DANH HOẠ BÙI XUÂN PHÁI NGƯỜI NGHỆ SĨ TÀI HOA VÀ LẶNG LẼ

Họa sĩ Bùi Xuân Phái sinh ngày 1 tháng 9 năm 1920 tại Hà Nội, làng Kim Hoàng, xã Vân Canh, huyện Hà Tây, tỉnh Hà Đông, một làng nổi tiếng với tranh khắc gỗ dân gian Kim Hoàng. Ông xuất thân trong một gia đình tiểu tư sản trung lưu nhà ở phố Hàng BÙI XUÂN PHÁI-Tốp nhạc chèosơn dầu, 19x26cm Thiếc, sau chuyển về 87 Hàng Bút nay gọi là phố Thuốc Bắc. Chính vì vậy mà ông đã thuộc lòng từng con đường, ngõ ngách của 36 phố phường Hà Nội. Thủa nhỏ, ông học Trường Trí...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
DANH HOẠ BÙI XUÂN PHÁI NGƯỜI NGHỆ SĨ TÀI HOA VÀ LẶNG LẼ DANH HOẠ BÙI XUÂN PHÁI - NGƯỜI NGHỆ SĨ TÀI HOA VÀ LẶNG LẼ Họa sĩ Bùi Xuân Phái sinh ngày 1 tháng 9 năm 1920 tại Hà Nội, làng Kim Hoàng, xã Vân Canh, huyện Hà Tây, tỉnh Hà Đông, một làng nổi tiếng với tranh khắc gỗ dân gian Kim Hoàng. Ông xuất thân trong một gia đình tiểu tư sản trung lưu nhà ở phố Hàng Thiếc, sau chuyển về 87 Hàng BÙI XUÂN PHÁI-Tốp nhạc chèo- Bút nay gọi là phố Thuốc Bắc. sơn dầu, 19x26cm Chính vì vậy mà ông đã thuộc lòng từng con đường, ngõ ngách của 36 phố phường Hà Nội. Thủa nhỏ, ông học Trường Trí Tri ở phố Hàng Quạt, có năng khiếu về môn văn, và rất thích vẽ. ở tuổi học sinh ông đã được báo “Cậu ấm Cô chiêu” đặt vẽ tranh vui thường kỳ... Sau thời gian học lớp dự bị, năm 1941 ông thi đỗ vào Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương, khoá 15 (1941 - 1946), cùng với các họa sĩ Nguyễn Tư Nghiêm, Huỳnh Văn Gấm, Tạ Thúc Bình... Khi còn là sinh viên ông đã bắt đầu vẽ phố và gửi tranh tham dự triển lãm ở Tokyo. Cách mạng Tháng Tám thành công, Bùi Xuân Phái tham gia các hoạt động mỹ thuật phục vụ cách mạng, vẽ chân dung Chủ tịch Hồ Chí Minh và nhiều chân dung các nhân vật trong tuần lễ văn hoá đón phái đoàn Đồng Minh tại Nhà hát lớn Hà Nội, đồng thời tham gia Triển lãm Văn hoá tháng 9/1945. Sau đó ông tham gia Triển lãm Mỹ thuật Tháng Tám 1946 với các tranh Mẹ con, Đường đi, Giếng nước, Người nằm và Góc phố, với màu sắc lạ, hoà hợp với chất liệu sơn dầu quánh bện trên vải, và đã đoạt giải Văn hoá Cứu quốc (trị giá 1000đ). Bùi Xuân Phái có một kỷ niệm mà bao năm ông vẫn nâng niu trân trọng. Đó là vào năm 1946, khi ông là nhân viên báo Cứu Quốc, được cùng đi với đồng chí Xuân Thủy đến dự buổi họp báo có sự tham gia của Bác Hồ. Được gặp Bác một cách bất ngờ, được đón, nghe từng lời Bác, ông xúc động và đã không bỏ lỡ dịp may hiếm có vẽ chân dung vị Chủ tịch Nước vào sổ ghi chép. Sau đó, ông chọn một bức mà ông cho là đạt nhất, xin chữ ký của Bác. Trên bức họa nhanh của ông đã được lưu bút tích của Người. Tiếc thay, đến toàn quốc kháng chiến, cuốn sổ đã bị thất lạc cùng với nhiều tài liệu khác mà ông đã tập hợp trong nhiều năm. Nhưng hình ảnh thiêng liêng của Người vẫn đọng mãi trong ông. Cuối năm 1946, khi Trường Mỹ thuật Việt Nam được thành lập tại phố Lò Đúc, nhiều học sinh đang học Trường Mỹ thuật Đông Dương được trở về tiếp tục học tập. Bùi Xuân Phái cùng các họa sĩ Nguyễn Tư Nghiêm, Tạ Thúc Bình về trường làm bài thi tốt