Đau mắt dịch - chuyện đơn giản

Đau mắt dịch - chuyện đơn giản?Chúng ta đang ở những ngày tháng nóng nực nhất của mùa hè. Ngoài những căn bệnh hoành hành có tính chất thời vụ như đài báo đã loan tin: sốt dịch, sốt xuất huyết, viêm đường hô hấp, ỉa chảy... chúng ta không thể quên bệnh đau mắt dịch. Đau mắt dịch tên đầy đủ là viêm kết mạc- giác mạc do adenovirus, chủ yếu xảy ra vào những tháng nóng bức nhất của mùa hè, chúng chiếm từ 5- 15% tổng số bệnh nhân đau mắt đỏ nói chung. Cái tên đau...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đau mắt dịch - chuyện đơn giản Đau mắt dịch - chuyện đơn giản?Chúng ta đang ở những ngày tháng nóng nực nhất của mùa hè. Ngoài những cănbệnh hoành hành có tính chất thời vụ như đài báo đã loan tin: sốt dịch, sốt xuấthuyết, viêm đường hô hấp, ỉa chảy... chúng ta không thể quên bệnh đau mắt dịch. Đau mắt dịch tên đầy đủ là viêm kết mạc- giác mạc do adenovirus, chủ yếuxảy ra vào những tháng nóng bức nhất của mùa hè, chúng chiếm từ 5- 15% tổng sốbệnh nhân đau mắt đỏ nói chung. Cái tên đau mắt dịch cũng đã nói lên phần nàotính chất của căn bệnh này, đó là bệnh thường có xu hướng lây lan và gây ranhững vụ dịch. Khi khai thác bệnh sử, chúng tôi thấy rõ bệnh thường lây lan giữacác cá nhân trong gia đình, cộng đồng nơi sinh sống và nơi công sở. Nơi xuất phátcủa bệnh nhiều khi lại là môi trường y tế, nơi giao lưu giữa người bệnh và ngườilành, giữa bệnh nhân và người làm công tác y tế. Có nhiều người than phiền rằng“nhìn thấy một bà đau mắt ở bệnh viện, thế là về nhà bị lây luôn”. Thực ra khôngdễ dàng như vậy, cho dù đường lây truyền của virus khá phong phú: tiếp xúc trựctiếp qua da như bắt tay, quan hệ tình dục, tiếp xúc với đồ vật đã bị nhiễm mầmbệnh, dùng nước chung - đi bơi, hiếm hơn là qua đường không khí. Lác đác tại cáctỉnh đồng bằng sông Cửu Long đã có dịch khi mùa nước nổi bắt đầu. Trong phòngmạch hay bệnh viện con đường lây nhiễm rất phong phú: tay nắm cửa ra vào, cácvật dụng hay báo chí để nơi phòng đợi, dụng cụ khám mắt. Thời gian ủ bệnh trung bình khoảng 8 ngày. Điều này giải thích tại sao mộtgia đình có 3 người, nếu lây nhiễm chéo cho nhau thì việc điều trị sẽ kết thúc sau 2tháng cùng với chi phí thuốc men, nghỉ việc chưa kể đến việc có thể kéo theo biếnchứng này nọ. Khi phân lập virus người ta thấy có chừng vài chục type virus khácnhau, trong đó những type phổ biến hơn cả là type 8, 19 và 37. Bệnh cảnh lâm sàng của thể bệnh phổ biến- thể nhẹ: Các cụ thường nói:“thứ nhất đau mắt , thứ nhì nhức răng”. Ai trong đời đã trải qua một lần đau mắtđỏ đều thấm thía câu nói này. Cái cảm giác : cộm rát như có cát ở trong mắt, dỉmắt bám chặt mi buổi sáng, lèm nhèm suốt cả ngày, nặng hơn có thể có nhìn mờvà sợ ánh sáng thật là khó quên. Cùng với biểu hiện tại mắt là biểu hiện của nhiễmvirus: mệt nhẹ, sốt, đau họng, nổi hạch tai hoặc hạch dưới hàm. Bệnh thường xảyra bất thình lình, có thể nói là dữ dằn lúc khởi phát. Lúc đầu thường là một mắt,thường sau 4-5 ngày sẽ lan sang mắt thứ 2. Tuy nhiên, độ khó chịu, mức độ nặngnhẹ giữa hai mắt có thể khác nhau. Đây là một yếu tố khá quan trọng cho việcchẩn đoán chính xác bởi gần như bệnh luôn xảy ra trên hai mắt, cho dù triệu chứngbệnh của mắt thứ 2 có thể thoáng