Đề cương kinh tế chính trị - Kinh tế thị trường (KTTT) theo định hướng XHCN ở VN

Mục tiêu hàng đầu của phát triển KTTT ở nước ta là giải phóng sức sản xuất,động viên, mọi nguồn lực trong nước và ngoài nước để thực hiện CNH-HĐH, xây dựngcơ sở vật chất kỹ thuật của CNXH, nâng cao hiệu quả KTXH, cải thiện từng bước đờisống nhân dân, thực hiện tư tưởng HCM và đường lối đổi mới của Đảng, lấy sản xuấtgắn liền với cải thiện đời sống nhân dân, tăng trưởng kinh tế đi đôi với tiến bộ và côngbằng XH, khuyến khích làm giàu hợp pháp gắn liền với xóa đói giảm nghèo....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đề cương kinh tế chính trị - Kinh tế thị trường (KTTT) theo định hướng XHCN ở VNChương 13 : Kinh tế thị trường (KTTT) theo định hướng XHCN ở VN1. Đặc trưng, bản chất của nền kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta1.1 KTTT không đối lập CNXH Nển KTTT định hướng XHCN ở VN, một mặt vừa có những tính chất chung củanền KTTT: • Các chủ thể kinh tế có tính độc lập, có quyền tự chủ trong SXKD. • Giá cả do thị trường quyết định. • Nền kinh tế vận động theo những quy luật vốn có của KTTT như QL giá trị,QL cung cầu, QL cạnh tranh… Sự tác động của những quy luật đó hình thành cơ chế tựđiều tiết của nền kinh tế. • Nền KTTT hiện đại chịu sự điều tiết vĩ mô của Nhà nước thông qua phápluật kinh tế, kế hoạch hóa, các chính sách kinh tế. Mặt khác, KTTT định hướng XHCN ở VN dựa trên cơ sở và được dẫn dắt, chiphối bởi nguyên tắc và bản chất của CNXH.1.2 Xác định rõ mục tiêu của phát triển KTTT Mục tiêu hàng đầu của phát triển KTTT ở nước ta là giải phóng sức sản xuất,động viên, mọi nguồn lực trong nước và ngoài nước để thực hiện CNH-HĐH, xây dựngcơ sở vật chất kỹ thuật của CNXH, nâng cao hiệu quả KTXH, cải thiện từng bước đờisống nhân dân, thực hiện tư tưởng HCM và đường lối đổi mới của Đảng, lấy sản xuấtgắn liền với cải thiện đời sống nhân dân, tăng trưởng kinh tế đi đôi với tiến bộ và côngbằng XH, khuyến khích làm giàu hợp pháp gắn liền với xóa đói giảm nghèo.1.3 Đặc trưng, bản chất của KTTT định hướng XHCN (4 đặc trưng)1.3.1 Nền KTTT gồm nhiều thành phần, trong đó kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo Nền kinh tế nướ ta tồn tại 3 loai hình sở hữu cơ bản: SH toàn dân, SH tập thể, SHtư nhân (gồm SH cá thể, SH tiểu chủ, SH tư nhân tư bản). Từ đó hình thành nhiều thànhphần kinh tế: KT Nhà nước, KT tập thể, KT tư nhân, KT tư bản nhà nước, KT có vốnđầu tư nước ngoài, trong đó KT Nhà nước giữ vai trò chủ đạo. Việc xác lập vai trò chủđạo của KT Nhà nước là vấn đề có tính nguyên tắc và là sự khác biệt có tính bản chấtgiữa KTTT định hướng XHCN với KTTT TBCN. Cần nhận thức rõ ràng, mỗi thành phần kinh tế trong thời kì quá độ lên CNXH cóbản chất kinh tế-xã hội riêng, chịu tác động của các quy luật kinh tế riêng nên bên cạnhsự thống nhất của các thành phần kinh tế còn có những điểm khác biệt khiến nền KTTTở nước ta có khả năng phát triển theo những hướng khác nhau.Vì vậy kinh tế Nhà nướcphải được xây dựng và phát triển có hiệu quả để thực hiện tốt vai trò chủ đạo của mình,đồng thời Nhà nước phải thực hiện tốt vai trò quản lý vĩ mô kinh tế-xã hội để đảm bảocho nền kinh tế phát triển theo định hướng XHCN.1.3.2 Trong nền KTTT định hướng XHCN, thực hiện nhiều hình thức thu nhập, trong đólấy phân phối theo lao động là chủ yếu Phù hợp với trình độ phát triển của LLSX trong thời kỳ quá độ lên CNXH, nhiềuchế độ sở hữu cùng tồn tại: SH toàn dân, SH tập thể, SH cá nhân và các hình thức SHkhác. Mỗi chế độ sở hữu có hình thức phân phối tương ứng với nó, vì thế trong thời kỳquá độ tồn tại cơ cấu đa dạng về hình thức phân phối thu nhập. Trong nền KTTT ở nước ta, tồn tại các hình thức phân phối thu nhập sau: phânphối theo kết quả lao động, hiệu quả kinh tế; phân phối theo mức đóng góp vốn cùng cácnguồn lực khác và phân phối thông qua phúc lợi xã hội. Sự khác biệt cơ bản giữa KTTT định hướng XHCN với KTTT TBCN là ở chỗ xáclập chế độ công hữu và thực hiện phân phối theo lao động . Phân phối theo lao động làđặc trưng bản chất của KTTT định hướng XHCN, nó là hình thức thực hiện về mặt kinhtế của chế độ công hữu. Vì thế phân phối theo lao động đước xác định là hình thức phânphối chủ yếu trong thời ký quá độ lên CNXH.1.3.3 Cơ chế vận hành của kinh tế thị trường định hướng XHCN là cơ chế thị trường cósự quản lý của nhà nước: Điều khác biệt trong cơ chế vận hành nền kinh tế nước ta là Nhà nước quản lýnền kinh tế là Nhà nước xã hội chủ nghĩa, nhà nước của dân, do dân và vì dân dưới sựlãnh đạo của ĐCSVN nhằm sửa chữa “thất bại của thị trường”, thực hiện các mục tiêunhân đạo, xã hội, đảm bảo cho nền kinh tế thị trường phát triển theo định hướng xã hội,đặc biệt là đảm bảo công bằng xã hội (giảm bớt chênh lệch giàu nghèo, giữa thành thị vànông thôn, …). Nhà nước quản lý theo nguyên tắc kết hợp kế hoạch và thị trường: • Kế hoạch là sự điều chỉnh có ý thức của chủ thể quản lý đối với nền kinh tế, còncơ chế thị trường là sự điều tiết của tự bản thân nền kinh tế. • Kế hoạch có thể tập trung nguồn lực, gắn liền mục tiêu phát triển kinh tế với pháttriển xã hội nhưng sự điều chỉnh không theo kịp sự biến đổi của thị trường. Trong khi đó,cơ chế thị trường nhanh nhạy nhưng mang tính tự phát, dễ gây mất cân đối tổng thể. • Thị trường là căn cứ để xây dựng và kiểm tra các kế hoạch phát triển kinh tế. Mụctiêu, biện pháp của kế hoạch phải xuất phát từ yêu cầu thị trường. Muốn thị trường hoạtđộng theo định hướng XHCN thì phải có sự điều tiết của kế hoạch. Cần thực hiệ ...