Đề tài: Đổi mới phương pháp dạy và học học phần 'Thực hành thiết kế hoạt động dạy học Vật lí'

Đề tài: Đổi mới phương pháp dạy và học học phần “Thực hành thiết kế hoạt động dạy học Vật lí” giới thiệu về các biện pháp để đối mới phương pháp dạy và học học phần Thực hành thiết kế hoạt động dạy học Vật lí như thay đổi cấu trúc chương trình học phần; Xây dựng tiêu chí đánh giá kĩ năng TKHĐ DHVL và kĩ năng THHĐ DHVL; Đổi mới phương thức tổ chức hoạt động dạy và học nhằm tăng thời gian luyện tập kĩ năng THHĐ DHVL và nâng cao chất lượng thảo luận trong việc tự đánh giá, đánh giá của SV và của giảng viên khi đánh kĩ năng thiết kế tiến trình xây dựng kiến thức (TKTT XDKT) và kĩ năng THHĐ DHVL của SV.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đề tài: Đổi mới phương pháp dạy và học học phần “Thực hành thiết kế hoạt động dạy học Vật lí” JOURNAL OF SCIENCE OF HNUE Educational Sci., 2013, Vol. 58, No. 8, pp. 87-93 This paper is available online at http://stdb.hnue.edu.vn ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY VÀ HỌC HỌC PHẦN “THỰC HÀNH THIẾT KẾ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC VẬT LÍ” Phạm Xuân Quế và Phạm Minh Vĩ Khoa Vật lí, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội Tóm tắt. Nhằm nâng cao chất lượng dạy và học học phần TH TKHĐ DHVL, nhóm nghiên cứu đã đề xuất đổi mới dạy và học học phần TH TKHĐ DHVL thông qua các biện pháp sau: Thay đổi cấu trúc chương trình học phần; Xây dựng tiêu chí đánh giá kĩ năng TKHĐ DHVL và kĩ năng THHĐ DHVL; Đổi mới phương thức tổ chức hoạt động dạy và học nhằm tăng thời gian luyện tập kĩ năng THHĐ DHVL và nâng cao chất lượng thảo luận trong việc tự đánh giá, đánh giá của SV và của giảng viên khi đánh kĩ năng thiết kế tiến trình xây dựng kiến thức (TKTT XDKT) và kĩ năng THHĐ DHVL của SV. Từ khóa: Đổi mới phương pháp, tiêu chí đánh giá, hoạt động dạy học vật lí. 1. Mở đầu Bài viết này nhằm đổi mới phương pháp dạy và học để nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập học phần “Thực hành thiết kế hoạt động dạy học vật lí” (TH TKHĐ DHVL). Học phần này nhằm mục tiêu rèn luyện cho sinh viên (SV) kĩ năng thiết kế hoạt động dạy học vật lí (TKHĐ DHVL) và kĩ năng thực hành hoạt động dạy học vật lí (THHĐ DHVL) giúp SV hình thành và phát triển được 2 loại kĩ năng cơ bản này ở mức độ cần thiết trong chương trình đào tạo giáo viên vật lí, giúp họ tự tin và thành công khi giảng dạy trong các đợt thực tập sư phạm cũng như ra nghề sau này. Tuy nhiên với cấu trúc chương trình chi tiết học phần, phương pháp và hình thức tổ chức như hiện nay thì SV chưa có định hướng đầy đủ vào mục tiêu này, đặc biệt có quá ít thời gian để luyện tập kĩ năng THHĐ DHVL; việc đánh giá quá trình luyện tập hình thành phát triển kĩ năng chưa theo những tiêu chí cụ thể. Ngày nhận bài: 15/12/2012. Ngày nhận đăng: 15/7/2013. Liên hệ: Phạm Xuân Quế, e-mail: quepx@hnue.edu.vn 87 Phạm Xuân Quế và Phạm Minh Vĩ 2. Nội dung nghiên cứu 2.1. Thực trạng dạy và học học phần “Thực hành thiết kế hoạt động dạy học Vật lí” 2.1.1. Chương trình, hình thức dạy và học học phần THTKHĐ DHVL Học phần “Thực hành thiết kế hoạt động dạy học vật lí” được áp dụng cho SV năm thứ 4 sau khi đã được trang bị kiến thức cơ bản về lí luận và thực hành dạy