ĐỀ TÀI : BANG GIAO ĐẠI VIỆT VÀ TRUNG HOA DƯỚI THỜI LÊ - TRỊNH (1599 - 1786)

Bang giao Đại Việt với Trung Hoa dưới thời Lê - Trịnh là điển hình của bang giao Đại Việt thời phong kiến với sự hoàn thiện trong nghi thức, chính sách, nội dung bang giao. Chính bang giao là nhân tố góp phần to lớn trong cuộc đấu tranh bảo vệ độc lập dân tộc, tạo thế ổn định để cho sự phát triển lâu dài, giành lại chủ quyền lãnh thổ bị xâm phạm. Nghiên cứu bang giao Đại Việt và Trung Hoa thời Lê - Trịnh để từ đó có sự tham chiếu cho cuộc đấu tranh...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
ĐỀ TÀI : BANG GIAO ĐẠI VIỆT VÀ TRUNG HOA DƯỚI THỜI LÊ - TRỊNH (1599 - 1786) Tuyển tập Báo cáo Hội nghị Sinh viên Nghiên cứu Khoa học lần thứ 7 Đại học Đà Nẵng năm 2010 BANG GIAO ĐẠI VIỆT VÀ TRUNG HOA DƯỚI THỜI LÊ - TRỊNH (1599 - 1786) THE DIPLOMATIC RELATION OF DAI VIET UNDER LE - TRINH DYNASTY WITH CHINA (1599 - 1786) SVTH: Nguyễn Văn Sang, Lê Duy Tình Khoa Lịch sử, Trường Đại học Sư phạm, Đại học Đà Nẵng GVHD: ThS. Lê Thị Thu Hiền Khoa Lịch sử, Trường Đại học Sư phạm, Đại học Đà Nẵng TÓM TẮT Bang giao Đại Việt với Trung Hoa dưới thời Lê - Trịnh là điển hình của bang giao Đại Việt thời phong kiến với sự hoàn thiện trong nghi thức, chính sách, nội dung bang giao. Chín h bang giao là nhân tố góp phần to lớn trong cuộc đấu tranh bảo vệ độc lập dân tộc, tạo thế ổn định để cho sự phát triển lâu dài, giành lại chủ quyền lãnh thổ bị xâm phạm. Nghiên cứu bang giao Đại Việt và Trung Hoa thời Lê - Trịnh để từ đó có sự tham chiếu cho cuộc đấu tranh giữ gìn độc lập chủ quyền, xây dựng đường lối, chính sách ngoại giao trong giai đoạn hiện nay là hết sức cần thiết. ABSTRACT The diplomatic Relation of Dai Viet with China under Le - Trinh dynasty is the typical relation in feudal era for perfection in the rituals, policies, content of relations. Its relation is the main factor contributing to greater protection in the struggle for national independence, creating stable long-term development, regaining territorial sovereignty being violated. Studying the diplomatic Relation of Dai Viet with China under Le - Trinh dynasty which there is reference to the struggle to preserve the independence and sovereignty, to build guidelines and diplomatic policy in the current period is extremely essential. 1. Đặt vấn đề Ra đời từ sau thắng lợi của chiến tranh Nam - Bắc triều, yêu cầu ổn định, phát triển đất nước là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu đối với chính quyền Lê - Trịnh. Bang giao trở thành sự lựa chọn tối ưu trên hành trình thực hiện mục tiêu ấy. Chính vì thế, trải qua hơn 200 năm tồn tại, chính quyền Lê - Trịnh đã thực thi chính sách bang giao hòa hiếu, chủ động đối với Trung Hoa, với các nghi thức, nội dung bang giao đúng đắn. Bang giao thời Lê - Trịnh đã góp vào sự ổn định của triều đại, của xã hội Đại Việt, góp phần to lớn bảo vệ sự phát triển của quốc gia, dân tộc. 2. Các nghi thức bang giao Sự trọng hay khinh trong quan hệ bang giao chính là ở nghi thức bang