Đế quốc dầu lửa - Anh Pháp chia nhau bán đảo Ả rập 2

Đế quốc dầu lửa - Anh Pháp chia nhau bán đảo Ả rập 2Ông chen vai thích cánh với những người Ả Rập áo dài lụng thụng đi chân không trong những ngõ hẻm thăm thẳm ở Beyrouth, Damas; ông leo lên núi nhìn bãi biển cát đỏ chạy dài tới Tripoli; ông tắm trên bờ suối Adonis , trong ánh sáng cuồn cuộn của phương Đông. Ông say mê sống chung với dân bản xứ, gõ cửa những căn nhà tồi tàn nhất để xin tá túc; giỡn với những đứa nhỏ mắt đen lay láy, bên cạnh những...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đế quốc dầu lửa - Anh Pháp chia nhau bán đảo Ả rập 2 Đế quốc dầu lửa - Anh Pháp chia nhau bán đảo Ả rập 2Ông chen vai thích cánh với những người Ả Rập áo dài lụng thụng đi chân khôngtrong những ngõ hẻm thăm thẳm ở Beyrouth, Damas; ông leo lên núi nhìn bãi biểncát đỏ chạy dài tới Tripoli; ông tắm trên bờ suối Adonis , trong ánh sáng cuồncuộn của phương Đông. Ông say mê sống chung với dân bản xứ, gõ cửa nhữngcăn nhà tồi tàn nhất để xin tá túc; giỡn với những đứa nhỏ mắt đen lay láy, bêncạnh những bầy gà và dê; ông cũng ngồi xổm trên mặt đất uống sữa dê với chúng;cũng rút một tia nước nhỏ trong một cái bình sành để rửa mặt, rồi đêm tới cũngnằm lăn trên đất ngủ chung với thổ dân, cũng đắp chung một chiếc mền đầy rậnvới họ. Cảnh những đoàn lạc đà chậm rãi bước trên sa mạc, những thiếu nữ Ả Rập phủkhăn choàng, đầu đội một cái vò lại giếng để lấy nước; cảnh đêm trăng tịch mịch,xa xa vẳng lên tiếng hát buồn rười rượi của nghìn xưa, cảnh mặt trời lặn sau đồicát, rực rỡ như xà cừ, những cảnh đó làm ông say mê, quên cả quê hương, quên cảgia đình. Tiền thân ông chắc sinh ở đâu đây, trên bán đảo Ả Rập này? Tháng chín năm đó (1911) ông về xứ, tự hẹn sau này sẽ trở lại. Năm 1911, ôngtheo một phái đoàn của viện Tàng cổ Anh qua đào di tích ở Carchemish, trên bờsông Euphrate. Lần này ông ở luôn ba năm rưỡi, nói thông thạo tiếng Ả Rập, đượcnhiều người Ả Rập coi như bạn thân, bày tỏ tâm sự, nguyện vọng với ông. Lần lần ông hiểu cách suy nghĩ và tâm lý của họ, thấy họ muốn vùng vẫy để gỡcái ách của Thổ. Đâu đâu họ cũng mong mỏi được tự do, độc lập. Họ tin cậy ông,hỏi ý kiến ông về cách hành động. Ông không dám xúi họ bạo động vì không cóquyền hành gì trong tay mà cũng ngại gây nhiều sự khó khăn trong sự bang giaogiữa Anh và Thổ, gây nhiều sự nghi ngờ cho các quốc gia khác như Pháp, Đức, Ý.Nhưng trong thâm tâm ông vẫn mong có cơ hội giúp họ thoát được cái ách củaThổ. Ông biết đế quốc Thổ như một con bệnh hấp hối, không sao tồn tại được lâu vàông tự hỏi khi nó sụp đổ thì nó sẽ thuộc về nước nào? Nga, Đức hay Pháp? Phápcó ưu thế hơn cả vì văn hóa Pháp được truyền bá từ mấy thế kỷ nay ở Beyrouth,Damas. Nhưng để Ả