Đề cương bài giảng môn Lý thuyết tài chính Chương 4

Chương IV: Bảo hiểm. I.Khái quát chung về bảo hiểm (Insurance).Muốn tìm hiểu, nghiên cứu về bảo hiểm, điều đầu tiên cần phải nắm rõ là đối tượng đang nghiên cứu là gì? Vì vậy, cần phải xây dựng được một khái niệm về bảo hiểm dưới giác độ nghiên cứu của tài chính
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đề cương bài giảng môn Lý thuyết tài chính Chương 4 Chương IV: Bảo hiểm I.Khái quát chung về bảo hiểm (Insurance) M uốn tìm hiểu, nghiên cứu về bảo hiểm, điều đầu tiên cần phải nắm rõ là đối tượng đang nghiên cứu là gì? Vì vậy, cần phải xây dựng được một khái niệm về bảo hiểm dưới giác độ nghiên cứu của tài chính 1.Định nghĩa bảo hiểm Bảo hiểm là một hệ thống các quan hệ phân phối theo nguyên tắc hoàn trả có điều kiện giữa những chủ thể kinh tế góp vốn lập quỹ dự phòng tập trung nhằm mục đích khắc phục hậu quả của rủi ro,ổn định kinh doanh và đời sống. Muốn biết được tại sao bảo hiểm là một quan hệ tài chính thì cần xem xét liệu bảo hiểm có những đặc trưng của một quan hệ tài chính hay không, bởi vì như chương I đã đề cập tới, một quan hệ kinh tế muốn là quan hệ tài chính thì phải thỏa mãn đầy đủ những đặc trưng của quan hệ tài chính, đó là: Phải là một quan hệ phân phối: Bảo hiểm chính là một hệ thống quan hệ phân phối dựa trên tính chất hoàn trả có điều kiện của những quan hệ phân phối này. Việc vốn đóng góp vào quỹ dự phòng tập trung có được hoàn trả hay không phụ thuộc vào điều kiện người tham gia bảo hiểm có gặp rủi ro hay không. Chỉ khi nào người tham gia bảo hiểm gặp rủi ro thì lúc đó người tham gia bảo hiểm mới được bồi hoàn. Như vậy quan hệ phân phối trong bảo hiểm được thực hiện từ số đông người tham gia bảo hiểm không gặp rủi ro sang số ít người không may gặp phải rủi ro.60 Chủ yếu được thực hiện dưới dạng giá trị: Chỉ cần lấy một ví dụ thực tế đơn giản cũng có thể thấy ngay là bảo hiểm chủ yếu được thực hiện dưới dạng giá trị, bởi vì dù cho có mua bảo hiểm cho một hiện vật, như một bức tranh nổi tiếng của Picasso chẳng hạn thì cũng phải nộp tiền để bảo hiểm cho bức tranh. Nếu không may bức tranh gặp rủi ro và bị cháy thì không thể đòi lại bức tranh đã cháy từ công ty bảo hiểm mà cái có thể nhận lại từ công ty bảo hiểm chỉ là tiền bồi thường cho bức tranh đã bị cháy. Tuy nhiên trong một số trường hợp bảo hiểm cho thiết bị máy móc thì có thể thay thế một thiết bị đã hỏng bằng một thiết bị khác tương đương. Tuy nhiên đây là trường hợp rất ít khi xảy ra.61 Phải có một quỹ tiền tệ được thành lập và sử dụng: Trong bảo hiểm có sự thành lập và sử dụng của một quỹ tiền tệ, và đó là quỹ bảo hiểm. Dưới dạng thô sơ ban đầu quỹ bảo hiểm chỉ được thành lập để cộng đồng cùng nhau phòng tránh rủi ro như dự trữ thóc gạo phòng tránh mất mùa. Tuy nhiên đến nay, với sự phát triển mạnh mẽ của bảo hiểm cả về số lượng và quy mô, quỹ bảo hiểm được quản lý bởi các công ty chuyên kinh doanh bảo hiểm, đó là các công ty bảo hiểm. Để đảm bảo duy trì và phát triển quỹ bảo hiểm, họ thực hiện việc cung cấp dịch vụ bảo hiểm và thu lãi từ việc kinh doanh đó. Hiện nay ở Việt nam có một số công ty bảo hiểm chủ yếu đang hoạt động như: Bảo việt, Bảo minh CMG, Prudential, Manulife, AIA, PVIC... 2.