophic State Index) theo phương pháp của Carlson [2]. Đánh giá mức độ phì dưỡng của một số hồ nội thành Hà Nội Hà Nội nằm ở vùng địa hình thấp của đồng bằng sông Hồng với nét đặc trưng của vùng địa lí thành phố là “thành phố sông hồ”. Theo số liệu thống kê, trong nội thành Hà Nội có khoảng 120 hồ và hồ chứa, với tổng diện tích khoảng 1.165 ha [3]. Hệ thống hồ ở Hà Nội có một bề dày lịch sử và đã trở thành biểu tượng, niềm tự hào của thành phố, đồng thời đóng vai trò quan trọng trong đời sống cộng đồng về giá trị tài nguyên như: điều hòa môi trường, giải trí, văn hóa và du lịch,... Tuy nhiên, dưới áp lực của quá trình đô thị hóa, hệ thống thu gom nước thải không hợp lí, ý thức của người dân còn kém khiến tải lượng chất gây ô nhiễm xả xuống hồ tăng nhanh, gây ô nhiễm nước hồ đô thị. Một số kết quả nghiên cứu trước đây cho thấy hàm lượng các chất dinh dưỡng (NH4+; NO3-; PO43- mg/l tương ứng) trong một số hồ ở Hà Nội rất cao và dao động trong khoảng sau: hồ Ba Mẫu (8 – 10; 3 – 5; 7,3 – 10), hồ Giảng Võ (7 – 10; 2 – 10); hồ Ngọc Khánh (8 – 9; 30 – 40; 3,2 – 5) [4]. Theo kết quả phân tích nước hồ Thiền Quang năm 2010 [5], các chỉ tiêu BOD, COD, tổng P, NH4+-N, NO2--N không đạt quy chuẩn 08:2008/BTNMT cột B1. Bài báo trình bày kết quả khảo sát chất lượng nước, đặc biệt là mức độ phú dưỡng của 10 hồ nội thành Hà Nội trong thời gian từ tháng 3/2014 đến tháng 2/2015. Các kết quả quan trắc góp phần đánh giá chất lượng nước mặt và làm cơ sở dữ liệu đánh giá tình trạng phú dưỡng của các hồ nhằm cung cấp thêm cơ sở dữ liệu về môi trường hệ thống hồ trong nội thành Hà Nội. Đồng thời đánh giá mức độ ô nhiễm các hồ nội đô sau khi xây dựng bờ kè và tiến hành một số biện pháp làm sạch nước hồ. 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Đối tượng nghiên cứu Mẫu nước hồ được thu tại 10 hồ khảo sát trong nội thành Hà Nội, tại mỗi hồ lấy mẫu tại 3 điểm, sau đó 3 mẫu này được trộn đều với nhau thành 1 mẫu và đem phân tích chất lượng nước. Các mẫu nước hồ được lấy hàng tháng trong thời gian từ tháng 3/2014 đến tháng 2/2015 tại 10 hồ: hồ Tây, Trúc Bạch, Thiền Quang, Ba Mẫu, Bảy Mẫu, Hoàn Kiếm, Ngọc Khánh, Giảng Võ, Thành Công và Thủ Lệ. Kí hiệu mẫu và một số thông số về các hồ quan trắc được trình bày trong Bảng 1. Bảng 1. Một số thông số về 10 hồ quan trắc [6] . TT Hồ Kí hiệu mẫu * Diện tích (ha) * Chiều sâu (m) 1 Hồ Tây HT 446 2–4 2 Hồ Trúc Bạch TB 22 1,5 – 2 3 Hồ Bảy Mẫu 7M 21,3 2 – 2,5 4 Hồ Gươm HG 12 ...