học vật lí qua các học phần như Lí luận DHVL, Phân tích chương trình, Thí nghiệm vật lí phổ thông (VLPT), Bài tập VLPT,... Mục tiêu của học phần TH TKHĐ DHVL là giúp SV năm thứ 4 trước khi đi thực tập sư phạm luyện tập kĩ năng TKTT XDKT và THHĐ DHVL các kiến thức đặc thù trong chương trình VLPT. Yêu cầu cụ thể của học phần TH TKHĐ DHVL là SV phân tích chính xác nội dung kiến thức vật lí (KTVL) cần dạy, TKTT XDKT và tổ chức THHĐ DHVL các kiến thức đặc thù theo hướng phát huy hoạt động tích cực, tự chủ của học sinh. Hiện tại, phương pháp dạy và học của học phần TH TKHĐ DHVL là [1]: - Giảng viên trình bày tóm tắt các lí luận cơ bản về phương pháp giảng dạy vật lí mà SV sẽ vận dụng vào việc TKTT XDKT và tổ chức THHĐ DHVL. - SV TKTT XDKT tại nhà, khi đến lớp SV trình bày, thảo luận, bảo vệ trước lớp, tự đánh giá bản thiết kế đã chuẩn bị của mình (có giảng viên hướng dẫn) và THHĐ DHVL đối với một, hai kiến thức trước lớp. Cách thức tổ chức hoạt động dạy học theo các đơn vị kiến thức của các bài (trong chương trình vật lí THPT), thời lượng mỗi bài theo chương trình là 3 tiết, SV chuẩn bị bài ở nhà và tới lớp thảo luận về nội dung TKTT XDKT cũng như dự kiến việc tổ chức THHĐ DHVL đã soạn. Trong toàn bộ chương trình học phần, 01 hay 02 sinh viên được lựa chọn lên thực hành dạy trước lớp và được đóng góp ý kiến, tự đánh giá, đánh giá từ các SV khác và giảng viên. Điểm học phần của SV được đánh giá dựa trên 2 cơ sở: + Điểm chuyên cần, chuẩn bị bài ở nhà, tham gia thảo luận hay thực hành giảng trên lớp (nếu có), chiếm hệ số 0,3. + Điểm thi hết học phần (viết hay vấn đáp) chiếm hệ số 0,7. 2.1.2. Một số nhận xét về phương thức dạy và học học phần TH TKHĐ DHVL Học phần TH TKHĐ DHVL nhằm rèn luyện kĩ năng dạy học một số kiến thức vật lí cơ bản cho SV qua hai kĩ năng thành phần là kĩ năng TKTT XDKT (kĩ năng chuẩn bị: hiểu kiến thức cần dạy, thiết kế tiến trình xây dựng kiến thức - giáo án) và kĩ năng THHĐ DHVL (kĩ năng thực hành dạy học theo các tiến trình dạy học đã thiết kế - được gọi là kĩ năng thực hành giảng). Để rèn luyện kĩ năng dạy học cho SV qua học phần TH TKHĐ DHVL cần phát triển đồng thời cả hai loại kĩ năng này, tuy nhiên trong chương trình hiện tại thì kĩ năng THHĐ DHVL chưa được dành thời gian hợp lí. Nguyên nhân 88 Đổi mới phương pháp dạy và học học phần “Thực hành thiết kế hoạt động dạy học Vật lí” chính trong việc chưa dành thời gian hợp lí cho THHĐ DHVL trước hết là do chưa đặt mục tiêu THHĐ DHVL là quan trọng trong dạy học học phần này. Ngoài ra, giảng viên hướng dẫn SV phân tích, thảo luận bài soạn TKTT XDKT đã gần hết thời gian của buổi học 3 tiết. Tuy thời gian thảo luận dài nhưng vì SV không có trước chuẩn (tiêu chí) để thảo luận, đánh giá nên ý kiến thảo luận SV phụ thuộc chủ yếu theo định hướng của từng giảng viên, nhiều khi còn bị cuốn theo các chi tiết trong một bài soạn cụ thể. Chính vì vậy nên chất lượng nội dung thảo luận của SV chưa cao, chưa tập trung vào các nội dung cần coi trọng khi luyện tập các kĩ năng TKTT XDKT và THHĐ DHVL. Quan trọng hơn là SV không có chuẩn để đánh giá, so sánh nên không nắm rõ bài soạn của mình chuẩn xác đến mức độ nào. Mặt khác, phương thức đánh giá của học phần mang tính chất rèn luyện kĩ năng (TKTT XDKT và THHĐ DHVL) ...