nghiệp, nhưng bị dở dang vì kháng chiến bùng nổ. Cũng như nhiều văn nghệ sĩ khác, họa sĩ Bùi Xuân Phái lên chiến khu. Những ngày đầu ở Bắc Kạn, ông làm họa sĩ cho báo Vui Sống và Nhà Thông tin do ông Nông Quốc Chấn phụ trách. Năm 1947, quân Pháp nhảy dù xuống Bắc Kạn, Bùi Xuân Phái chuyển về Thanh Hoá (vùng tự do Liên khu IV), nơi có nhiều văn nghệ sĩ đang làm việc, trong đó có các họa sĩ Nguyễn Văn Tỵ, Nguyễn Sỹ Ngọc, Phạm Văn Đôn, Nguyễn Thị Kim..., đi thực tế ở Thanh Hoá (Cầu Thiều, Quán Giát). Năm 1948, ở Việt Bắc, ông sáng tác các tác phẩm Cây đa nước chảy (Tuyên Quang), Phố Thầu Cao Bằng, vẽ nhiều tranh chân dung và phong cảnh. Năm 1949, Bùi Xuân Phái cùng với Lương Xuân Nhị, Lê Quốc Lộc, Tạ Tỵ dạy lớp vẽ ở Phù Lưu Chanh (Hà Nam). Lớp học có các học viên như Văn Đa, Anh Thường, Lê Toàn, Hoàng Quy, Nguyễn Văn Tý (Tý Bo)... Tham gia Triển lãm Mỹ thuật do Uỷ ban Kháng chiến Liên khu III tổ chức với hai tác phẩm Dân quân - sơn dầu và Đóng thuế nông nghiệp - tranh cổ động. Năm 1951, Bùi Xuân Phái trở lại Thanh Hoá và lấy vợ là bà Nguyễn Thị Sính (sinh năm 1927, nguyên là nữ sinh Đồng Khánh, Huế). Do chớm bị lao phổi, sức khoẻ yếu, vợ lại sắp sinh con đầu lòng, năm 1952 ông trở lại Hà Nội sống cùng gia đình tại 87 Thuốc Bắc. Chuyến hồi gia này làm ông bị Pháp bắt giam tại nhà tù Hoả lò 15 ngày vì nghi là cán bộ Việt Minh vào hoạt động nội thành. Năm 1953, ông mở xưởng vẽ ngay tại nhà mình, có sự tham gia của các họa sĩ Hoàng Tích Chù, Hoàng Lập Ngôn, Nguyễn Trọng Niết, Tạ Tỵ... Thời gian này ông vẽ nhiều tranh chân dung, đa số là vẽ vợ con, bạn bè, thân hữu, chân dung tự họa và thiếu nữ khoả thân, bằng bút chì than... phác nhanh và tình cảm theo khuynh hướng lập thể. Vẽ chân dung là thú vui yêu thích của ông trong nhiều năm, kể cả sau này khi ông vẽ bằng sơn dầu và bột màu, và đây cũng là một thành tựu sáng tác quan trọng trong nghệ thuật của ông. Ngoài ra Bùi Xuân Phái còn làm minh họa, vẽ tranh đả kích và sáng tác mỹ thuật theo yêu cầu hoạt động kháng chiến ở nội thành thông qua mối liên hệ với ông Nguyễn Bắc (sau là giám đốc Sở Văn hóa Hà Nội). Bùi Xuân Phái minh họa cho báo Dân ý, do Ban cán sự vận xuất bản và nhà in Kuy Sơn (phố Thuốc Bắc) phát hành. Báo Dân ý in ở Nhà in Lê Cường phố Hàng Bồ (ông Lê Cường không lấy tiền giấy và công in), nhưng báo chỉ ra được năm số, đến số thứ sáu thì Sở mật thám phát hiện tịch thu và ra lệnh đình bản (tháng 4/1954). Sau khi hoà bình lập lại, họa sĩ Bùi Xuân Phái tham gia các hoạt động của giới mỹ thuật thủ đô. Tại Triển lãm Mỹ thuật Toàn quốc 1954 do Hội Văn nghệ tổ chức, qui tụ hơn 500 tác phẩm của 152 họa sĩ, được đánh giá là triển lãm lớn nhất từ trước đến thời gian đó ở nước ta, Bùi Xuân Phái đã gửi đến ba tác phẩm, trong đó có hai tác phẩm bột màu: Tình quân dân và Em yêu hoà bình cùng một áp phích Người Việt Nam tiêu tiền Việt Nam. Khi Trường Mỹ thuật Việt Nam được mở lại tại Hà Nội, ông được mời về làm giảng viên và đã giảng dạy tại trường từ 1956 đến 1957. Thời gian này, ông cùng họa sĩ Lưu Văn Sìn dẫn sinh viên đi thực tập ...