Đề tài: ĐÁNH GIÁ VIỆC NGHIÊN CỨU CHỦ NGHĨA MÁCTỪ GÓC ĐỘ CHÚ GIẢI HỌC

Bài viết bình luận về hai trường phái học thuật trong việc “đọc lại Mác”. Cụ thể, ở phần thứ nhất, tác giả đã phân tích và luận giải để làm rõ rằng, kiểu nghiên cứu “lấy văn bản làm chuẩn” đã bỏ qua “bối cảnh chú giải học” và do vậy, vấp phải hàng loạt mâu thuẫn hoặc những vấn đề khó khăn mà tự nó không khắc phục được. Đối với nghiên cứu triết học Mác, kiểu nghiên cứu “lấy văn bản làm chuẩn” có thể đưa đến sự hiểu lầm....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đề tài: " ĐÁNH GIÁ VIỆC NGHIÊN CỨU CHỦ NGHĨA MÁCTỪ GÓC ĐỘ CHÚ GIẢI HỌC " Nghiên cứu triết họcĐề tài: ĐÁNH GIÁ VIỆC NGHIÊN CỨU CHỦ NGHĨA MÁCTỪ GÓC ĐỘ CHÚ GIẢI HỌC ĐÁNH GIÁ VIỆC NGHIÊN CỨU CHỦ NGHĨA MÁCTỪ GÓC ĐỘ CHÚGIẢI HỌC (Bình luận về hai trường phái học thuật trong việc “đọc lại Mác”)(*)DƯƠNG HỌC CÔNGBài viết bình luận về hai trường phái học thuật trong việc “đọc lại Mác”. Cụ Đthể, ở phần thứ nhất, tác giả đã phân tích và luận giải để làm rõ rằng, kiểunghiên cứu “lấy văn bản làm chuẩn” đã bỏ qua “bối cảnh chú giải học” và dovậy, vấp phải hàng loạt mâu thuẫn hoặc những vấn đề khó khăn m à tự nókhông khắc phục được. Đối với nghiên cứu triết học Mác, kiểu nghiên cứu“lấy văn bản làm chuẩn” có thể đưa đến sự hiểu lầm. Theo tác giả, khi nghiêncứu triết học Mác, ngoài “căn cứ văn bản” còn phải cần đến “tầm nhìn chúgiải”, đó là hai điều kiện tất yếu không thể thiếu cũng như không thể tách rời.Thời gian gần đây, xoay quanh chủ đề “đọc lại Mác”, trong giới học thuật đ ãnổi lên “phong trào nghiên cứu văn bản Mác. Thực ra, các phong trào đó làcảnh tượng học thuật quen thuộc trong giới triết học Mác ở Trung Quốc, vànó thể hiện ra rõ rệt hơn so với các giới khác. Sự không ngừng thay đổi củacác phong trào, vốn dĩ là những hiện tượng bình thường trong nghiên cứu họcthuật, ở một mức độ nhất định, phản ánh sự thay đổi tầm nh ìn lý luận và tâmđiểm của người nghiên cứu. Nhưng khi việc chạy theo các phong trào, hammê những thứ mới lạ đã trở thành “mốt” sẽ làm nảy sinh thái độ học hỏi chỉmang tính hình thức mà không có thực chất. “Phong trào” cứ nối tiếp nhauxuất hiện, phong trào mới thay thế phong trào cũ, nhưng nếu nhìn lại, liệu tíchluỹ được bao nhiêu sự tiến bộ về học thuật thực sự được xây dựng trên cơ sởvững chắc từ bên trong? Trong tình hình như vậy, tôi rất tán đồng với nhữngchủ trương sau của một số học giả: chúng ta phát triển việc nghiên cứu Mác,trước hết cần phải có sự tự giác về phương pháp luận(1). Bởi lẽ, loại hìnhnghiên cứu này từ trước tới nay đều được tiến hành dưới danh nghĩa “tríchđọc nguyên tác chủ nghĩa Mác”, chứ không phải là vấn đề mới đặt ra. Nếukhông có sự suy xét lại và nâng cao phương diện phương