Đặc điểm của bảo hiểm Khi xem xét đặc điểm của bảo hiểm là gì, có thể đưa ra ngay một nhận xét rằng bảo hiểm có những đặc trưng chung mà các quan hệ tài chính đều có, tuy nhiên đối với bảo hiểm những 60 Xem thêm mục những khái niệm cơ bản trong bảo hiểm- Rủi ro. 61 Xem thêm mục những khái niệm cơ bản trong bảo hiểm- Các chế độ bồi thường trong bảo hiểm. Introductory Finance đặc trưng này cũng có một số đặc điểm biểu hiện riêng, để từ đó có thể phân biệt bảo hiểm với các loại quan hệ tài chính còn lại. Dễ thấy nhất, đó là tính chất trong quan hệ phân phối của bảo hiểm có điểm khác biệt rất rõ so với Ngân sách Nhà nước hay Tín dụng. Nếu như quan hệ tín dụng là quan hệ phân phối có hoàn trả và quan hệ phân phối trong ngân sách Nhà nước là không hoàn trả thì quan hệ bảo hiểm lại mang tính chất không chắc chắn giữa có hoàn trả và không hoàn trả, do vậy nó được gọi là quan hệ phân phối hoàn trả có điều kiện. Điều kiện ở đây, như đã đề cập tới ở trên, là người tham gia vào quan hệ bảo hiểm phải gặp những rủi ro nhất định đã được quy định trong hợp đồng bảo hiểm. Thông thường lượng tiền tham gia đóng bảo hiểm sẽ không được hoàn lại bởi vì xác suất để một người gặp rủi ro là không cao, nếu không muốn nói là rất thấp. Nếu như người tham gia bảo hiểm gặp rủi ro, từ đó được hoàn trả thì lượng tiền mà người này nhận được sẽ lớn hơn rất nhiều số tiền mà người đó nộp lúc đầu, đủ để bù đắp những thiệt hại mà rủi ro mang tới. Có một điểm cần nhấn mạnh là chính bản thân người tham gia bảo hiểm cũng hy vọng rằng rủi ro sẽ không xảy ra với mình, tức là họ không mong muốn được hoàn trả khi tham gia bảo hiểm. Và điều này cũng tạo nên một nét rất riêng biệt của hoạt động giao dịch trong bảo hiểm. Đó là người ta giao dịch cho một sự đảm bảo sẽ không gặp bất ổn định về tài chính dù cho rủi ro có xảy ra hay không, như vậy cũng có nghĩa là giao dịch trong bảo hiểm nhằm đến một mục đích đặc biệt, đó là sự ổn định. Trong nền kinh tế nói chung cũng như trong đời sống của từng cá nhân trong xã hội nói riêng, bảo hiểm đóng vai trò rất quan trọng đối với sự ổn định về mặt của các chủ thể kinh tế, từ đó dẫn tới sự ổn định của toàn bộ nền kinh tế. Trong phần tiếp theo, những vai trò của bảo hiểm sẽ được lần lượt nghiên cứu. II.Vai trò của bảo hiểm. Bảo hiểm có một vai trò quan trọng và không thể thiếu được trong cuộc sống dù cho từ thời xưa cho tới tận thời kỳ hiện đại. Dưới dạng cổ sơ ban đầu bảo hiểm chỉ là việc mọi người cùng góp chung tài sản lại để bù đắp cho những người không may bị thiệt hại. Cùng với sự phát triển của xã hội, bảo hiểm ngày càng phát triển mạnh và trở thành một loại hình kinh doanh thu lợi nhuận, tuy vậ ...