giao. Thời Lê - Trịnh, nghi thức ấy được chú trọng trở thành một bộ phận quan trọng của chính sách bang giao. Xét về đại lược, dù chưa có những định chế rõ ràng song nghi thức bang giao thời Lê - Trịnh đã dần hình thành với những nghi thức khác nhau như nghi thức đón tiếp sứ, nghi thức sách phong, nghi thức dụ tế. Trong việc đón sứ thần Trung Hoa thể hiện đường lối bang giao hòa hiếu và tinh thần tự tôn dân tộc. Chính quyền Lê - Trịnh đã có sự chuẩn bị, đón tiếp với những nghi 280 Tuyển tập Báo cáo Hội nghị Sinh viên Nghiên cứu Khoa học lần thứ 7 Đại học Đà Nẵng năm 2010 thức trọng hậu nhất. Qua đó đã để lại ấn tượng tốt trong ký ức của sứ thần Trung Hoa về Đại Việt, thắt chặt thêm tình cảm giữa hai nước. Bảng 1. Đặc điểm giống và khác nhau của các nghi thức bang giao thời Lê - Trịnh Giống nhau Khác nhau - Đều diễn ra theo trình tự: - Khác nhau về mục đích của nghi thức: + Chuẩn bị để đón sứ: Quá trình này diễn ra + Đón, tiếp sứ nhằm thể hiện thái độ của Đại rất chu đáo có thể trước đó hàng tháng. Việt đối với sứ thần Trung Hoa khi sứ thần + Đón tiếp sứ và làm lễ: Đây là nội dung Trung Hoa sang Đại Việt để giải quyết các chính trong các nghi thức bang giao và cách vấn đề nảy sinh trong quan hệ hai nước. hành lễ thống nhất chung cho tất cả các nghi + Sách phong: Nhằm đón nhận thụ phong từ thức ấy. Trung Hoa. + Thiết đãi và tiến sứ gồm thiết yến và ban + Nghi thức dụ tế: Thể hiện thái độ đối với các tặng phẩm ngoại giao cho sứ thần. vị vua đã mất. “Nguồn: Lịch triều hiến chương loại chí” 3. Nội dung bang giao Đại Việt - Trung Hoa thời Lê - Trịnh 3.1. Cầu phong Tầm quan trọng của sự thừa nhận từ Trung Hoa đối với Đại Việt là rất lớn. Yếu tố “chính thống” trong quan hệ bang giao với Trung Hoa sẽ tác động đến bối cảnh chính trị xã hội của Đại Việt. Nhận thức được điều đó, chính quyền Lê - Trịnh đã hiện thực hóa mong muốn thừa nhận sự chính thống thông qua hành động cầu phong. Không thành quy định cụ thể, cho nên cầu phong diễn ra không dựa trên sự quy định về thời gian mà nó xuất phát từ sự thay đổi của triều đại, triều vua. Vì vậy, giữa hai lần cầu phong có thể cách nhau hàng chục năm hoặc ngay trong năm. Thông thường, buổi đầu của triều đại mới, cầu phong được tiến hành như là một sự tuyên bố với Tru ng Hoa về sự ra đời của triều đại: “Nhà Lê buổi đầu trung hưng cầu phong luôn luôn” [2, tr.211]. Thực tế cho thấy, việc cầu phong còn diễn ra khi có sự thay thế của các vị vua ngay trong bản thân triều đại ấy: “Mùa hạ, tháng 4, (…) sang nhà Thanh báo tang Hy Tông và cầu phong” [1, tr.498]. Đây mới là mục đích quan trọng của việc cầu phong. Bởi vì, thông qua nghi thức đó vị vua mới lên ngôi sẽ được thừa nhận về sự cầm quyền của mình trên lãnh thổ Đại Việt từ phía Trung Hoa. Cầu phong diễn ra vào thời điểm chuyển giao triều vua hay triều đại nên mục đích của cầu phong nhằm nhận được sự thừa nhận về việc cầm quyền của vua Lê ở nước ta. Danh hiệu xin phong và được phong thường là An Nam quốc vương. Song do thể chế vua Lê - chúa Trịnh tồn tại song hành n ...