qua thôi. Khi thăm khám thì kết mạc bị phù nề,cương máu đỏ rực và có hột khá điển hình. Hột thường gặp nhiều ở kết mạc midưới. Những thể bệnh nặng hơn có thể thấy giả mạc dạng fibrin ở kết mạc cùng đồphía dưới mà di chứng sau này là cầu dính mi – nhãn cầu. Việc không thể thiếu làkiểm tra hạch trước tai – bằng chứng của đáp ứng miễn dịch trước sự tấn công củavirus . Bệnh cảnh lâm sàng của thể bệnh phổ biến - thể có biến chứng: Về phía người bệnh thường cảm thấy nhìn mờ hơn mọi khi, chói rát khi gặpánh sáng mạnh, chảy nước mắt liên tục. Điều này báo hiệu bệnh đã lan vào lòngđen – giác mạc. Giai đoạn tổn hại trong biểu mô giác mạc, tiên phát: gần như luôn gắn liềnvới căn bệnh này, có khi chỉ là thoáng qua. Nhưng tựu trung, dạng tổn thương nàykéo dài trong khoảng hai tuần. Đầu tiên chỉ là các chấm bắt màu fluorescéine nhẹ.Về sau có thể các chấm tổn thương này sẽ liên kết với nhau tạo thành những đảoloét biểu mô thực sự, bắt màu fluorescéine mạnh. Giai đoạn tổn hại dưới biểu mô: thường biểu hiện sau tuần thứ hai, chiếm tầnsuất 1/2 trường hợp. Đó là các thẩm lậu dưới biểu mô với số lượng khác nhau, cóthể từ vài đám đến vài chục đám. Việc thăm khám dưới kính phóng đại, cắt đènkhe, sẽ khẳng định điều này. Tại đỉnh của mỗi đám thẩm lậu có thể quan sát thấyvùng tổn hại biểu mô- bắt màu fluoresceine tương ứng. Các đám thẩm lậu này nếuở trục nhìn sẽ gây nhìn mờ và những khó chịu khác. Số lượng, mật độ, vị trí củanhững đám thẩm lậu này biến đổi rất nhanh chóng, trái với bệnh viêm giác mạcThygesons, các tổn thương thường rất ít biến đổi và rất khu trú. Nghiên cứu vềphương diện tổ chức học của những đám thẩm lậu này người ta thấy có các đámkháng thể kháng virus, các limpho và các sợi bào. Phản ứng viêm này bị khu trúgiữa lớp biểu mô và lớp màng Bowman. Việc dùng corticosteroide có thể làm luigiảm thẩm lậu limpho, cải thiện mạnh mẽ thị lực. Tuy nhiên, ngay khi ta dừngthuốc, các tế bào limpho mới lại di tản về phía các đám kháng thể kháng virus.Điều này giải thích việc phụ thuộc vào thuốc, mức độ nặng nề hơn nếu bệnh táiphát cũng như di chứng có thể có của dạng tổn thương này trên giác mạc bệnhnhân. Giai đoạn di chứng: chỉ chiếm 10 % các trường hợp đau mắt dịch. Đó là việcgiảm thị lực do các đám thẩm lậu đã nói ở trên qui tụ thành một đám đục trên giácmạc vĩnh viễn hoặc gây loạn thị không đều. Để giải quyết di chứng này phần lớnphải nhờ vào phẫu thuật. Chẩn đoán virus học: hiếm khi được đặt ra. Hiện nay, với kỹ thuật PCR-phản ứng chuỗi men polymerase việc chẩn đoán đã trở nên dễ dàng hơn nhưngngay cả ở châu Âu thì việc này vẫn bị coi là không cần thiết và xa xỉ. Điều trị: Điều đáng buồn là cho đến nay chúng ta vẫn chưa có thuốc đặc trịadénovirus, cho dù có một vài báo cáo nói về việc bệnh có đáp ứng tốt vớicidofovir và trifluridine. May thay, đa phần bệnh nhân sẽ thấy bệnh tự thuyêngiảm và khỏi sau khoảng từ 7 đến 10 ngày. Khi bệnh nhân đến với các bác sĩchuyên khoa mắt thì công việc của chúng tôi chỉ là điều trị triệu chứng. Thườngthì các bác sĩ sẽ kê đơn theo cùng một công thức: nước muối sinh lý, hay tốt hơn lànước mắt nhân tạo, có tác dụng xoa dịu những khó chịu trên mắt, kháng sinh loạinhỏ- để phòng bội nhiễm, đôi khi là corticoides tra n ...