Đề cương bài giảng môn Lý thuyết tài chính Chương 5

Chương V: Những vấn đề cơ bản của tín dụng. I. Khái niệm tín dụng (Credit) Với tín dụng, một hình dung đơn giản mà mọi người đều có thể thấy ngay là quan hệ tín dụng thực chất là quan hệ vay trả. Trong chương đầu tiên tín dụng cũng đã được nhắc tới với tư cách là một bộ phận cấu thành của hệ thống các quan hệ tài chính trong một nền kinh tế.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đề cương bài giảng môn Lý thuyết tài chính Chương 5 Chương V: Những vấn đề cơ bản của tín dụng I. Khái niệm tín dụng (Credit) Với tín dụng, một hình dung đơn giản mà mọi người đều có thể thấy ngay là quan hệ tín dụng thực chất là quan hệ vay trả. Trong chương đầu tiên tín dụng cũng đã được nhắc tới với tư cách là một bộ phận cấu thành của hệ thống các quan hệ tài chính trong một nền kinh tế. Tuy nhiên để có thể nghiên cứu cụ thể hơn về tín dụng thì trong chương này định nghĩa về tín dụng được nhắc lại. 1.Định nghĩa tín dụng Tín dụng là một hệ thống các quan hệ phân phối mang tính chất có hoàn trả giữa các chủ thể kinh tế. Từ định nghĩa trên có thể thấy ngay rằng tín dụng cũng là một loại quan hệ tài chính cơ bản, với đặc trưng của loại quan hệ này là tính chất có hoàn trả trong phân phối. Sự hoàn trả của quan hệ phân phối trong tín dụng là bắt buộc và không kèm theo bất cứ một điều kiện nào, vì vậy còn có thể gọi quan hệ phân phối trong tín dụng là quan hệ phân phối hoàn trả không điều kiện76. Quan hệ này được thực hiện giữa hai nhóm chủ thể kinh tế cơ bản trong nền kinh tế, đó là giữa những người đang tạm thời có vốn nhàn rỗi sang những người đang tạm thời thiếu vốn và ngược lại.77 Những người có vốn để cho vay được gọi là người cấp tín dụng (Creditor), còn người được cấp vốn thì gọi là người nhận tín dụng (Debtor). Tuy nhiên trong thực tế đời sống kinh tế ngày nay, chỉ có một tỷ lệ nhỏ các quan hệ tín dụng là diễn ra trực tiếp giữa hai chủ thể này, mà phần lớn các quan hệ tín dụng được thực hiện thông qua chủ thế thứ ba, đó là các trung gian tài chính (Financial Intermediaries) thực hiện chức năng kinh doanh tín dụng, trong đó chủ yếu là các ngân hàng và các công ty tài chính. Trong tín dụng, có một điểm cần lưu ý là trong quá trình phân phối vốn tín dụng, lúc đầu vốn sẽ di chuyển từ người cấp tín dụng sang người nhận tín dụng, và sau đó khi hoàn trả lại cho người cấp tín dụng thì lượng vốn này sẽ được kèm theo một số tiền trội thêm, số tiền này được gọi là tiền lãi, cũng được hiểu như là giá cả của việc cấp tín dụng. Tiền lãi được tính toán dựa trên cơ sở của một tỷ lệ lãi suất được thoả thuận từ trước giữa người cấp tín dụng và người nhận tín dụng.78 Lãi suất là một tỷ lệ phần trăm trội thêm nhất định so với số tiền mà người cấp tín dụng cho người nhận tín dụng vay lúc đầu. 2.Bản chất và vai trò của tín dụng đối với nền kinh tế quốc dân Xét về bản chất, tín dụng là một loại quan hệ phát sinh từ nhu cầu thực tế của con người, với người đang có một lượng vốn tạm thời nhàn rỗi thì nhu cầu nảy sinh sẽ là phải làm cho lượng vốn nhàn rỗi đó đem lại một lợi ích nào đó cho bản thân, còn đối với những người đang tạm thời thiếu vốn, họ sẵn sàng bỏ ra một khoản chi phí phụ thêm để có thể có được lượng vốn cần thiết phục vụ cho các nhu cầu của mình. Khi hai nhu cầu này gặp nhau thì tín dụng tự nhiên hình thành, vì vậy có thể nói tín dụng là một hiện tượng kinh tế khách quan. Theo quan điểm của Marx, tín dụng là một quá trình vận động của tiền với công thức biểu diễn rút gọn là T-H-T’ (T’ > T). Để có thể có được một T’ lớn hơn so với lượng tiền T lúc đầu, trong giai đoạn sản xuất (H), lượng vốn này phải được sử dụng vào sản xuất, với đặc 76 Còn có thể gọi tắt là quan hệ phân phối hoàn trả. 77 Cần đặc biệt chú ý là quan hệ này chỉ diến ra giữa những người đang tạm thời thiếu hoặc thừa vốn, do tính chất hai chiều trong quan hệ tín dụng nên không thể có chuyện vốn cấp phát một chiều. 78 Đọc thêm mục III.1.2 Lãi suất Introductory Finance điểm của hàng hoá sức lao động, lượng giá trị mới tạo ra sẽ lớn hơn lúc đầu, và một phần của lượng giá trị mới tạo ra đó sẽ được trích ra để trả phần phụ trội cho lượng tiền T lúc đầu. Và như vậy có thể thấy bản chất của tín dụng là việc chia sẻ lợi nhuận giữa tư bản thương nghiệp và tư bản sản xuất. Sự hình thành và phát triển của tín dụng, do vậy, cũng đã có từ rất sớm. Những trường hợp đầu tiên người ta ghi nhận về tín dụng là sự ra đời của những tiệm cho vay nặng lãi dưới thời kỳ phong kiến. Nhưng do đặc điểm của thời kỳ này là lãi suất quá cao, nên tín dụng không thể phát triển, nó chỉ tồn tại như một sự bổ sung cho quan hệ sản xuất phong kiến thống trị thời kỳ đó. Nhưng khi nền kinh tế tư bản chủ nghĩa ra đời, tín dụng đã có một sự thay đổi cơ bản về chất. Đó là sự thoái trào của hiện tượng cho vay nặng lãi và sự phát triển của một loại hình tín dụng mới với mức lãi suất vừa phải. Với một mức lãi suất có thể chấp nhận được, con người trở nên mong muốn vay mượn hơn, do đó dẫn tín dụng phát triển thành một hệ thống rộng rãi trong toàn xã hội. Và cho đến ngày nay tín dụng vẫn là một ngành kinh tế có tính hiệu qu ...