Đề tài: VẤN ĐỀ XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

Nói về vấn đề xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay, trong bài viết này, tác giả đã đưa ra và luận giải ba vấn đề có tính thời sự, song cũng rất phức tạp, đòi hỏi phải được tiếp tục nghiên cứu chuyên sâu. Ba vấn đề đó là: 1) Vấn đề thiết kế mô hình cụ thể Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam. 2) Vấn đề giải quyết mối quan hệ giữa Đảng và Nhà nước. 3) Vấn đề tạo lập những điều kiện, cơ sở...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đề tài: " VẤN ĐỀ XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở VIỆT NAM HIỆN NAY " Nghiên cứu triết họcĐề tài: VẤN ĐỀ XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở VIỆT NAM HIỆN NAY VẤN ĐỀ XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN XÃ HỘI CHỦ NGHĨA ỞVIỆT NAM HIỆN NAYTRẦN THÀNH (*)Nói về vấn đề xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Namhiện nay, trong bài viết này, tác giả đã đưa ra và luận giải ba vấn đề có tínhthời sự, song cũng rất phức tạp, đòi hỏi phải được tiếp tục nghiên cứu chuyênsâu. Ba vấn đề đó là: 1) Vấn đề thiết kế mô hình cụ thể Nhà nước pháp quyềnxã hội chủ nghĩa Việt Nam. 2) Vấn đề giải quyết mối quan hệ giữa Đảng vàNhà nước. 3) Vấn đề tạo lập những điều kiện, cơ sở cho việc xây dựng Nhànước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.Chủ trương xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân,do nhân dân, vì nhân dân, dưới sự lãnh đạo của Đảng là bước đột phá trongđổi mới tư duy chính trị của Đảng ta, đánh một dấu mốc quan trọng trong đổimới hệ thống chính trị nói chung, đổi mới Nhà nước ở nước ta nói riêng.Khi chủ nghĩa xã hội bước vào cải tổ, cải cách, đổi mới, một số nhà lý luận,chính trị gia xã hội chủ nghĩa đã đề xuất xây dựng mô hình nhà nước phápquyền. Đề xuất này đã làm nảy sinh những ý kiến chỉ trích, phản ứng từkhông ít người. Khi đồng nhất nhà nước pháp quyền với nhà nước tư sản, mộtsố người đã cho rằng, xây dựng nhà nước pháp quyền là từ bỏ chủ nghĩa xãhội. Có người lại coi việc xây dựng nhà nước pháp quyền là thừa nhận sựphân lập các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp, mà quyền lực của Nhànước xã hội chủ nghĩa là thống nhất, không phân chia, và do vậy, không phùhợp. Cũng có người đặt vấn đề, khi đề cập tới nhà nước kiểu mới, các nhàkinh điển của chủ nghĩa Mác – Lênin không hề nói tới nhà nước pháp quyềnvà do vậy, xây dựng nhà nước pháp quyền trong chủ nghĩa xã hội là khôngtheo quan điểm của các nhà kinh điển, v.v.. Từ một phía khác, có ý kiến lạicho rằng, trong nhà nước pháp quyền, mọi quyền lực nhà nước đều thuộc vềnhân dân, đó là nhà nước của dân, do dân, vì dân và do vậy, không cần phảiphân biệt nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa với nhà nước pháp quyền tưbản chủ nghĩa nữa.Sự xuất hiện những ý kiến như vậy trong giai đoạn đầu cải tổ, cải cách, đổimới ở các nước xã hội chủ nghĩa cũng là điều dễ hiểu. Một mặt, vấn đề nhànước pháp quyền tuy không phải là mới, nhưng phải nói rằng, trước đây, ởcác nước xã hội chủ nghĩa, vấn đề này chưa được quan tâm nghiên cứu mộtcách đúng mức. Sự chuẩn bị về mặt lý luận để xây dựng nhà nước phápquyền xã hội chủ nghĩa mới chỉ là bước đầu, chưa có sự chín muồi cần thiết,những ý kiến đề xuất mô hình nhà nước pháp quyền vẫn chỉ trên sách báo.Mặt khác, đổi mới tư duy lý luận, tư duy chính trị đòi hỏi cũng phải có thờigian. Bởi lẽ, đây là lĩnh vực không chỉ mang tính “nhạy cảm cao”, mà còn làlĩnh vực mà sự thay đổi không phải “một sớm một chiều”. Đó là chưa nói đếntư duy giáo điều còn ảnh hưởng không nhỏ đối với cả giới nghiên cứu lý luậnlẫn những chính khách ở các nước xã hội chủ nghĩa.Trong học thuyết chuyên chính vô sản, đúng là C.Mác và Ph.Ăngghen chưasử dụng thuật ngữ nhà nước pháp quyền. Nhưng những tư tưởng cốt lõi vềnhà nước pháp quyền lại được các nhà kinh điển đề cập sâu sắc trong các chủtrương xây dựng nhà nước kiểu mới, chế độ dân chủ mới, chế độ dân chủ vôsản. Đó là chủ trương xây dựng nhà nước hợp hiến, hợp pháp; là nhà nướcdân chủ cao nhất, triệt để nhất, dân chủ “do nhân dân tự quy định”; l à bướcchuyển từ xã hội thần dân sang xã hội công dân, từ “nhân dân của nhà nước”sang “nhà nước của nhân dân”. Đó là chế độ dân chủ xuất phát từ con ngườivà pháp luật cũng vì con người. Đó là nhà nước đảm bảo cho “tự do của mỗingười là điều kiện cho sự phát triển tự do của tất cả mọi người”. Nhà nước đóxây dựng và phát triển một xã hội có khả năng tạo ra những điều kiện cơ bảnđể “giải phóng cá nhân” theo phương châm “xã hội sẽ không thể giải phóngcho mình được, nếu không giải phóng mỗi cá nhân riêng biệt”… Những tưtưởng cốt lõi đó của C.Mác và Ph.Ăngghen đã được V.I.Lênin vận dụng và pháttriển trong sự phân tích, đánh giá nhà nước tư sản, chế độ cộng hoà dân chủ tưsản, cũng như trong thực tiễn lãnh đạo nhân dân Nga xây dựng nền pháp luậtkiểu mới, nền pháp chế xã hội chủ nghĩa.Ở nước ta, tư tưởng nhà nước pháp quyền cũng đã được thể hiện rất đậm nétở Hồ Chí Minh, khi Người lãnh đạo nhân dân ta xây dựng nhà nước cáchmạng. Đó là tư tưởng về xây dựng một nhà nước dân chủ, một chế độ dân chủthực sự theo phương châm “bao nhiêu lợi ích đều vì dân. Bao nhiêu quyềnhạn đều của dân. Chính quyền từ xã đến Chính phủ trung ương do dân cửra… Nói tóm lại, quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân”(1). Chính phủ làchính phủ của nhân dân, Chính phủ phải hứa với dân: “Việc gì có lợi cho dân,ta phải hết sức làm. Việc gì hại đến dân, ta phải hết sức tránh”(2). Đó là mộtnhà nước chịu sự kiểm soát của nhân dân, “tất cả các cơ quan nhà nước đều ...