Dạy học môn Tự nhiên và Xã hội trong chương trình – sách giáo khoa lớp 1 mới

Trong phạm vi bài viết này, trên cơ sở khái quát một số nét mới trong sách giáo khoa Tự nhiên Xã hội lớp 1, chúng tôi tập trung đưa ra một số định hướng giúp giáo viên Tiểu học sẽ giảng dạy môn học này tốt hơn, đáp ứng được nhu cầu của nhà trường Tiểu học.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Dạy học môn Tự nhiên và Xã hội trong chương trình – sách giáo khoa lớp 1 mới110 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ HÀ NỘI DẠY HỌC MÔN TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI TRONG CHƯƠNG TRÌNH – SÁCH GIÁO KHOA LỚP 1 MỚI Lê Thúy Mai Trường Đại học Thủ đô Hà Nội Tóm tắt: Tự nhiên và xã hội là môn học về các sự vật, hiện tượng của môi trường tự nhiên và xã hội xung quanh. Môn học cần trang bị cho học sinh những hiểu biết khoa học ban đầu làm cơ sở cho việc học tập các môn học khác và ở các lớp, cấp học trên. Đồng thời, việc học tập môn học cũng giúp học sinh có thêm kinh nghiệm, kiến thức để áp dụng vào cuộc sống bản thân ở gia đình, trường học và cộng đồng. Trong phạm vi bài viết này, trên cơ sở khái quát một số nét mới trong sách giáo khoa Tự nhiên Xã hội lớp 1, chúng tôi tập trung đưa ra một số định hướng giúp giáo viên Tiểu học sẽ giảng dạy môn học này tốt hơn, đáp ứng được nhu cầu của nhà trường Tiểu học. Từ khóa: tự nhiên và xã hội lớp 1, sách giáo khoa mới. Nhận bài ngày 12.02.2020; gửi phản biện, chỉnh sửa và duyệt đăng ngày 25.02.2020 Liên hệ tác giả: Lê Thúy Mai; Email: ltmai@hnmu.edu.vn1. ĐẶT VẤN ĐỀ Tự nhiên và xã hội (TN và XH) là môn học về các sự vật, hiện tượng của môitrường tự nhiên và xã hội xung quanh. Môn học cần trang bị cho học sinh (HS)những hiểu biết khoa học ban đầu làm cơ sở cho việc học tập các môn học khác và ởcác lớp, cấp học trên. Đồng thời, việc học tập môn học cũng giúp HS có thêm kinhnghiệm, kiến thức để áp dụng vào cuộc sống bản thân ở gia đình, trường học và cộngđồng. Trong sách giáo khoa (SGK) mới, các hoạt động được biên soạn đều bắt đầutừ thực tiễn, gắn và kết nối với thực tiễn cuộc sống, phù hợp với đặc điểm tâm lí củaHS lớp 1. Vì vậy, việc học tập môn học theo bộ SGK Tự nhiên và Xã hội sẽ dễ dànggiúp HS được hình thành và phát triển các kĩ năng sống, là tiền đề cho việc hìnhthành các phẩm chất và năng lực theo định hướng của chương trình giáo dục phổthông mới. Song song với việc thay đổi chương trình - SGK mới, việc đào tạo và bồidưỡng đội ngũ giáo viên giảng dạy cấp Tiểu học nói chung, môn Tự nhiên và Xã hộinói riêng để đáp ứng chương trình mới đang là một vấn đề cấp thiết được đặt ra.Trong phạm vi bài viết này, trên cơ sở khái quát một số nét mới trong sách giáokhoa Tự nhiên và Xã hội lớp 1, chúng tôi tập trung đưa ra một số định hướng giúpgiáo viên Tiểu học sẽ giảng dạy môn học này tốt hơn, đáp ứng được nhu cầu của nhàtrường Tiểu học.TẠP CHÍ KHOA HỌC − SỐ 37/2020 1112. NỘI DUNG2.1. Những điểm khác biệt của chương trình - SGK Tự nhiên và Xã hội lớp 1 mớiso với chương trình – SGK hiện hành Tự nhiên và Xã hội là môn học bắt buộc ở các lớp 1, 2, 3 được xây dựng dựa trênnền tảng cơ bản, ban đầu của khoa học về tự nhiên và xã hội. Môn học cung cấp cơ sởquan trọng cho việc học tập các môn Khoa học, Lịch sử và Địa lí ở các lớp 4, 5 của cấptiểu học, cũng như các môn khoa học tự nhiên và khoa học xã hội ở các cấp học trên. Về cơ bản, chương trình môn Tự nhiên và Xã hội lớp 1 hiện hành và chương trìnhmới đều coi trọng việc tổ chức cho học sinh học qua quan sát và trải nghiệm thực tế.Đối tượng quan sát là các sự vật, hiện tượng tự nhiên và xã hội từ tranh ảnh, vật thật,video, môi trường xung quanh. Giáo viên hướng dẫn học sinh nhận xét, so sánh, phânloại, phân tích, suy luận, khái quát hoá những gì đã quan sát được ở mức độ đơn giản.Các hoạt động trải nghiệm của học sinh là điều tra, khám phá, vận dụng kiến thức, kĩnăng đã học vào thực tiễn cuộc sống xung quanh, qua đó, học cách giải quyết một sốvấn đề đơn giản thường gặp; ứng xử phù hợp liên quan đến sức khoẻ, sự an toàn củabản thân và những người xung quanh; bảo vệ môi trường sống. Bên cạnh những điểm chung, chương trình môn Tự nhiên và Xã hội lớp 1 hiện hànhvà chương trình mới cũng có nhiều điểm khác biệt. Cụ thể như sau: Về nội dung môn học: Chương trình Tự nhiên và Xã hội hiện hành gồm 3 chủ đề:Con người và sức khỏe, Xã hội, Tự nhiên; còn chương trình mới gồm 6 chủ đề: Giađình, Trường học, Cộng đồng địa phương, Thực vật và động vật, Con người và sứckhoẻ, Trái Đất và bầu trời. So với chương trình hiện hành, chương trình môn TN và XHmới tinh giản một số nội dung khó hoặc sẽ được học ở ngay các lớp đầu của cấp trunghọc cơ sở, đồng thời cập nhật một số nội dung mới gần gũi và thiết thực hơn với họcsinh. Ví dụ, chương trình mới không dạy nội dung về đơn vị hành chính (làng,xã/phường; huyện/quận; tỉnh/thành phố) và các hoạt động nông nghiệp, công nghiệp,….ở tỉnh/thành phố; thay vào đó là dạy một số nội dung về lễ hội, về di tích văn hóa lịch sửvà cảnh đẹp ở địa phương; một số thiên tai thường gặp và cách phòng tránh; cách bảovệ sự an toàn của bản thân, phòng ...