Đề tài: ĐỔI MỚI CHẾ ĐỘ DÂN CHỦ TRỰC TIẾP VÀ DÂN CHỦ ĐẠI DIỆN TRÊN ĐỊA BÀN CƠ SỞ Ở NƯỚC TA HIỆN NAY

NGỌ VĂN NHÂN (*) Với tư cách là những hình thức của chế độ dân chủ, dân chủ trực tiếp và dân chủ đại diện có quan hệ gắn bó hữu cơ với nhau. Tiếp tục đổi mới, hoàn thiện những hình thức này là điều kiện tiên quyết để nhân dân thực thi quyền làm chủ của họ trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Do vậy, để nhân dân thực hiện tốt quyền làm chủ của họ, chúng ta cần tạo môi trường pháp lý – xã hội thuận lợi để cho họ nói lên quan...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đề tài: " ĐỔI MỚI CHẾ ĐỘ DÂN CHỦ TRỰC TIẾP VÀ DÂN CHỦ ĐẠI DIỆN TRÊN ĐỊA BÀN CƠ SỞ Ở NƯỚC TA HIỆN NAY " Nghiên cứu triết họcĐề tài: ĐỔI MỚI CHẾ ĐỘ DÂN CHỦ TRỰC TIẾP VÀ DÂN CHỦ ĐẠI DIỆN TRÊN ĐỊA BÀN CƠ SỞ Ở NƯỚC TA HIỆN NAY ĐỔI MỚI CHẾ ĐỘ DÂN CHỦ TRỰC TIẾP VÀ DÂN CHỦ ĐẠI DIỆNTRÊN ĐỊA BÀN CƠ SỞ Ở NƯỚC TA HIỆN NAYNGỌ VĂN NHÂN (*)Với tư cách là những hình thức của chế độ dân chủ, dân chủ trựctiếp và dân chủ đại diện có quan hệ gắn bó hữu cơ với nhau. Tiếptục đổi mới, hoàn thiện những hình thức này là điều kiện tiên quyếtđể nhân dân thực thi quyền làm chủ của họ trong mọi lĩnh vực củađời sống xã hội. Do vậy, để nhân dân thực hiện tốt quyền làm chủcủa họ, chúng ta cần tạo môi trường pháp lý – xã hội thuận lợi đểcho họ nói lên quan điểm, chính kiến của mình và chỉ trên cơ sở đó,đổi mới chế độ dân chủ trực tiếp và dân chủ đại diện trên địa bàn cơsở ở nước ta hiện nay mới thực sự có hiệu quả.Phát huy dân chủ, tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước phápquyền xã hội chủ nghĩa là một trong những nhiệm vụ trọng tâm củaĐảng và Nhà nước ta trong công cuộc xây dựng, đổi mới và pháttriển đất nước. Ngay tại điều 1 Hiến pháp năm 1946, chúng ta đãtrịnh trọng tuyên bố: “Tất cả quyền bính trong nước là của toàn thểnhân dân Việt Nam, không phân biệt nòi giống, gái trai, giàu nghèo,giai cấp, tôn giáo”(1). Các bản Hiến pháp sau này của Nhà nước tađều khẳng định nguyên tắc quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân,đồng thời còn thiết lập cơ chế bảo đảm sao cho việc thực thi quyềnlực nhà nước phục vụ cho lợi ích của nhân dân và luôn nằm dưới sựkiểm soát của nhân dân. Nhà nước của chúng ta do nhân dân lập ravà được nhân dân nuôi dưỡng. Bởi vậy, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh,muốn thực sự do dân, Nhà nước phải dựa vào dân để sửa chính sách,sửa bộ máy, sửa cán bộ của mình. Muốn dựa vào dân phải tin vàosức mạnh của dân. Điều đó giải thích vì sao Người luôn đòi hỏi việcgì cũng phải hỏi ý kiến nhân dân, cùng dân chúng bàn bạc. “Bất cứviệc gì đều phải bàn bạc với dân, hỏi ý kiến và kinh nghiệm của dân,cùng với dân đặt kế hoạch cho thiết thực với hoàn cảnh địa phương,rồi động viên, tổ chức toàn dân ra thi hành”(2).Phát huy dân chủ là điều kiện tiên quyết để xây dựng bộ máy nhànước thực sự là của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. Cơ chếvận hành của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa dựa trênnguyên tắc tất cả quyền lực nhà nước đều thuộc về nhân dân. Dướichế độ ta, nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước thông qua hai hìnhthức cơ bản là dân chủ trực tiếp và dân chủ đại diện. Để phát huyhơn nữa quyền làm chủ của nhân dân, trong Văn kiện Đại hội đạibiểu toàn quốc lần thứ X, Đảng ta đã khẳng định cần “tiếp tục đổimới, hoàn thiện chế độ dân chủ trực tiếp và dân chủ đại diện”(3).Việc triển khai thực hiện chế độ dân chủ trực tiếp và dân chủ đạidiện chủ yếu diễn ra trên địa bàn cơ sở xã, phường, thị trấn, bởi lẽ,địa bàn cơ sở là nơi tuyệt đại bộ phận nhân dân cư trú, sinh sống.Cùng với việc thực hiện có hiệu quả Pháp lệnh Dân chủ cơ sở, việctiếp tục đổi mới và ngày càng hoàn thiện chế độ dân chủ trực tiếp vàdân chủ đại diện trên địa bàn cơ sở đang là đòi hỏi thiết yếu ở nướcta hiện nay.Xung quanh hai hình thức dân chủ trực tiếp và dân chủ đại diện trênđịa bàn cơ sở ở nước ta hiện nay đang tồn tại những vấn đề, nhưĐảng ta đã nhận định: “Dân chủ ở nhiều nơi bị vi phạm, kỷ cươngphép nước chưa nghiêm”(4). Điều đó đã và đang gây cản trở đối vớiviệc thực hiện quyền làm chủ của nhân dân, làm hạn chế khả năngngười dân nói lên quan điểm, chính kiến của mình đối với nhữngvấn đề quan trọng của đất nước và của địa phương.Dân chủ trực tiếp là hình thức mọi công dân trực tiếp thể hiện ý chívà nguyện vọng của mình một cách bình đẳng, không phân biệt giớitính, lứa tuổi, địa vị xã hội... Đây là hình thức hữu hiệu tạo cho nhândân, với tư cách chủ thể tối cao và duy nhất của quyền lực nhà nước,khả năng tham gia tích cực và chủ động vào các hoạt động của Nhànước trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội. Theo quyđịnh của Hiến pháp 1992, hình thức dân chủ trực tiếp được thực hiệnbằng các phương thức sau: chế độ bầu, bãi miễn đại biểu Quốc hội,đại biểu Hội đồng nhân dân; chế độ gặp gỡ, tiếp xúc với cử tri củađại biểu Quốc hội, đại biểu Hội đồng nhân dân; quyền công dântham gia thảo luận các vấn đề chung, quan trọng của đất nước và củađịa phương; biểu quyết khi Nhà nước tổ chức trưng cầu ý dân. Trongthời gian qua, trên phạm vi cả nước nói chung và ở từng địa phươngnói riêng, hình thức dân chủ trực tiếp ngày càng đóng vai trò tíchcực trong việc phát huy quyền làm chủ của người dân, tạo được cácđiều kiện thuận lợi để người dân thể hiện chính kiến, quan điểm,nguyện vọng của mình; góp phần hình thành những luồng dư luận xãhội đúng đắn, tác động tích cực tới quá trình dân chủ hóa mọi lĩnhvực của đời sống xã hội.Tuy nhiên, trên thực tế, việc thực hiện hình thức dân chủ trực tiếp ởnhiều lúc, nhiều nơi còn bộc lộ một số hạn chế, ...