pháp luận thì nhữngnghiên cứu ngày nay của chúng ta rất khó đạt đến một trình độ mới, thậm chícó thể chỉ là sự lặp lại lối đi cũ dưới một cái tên mới mà thôi.Tác giả đã từng viết bài thảo luận về tính tất yếu và tính khả thi trong việc ápdụng hợp lý phương pháp chú giải học hiện đại trong nghiên cứu văn bảnMác(2). Bài viết này, một lần nữa, tập hợp lại những tranh luận có liên quancủa giới học thuật, trình bày rõ hơn thái độ và lập trường của tác giả.I. Nghiên cứu “lấy văn bản làm chuẩn” có khả thi hay khôngXét từ góc độ chú giải học, phát triển việc nghi ên cứu tài liệu lịch sử kinhđiển của Mác trong điều kiện đương đại chính là phải đưa ra một giải thíchmới đối với lịch sử văn bản Mác. Trong nghiên cứu trước đây, do “ý đồ cótrước” đã dẫn đến việc hiểu sai hoặc đọc sai chủ nghĩa Mác. Có học giả chorằng, để trình bày được diện mạo chân thực và hiện trạng nguyên sơ của tưtưởng Mác, để hiểu được một cách khách quan, giải thích một cách khoa họcvà dần tiếp cận với tư tưởng của Mác, chúng ta nên “lấy văn bản Mác làmchuẩn” nhằm triển khai công việc nghiên cứu của mình. Cái được gọi lànghiên cứu “lấy văn bản Mác làm chuẩn” chủ trương khi giải thích tư tưởngchủ nghĩa Mác, nên xuất phát từ ngữ cảnh đặc biệt trong nguyên bản và lôgícnội tại trong sự phát triển suy nghĩ chứ không phải từ một mô típ giải thích dongười khác đưa ra, hoặc từ quan điểm cá nhân để suy diễn một chiều. Đây làmột loại sách lược hay cương lĩnh nghiên cứu được thể hiện rõ ràng trongviệc nghiên cứu văn bản Mác hiện nay. Nó chứa đựng một loạt những yêucầu và quy phạm kỹ thuật, ví dụ: phải hết sức cố gắng thu thập và làm chủ cáctài liệu sách vở một cách toàn diện và cặn kẽ, phải say mê nghiên cứu từngchi tiết nhỏ, chọn đọc nguyên tác; phải biết phân biệt các vấn đề, cách suynghĩ, luận chứng và cơ sở lý luận của Mác, làm cho những kết luận nghiêncứu được rút ra đều có căn cứ từ văn bản gốc và phù hợp với ý nghĩa ban đầucủa nó; phải quay lại với ngữ cảnh đặc biệt trong nguyên tác của Mác, thểhiện chân thực hình tượng Mác về mặt ý nghĩa; phải quay trở lại tầng thứ họcthuật để nghiên cứu, chứ không nên bị nhiễu loạn bởi chính trị hay cách giảithích của cá nhân người nghiên cứu; phải cố gắng loại bỏ ảnh hưởng và tácđộng xung quanh của các nhân tố chủ quan, tiến hành nghiên cứu phân tíchmang tính khách quan, chỉ tuân theo nguyên tắc khách quan lý tính, những kếtluận minh bạch, khách quan(3). Vấn đề đặt ra là ở chỗ, kiểu nghiên cứu nhưvậy có khả thi hay không?Điều tương đối rõ ràng là chủ trương này đã bỏ qua “bối cảnh chú giải học”trong nghiên cứu văn bản.Xét về lịch sử phát triển chú giải học, con đường nghiên cứu “lấy văn bảnMác làm chuẩn” tương đối giống với chú giải học cổ điển mà đại ...