Rập sống chung với Pháp, họ khó mà mạnh được vì dân tộcPháp không có tinh thần tổ chức, mạo hiểm bằng Anh - ông nghĩ vậy - mà như vậythiệt cho Anh. Rốt cuộc ông nghĩ Anh nên lãnh cái nhiệm vụ giải thoát Ả Rập vàkhi giải thoát rồi thì cho Ả Rập được độc lập mà liên kết với Anh. Ông nghĩ tớiAnh mà thực ra ông nghĩ tới chính ông. Ông sẽ đóng một vai anh hùng nghĩa hiệptrong việc giải phóng đó, vừa có công lớn với Anh vừa là ân nhân của Ả Rập. Tháng 5 năm 1914 ông về Anh, chưa đầy một tháng thì Thế chiến thứ nhất nổ.Ông tin rằng thời của ông đã tới, dân chúng Ả Rập thế nào cũng nổi dậy đuổi Thổđi mà chỉ có ông là giúp họ thành công được thôi. Cuộc khởi nghĩa của Ả rập Hussein lúc đó có uy quyền nhất ở La Mecque, thánh địa Hồi giáo, mà lạikhông ưa Thổ. Lawrence bèn đề nghị với nhà cầm quyền Anh liên lạc với Hussein.Anh có hai cơ quan coi về phương Đông: cơ quan Indian Office, trụ sở Bombay(Ấn Độ) do Sang John Philby chỉ huy và trực thuộc chính quyền Anh ở Ấn Độ; cơquan Arabia Office do Allenby chỉ huy, trực thuộc bộ ngoại giao ở London. Hai cơquan ấy không liên lạc với nhau, có chính sách riêng mà chính sách đôi khi tươngphản nhau. Indian Office lo bảo vệ con đường bộ từ Ấn Độ tới Âu, cho nên chú trọng tớimiền Mésopotamie và muốn che chở các quốc vương Ả Rập ở phía vịnh Ba Tưnhư Mubarrak, quốc vương xứ Koweit và Ibn Séoud, quốc vương xứ Hasa vàNedjd. Arabia Office trái lại lo bảo vệ kinh Suez tức con đường biển từ Ấn Độ qua Anh,nên tìm cách liên lạc với các quốc vương Ả Rập ở bên bờ Hồng Hải mà trong sốnhững quốc vương này, Lawrence để ý tới Hussein nhất. Hussein vô tài mà thambỉ nhưng hai người con trai của ông ta, Abdallah và Faycal có nhiều khả năng. Khoảng giữa năm 1915, nghe lời khuyên của Lawrence, bộ Ngoại giao Anh lựaHussein, hứa với Hussein rằng nếu đuổi được Thổ ra khỏi bán đảo Ả Rập thì sẽvận động với các cường quốc cho Ả Rập độc lập. Hussein tin lời, kêu gọi nghĩa quân chống lại Thổ, bắt một số quân nhân Thổ ởLa Mecque làm tù binh. Anh giúp bốn chiếc tiểu liên và 8.000 súng thường, nhờvậy Ả Rập thắng Thổ ở Rabegh, Yanbo và Taif, chỉ trong có vài tháng bắt được5.000 lính Thổ. Nhưng Hussein không tiến thêm được nữa, không chiếm được Médine. Kế đóAnh, Pháp thất bại ở Dardanelles trước sự chống cự mãnh liệt của MustaphaKémal, rồi một vạn quân Ấn do tướng Anh Towshend chỉ huy bị Thổ vây ở Kut-El-Amara, gần Bassorah (Mésopotamie). Anh không làm sao phá vòng vây được,chỉ còn cách đầu hàng nếu không thì bị tiêu diệt. Thấy tình hình quá nguy, bộ Tham mưu ở Le Caire phải vời Lawrence tới vấnkế. Lawrence chỉ trích bộ máy chiến tranh của Anh là quá nặng nề, không hợp vớihoàn cảnh: sỹ quan Anh quá nhiễm thói quan liêu, hành quân ở sa mạc mà ...