Đánh giá tác động môi trường của một số dự án thủy lợi bằng phương pháp phân tích lợi ích, chi phí mở rộng - TS. Phạm Hùng

Dưới góc độ kinh tế môi trường, bài viết "Đánh giá tác động môi trường của một số dự án thủy lợi bằng phương pháp phân tích lợi ích, chi phí mở rộng" trình bày phương pháp phân tích lợi ích chi phí mở rộng và ứng dụng cho một số dự án thủy lợi. Hy vọng nội dung bài viết là tài liệu tham khảo hữu ích cho các bạn.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đánh giá tác động môi trường của một số dự án thủy lợi bằng phương pháp phân tích lợi ích, chi phí mở rộng - TS. Phạm Hùng §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng cña mét sè dù ¸n thuû lîi b»ng ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch lîi Ých - chi phÝ më réng TS. Ph¹m Hïng, Bé m«n Kinh tÕ Thuû lîi Mçi c«ng tr×nh thuû lîi ®­îc x©y dùng vµ khai th¸c ®· mang l¹i lîi Ých to lín cho kinh tÕ, x· héi vµ b¶o vÖ m«i tr­êng. Song nã còng g©y nªn nh÷ng thiÖt h¹i nhÊt ®Þnh cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn. Do vËy l­îng ho¸ nh÷ng lîi Ých vµ thiÖt h¹i tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi do c«ng tr×nh thuû lîi g©y nªn lµ viÖc lµm hÕt søc cÇn thiÕt trong giai ®o¹n nghiªn cøu dù ¸n. HiÖn nay ®Ó ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng cña c¸c c«ng tr×nh thuû lîi ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ m«i tr­êng cã hµng lo¹t c¸c ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau ®· vµ ®ang ®­îc sö dông. Mçi ph­¬ng ph¸p ®Òu cã ­u nh­îc ®iÓm vµ ph¹m vi ¸p dông kh¸c nhau. D­íi gãc ®é kinh tÕ m«i tr­êng bµi b¸o nµy tr×nh bµy ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch lîi Ých chi phÝ më réng vµ øng dông cho mét sè dù ¸n thuû lîi. 1. Néi dung c¬ b¶n cña ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch lîi Ých - chi phÝ më réng Nh×n chung c¸c ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng c¸c dù ¸n thuû lîi chñ yÕu ph©n tÝch ®Þnh tÝnh, ®Þnh l­îng vµ ®¸nh gi¸ ¶nh h­ëng t¸c ®éng nµy. Tuy nhiªn ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch lîi Ých chi phÝ më réng dùa trªn kÕt qu¶ cña c¸c ph­¬ng ph¸p kh¸c, tõ ®ã ®i s©u vÒ mÆt kinh tÕ so s¸nh gi÷a lîi Ých vµ chi phÝ do dù ¸n thuû lîi mang l¹i. Râ rµng lóc nµy lîi Ých vµ chi phÝ ®­îc hiÓu theo nghÜa réng bao gåm c¶ lîi Ých vµ chi phÝ vÒ tµi nguyªn vµ m«i tr­êng. §èi víi c¸c dù ¸n thuû lîi : (i) chi phÝ bao gåm chi phÝ ®Çu t­ x©y dùng c«ng tr×nh thuû lîi, chi phÝ qu¶n lý vËn hµnh khai th¸c hµng n¨m, c¸c chi phÝ ®Òn bï vÒ thiÖt h¹i ®Õn tµi nguyªn vµ m«i tr­êng, (ii) lîi Ých bao gåm c¸c lîi Ých do c«ng tr×nh ®em l¹i cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ m«i tr­êng, tuy nhiªn lîi Ých vµ chi phÝ ë ®©y bao hµm tÊt c¶ nh÷ng g× cã thÓ ®Þnh l­îng vµ tÊt nhiªn lµ cã sù kh¸c biÖt víi c¸c chØ tiªu lîi Ých chi phÝ trong ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña c¸c c«ng tr×nh thuû lîi. 1  Nh­ vËy b¶n chÊt cña ph­¬ng ph¸p nµy, lµ ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng c¸c dù ¸n thuû lîi xÐt d­íi quan ®iÓm kinh tÕ m«i tr­êng. Khi sö dông ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch lîi Ých chi phÝ më réng trong ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng c¸c dù ¸n thuû lîi cÇn ph¶i n¾m ®­îc nh÷ng lîi Ých, thiÖt h¹i trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn vµ qu¶n lý khai th¸c. NhiÒu chuyªn gia cho r»ng ph­¬ng ph¸p nµy thÝch hîp víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn víi lý do t¹i c¸c quèc gia nµy biÖn ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi chñ yÕu lµ khai th¸c tµi nguyªn thiªn nhiªn, trong ®ã x©y dùng c«ng tr×nh thuû lîi ®ãng vai trß then chèt cho viÖc ph¸t triÓn n«ng nghiÖp. 2. C¸c b­íc ¸p dông ph­¬ng ph¸p Theo mét sè t¸c gi¶ nh­ GS Lª Th¹c C¸n [3], Joachim Weimann [1], Siebert. H [2], ®Ó ¸p dông ph­¬ng ph¸p trªn cã thÓ tiÕn hµnh theo ba b­íc c¬ b¶n nh­ sau : B­íc 1 : X¸c ®Þnh vµ l­îng ho¸ nh÷ng lîi Ých vµ nh÷ng mÆt cã h¹i khi x©y dùng c«ng tr×nh thuû lîi. Ch¼ng h¹n khi x©y dùng c¸c c«ng tr×nh thuû lîi hå chøa n­íc th× cã thÓ l­îng ho¸ ®­îc c¸c mÆt cã lîi vµ cã h¹i nh­ sau: 1. Khu vùc th­îng l­u vµ lßng hå cã nh­ng biÕn ®æi hÖ sinh th¸i sau: a. Nh÷ng t¸c ®éng cã h¹i : (i). MÊt ®Êt do ngËp n­íc t¹o hå chøa, trong ®ã cã mét sè diÖn tÝch ®Êt canh t¸c, mét sè c«ng tr×nh h¹ tÇng c¬ së vµ nhiÒu c©y cèi tù nhiªn vµ trång. (ii). X¸o trén ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña d©n vïng th­îng l­u vµ lßng hå. (iii). Thay ®æi chÕ ®é thuû v¨n s«ng suèi thµnh chÕ ®é thuû v¨n hå, lµm thay ®æi c©n b»ng n­íc, bèc h¬i mÆt n­íc tõ hå t¨ng lªn. (iv). Hå chøa cã thÓ lµ nguån ph¸t sinh mét sè bÖnh dÞch liªn quan ®Õn n­íc nh­ ®­êng ruét, sèt do muçi. b. Nh÷ng t¸c ®éng cã lîi : (i). Cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn thuû s¶n ë lßng hå v× diÖn tÝch mÆt n­íc lín, ®©y lµ t¸c ®éng cã lîi cho nguån dinh d­ìng cña céng ®ång. (ii). T¹o thµnh ®­êng giao th«ng thuû thuËn tiÖn cho khai th¸c tµi nguyªn miÒn th­îng l­u. (iii). T¹o c¶nh quan du lÞch nghØ ng¬i gi¶i trÝ cho céng ®ång ®Þa ph­¬ng. 2. Khu vùc h¹ l­u hå cã nh­ng biÕn ®æi hÖ sinh th¸i sau: 2 a. Nh÷ng t¸c ®éng cã h¹i (i). Di chuyÓn d©n lµm kªnh t­íi. (ii).Lµm thay ®æi ®Þa h×nh däc tuyÕn kªnh dÉn ¶nh h­ëng ®Õn kh¶ n¨ng tho¸t lò vµ t¹o c¬ héi g©y s¹t lë. (iii). Lµm c¹n kiÖt n­íc s«ng vÒ mïa kh«, ¶nh h­ëng ®Õn hÖ sinh th¸i thuû vùc, lµm « nhiÔm ®Êt vµ n­íc do l­îng ph©n bãn vµ thuèc trõ s©u ®­îc sö dông t¨ng lªn trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. b. Nh÷ng t¸c ®éng cã lîi : (i). Cung cÊp n­íc t­íi.(ii). Cung cÊp n­íc sinh ho¹t cho d©n khu vùc dù ¸n, ®ång thêi c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn n­íc s¹ch, vÖ sinh m«i tr­êng n«ng th«n. (iii). Thay ®æi chÕ ®é canh t¸c, vµ c¬ cÊu c©y trång, t¹o thªm nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm cho n«ng d©n. (iv). T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó nu«i trång thuû s¶n. (v).T ...