Đề tài: Xác định thành phần loài sán lá thường gặp ở việt nam bằng sinh học phân tử

Sử dụng kỹ thuật sinh học phân tử để xác định th ành phần loài sán lá ký sinh ở người thường gặp ở Việt Nam. Phương pháp: sử dụng hệ gen ty thể (cob, cox, nad1) và/hoặc phần giao gen (ITS-2) và 18S ribosome của hệ gen nhân, so sánh với các chủng đã biết của Việt Nam và trên thế giới.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đề tài: Xác định thành phần loài sán lá thường gặp ở việt nam bằng sinh học phân tử XÁC ĐỊNH THÀNH PHẦN LOÀI SÁN LÁ THƯỜNG GẶP Ở VIỆT NAM BẰNG SINH HỌC PHÂN TỬ TÓM TẮT Sán lá ký sinh ở người thường gặp ở Việt Nam bao gồm sán lá gan nhỏ lưuhành ở ít nhất 24 tỉnh, sán lá gan lớn ít nhất ở 43 tỉnh, sán lá ruột lớn ít nhất 16tỉnh, sán lá ruột bé ở ít nhất 15 tỉnh, sán lá phổi ở ít nhất 10 tỉnh. Mục tiêu: Sử dụng kỹ thuật sinh học phân tử để xác định th ành phần loàisán lá ký sinh ở người thường gặp ở Việt Nam. Phương pháp: sử dụng hệ gen ty thể (cob, cox, nad1) và/hoặc phần giao gen(ITS-2) và 18S ribosome của hệ gen nhân, so sánh với các chủng đã biết của ViệtNam và trên thế giới. Kết quả: Các mẫu sán lá, sán dây và ấu trùng của chúng được thu thập từ 22tỉnh ở cả 3 miền trong cả n ước đã được giải trình tự v# so sánh với các chuỗichuẩn. Kết luận: loài sán lá phổi được xác định là Paragonimus heterotremus; loàisán lá gan lớn là Fasciola gigantica (có lai với F. hepatica); loài sán lá gan nhỏ ởmiền Bắc là Clonorchis sinensis; loài sán lá gan nhỏ ở miền Nam là Opisthorchisviverrini; loài sán lá ruột lớn trên người là Fasciolopsis buski; loài sán lá ruột nhỏtrên người là Haplorchis taichui và H. pumilio. ABSTRACT Common parasitic trematodes such as small liver fluke was determined inmore than 24 provinces; giant liver fluke in more than 43 provinces, giantintestinal fluke in more than 16 provinces, small intestinal flukes in more than 15provinces, lung fluke in more than 10 provinces in Vietnam. Objectives: Used molecular method for identification of species of humanTrematode. Methods: molecular method (PCR technique) using mitochondrial geneticmarkers as cob, cox1, nad1, nuclear markers as ITS-2 and ribosomal 18S rRNA. Results: Adult worms and larvae were collected from 22 provinces inVietnam were taxonomically identified by the sequence obtained for the abovespecies were compared with those of the known species from differentgeographical origins in the world. Conclusions: The Vietnamese isolates were identified as Paragonimusheterotremus; Fasciola gigantica (pure and hybrid with F. hepatica); Clonorchissinensis in the North, Opisthorchis viverrini in the South; Fasciolopsis buski;Haplorchis pumilio; H. taichui. ĐẶT VẤN ĐỀ Theo thông báo của Tổ chức Y tế thế giới, có trên 40 triệu người nhiễm sánlá truyền qua thức ăn phân bố ở nhiều nước, đặc biệt ở các nước nhiệt đới(11). Trong 10 năm gần đây và hiện nay, phương pháp sinh học phân tử dựa vàokỹ thuật PCR (polymerase chain reaction) sử dụng chỉ thị di truyền hệ gen nhân vàhệ gen ty thể đang được ứng dụng rộng rãi và có độ tin cậy cao, đặc biệt được coilà rất có hiệu quả trong giám định và phân loại ký sinh trùng(11). Tại Việt Nam, bệnh sán lá phổ biến hầu khắp trong cả nước như sán lá gannhỏ (Clonorchis và Opisthorchis) lưu hành ở ít nhất 24 tỉnh với tỷ lệ nhiễm, có nơi37-40% (Nam Định, Hà Tây, Thanh Hoá, Phú Yên)(16); sán lá gan lớn (Fasciola)lưu hành ở ít nhất 43 tỉnh(14,16), có nơi tỷ lệ nhiễm 11,1% (Khánh Hoà)(10); sánlá phổi (Paragonimus) lưu hành ở ít nhất 9 tỉnh, có nơi tỷ lệ nhiễm 15% (SơnLa)(12,15). Từ trước đến nay, việc xác định thành phần loài giun sán ở Việt Namthường dựa vào đặc điểm hình thái học. Vấn đề định loại bằng hình thái học đãđóng góp to lớn vào việc xác định thành phần loài ký sinh trùng, song vẫn cònnhững hạn chế nhất định và chính phân loại bằng sinh học phân tử sẽ khắc phụcđược những khiếm khuyết đo(5,6). Do vậy, việc nghiên cứu sinh học phân tử đối với các loài giun sán nóiriêng và ký sinh trùng nói chung là hết sức cần thiết ở nước ta hiện nay. Mục tiêunghiên cứu đề tài này là: Sử dụng kỹ thuật sinh học phân tử (kỹ thuật PCR và phântích chuỗi gen) để xác định thành phần loài của một số loài sán lá ký sinh ở ngườithường gặp ở Việt Nam. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Thu thập mẫu Thu thập mẫu trên người Sán lá gan, sán lá ruột từ bệnh nhân bằng đãi phân khi điều trị; mẫu sán láphổi từ đờm bệnh nhân khi điều trị. Các mẫu đ ược thu thập từ các địa phương nhưsau: Sán lá gan nhỏ tại: Nam Định, Ninh Bình, Hà Tây, Thanh Hoá, Hà Nam,Hoà Bình, Quảng Ninh, Nghệ An, Thừa Thiên- Huế, Quảng Nam, Phú Yên, BìnhĐịnh và Đắc Lắc; sán lá phổi tại: Lai Châu, Sơn La, Lào Cai, Hoà Bình, Yên Bái;sán lá ruột lớn tại: Nam Định, Ninh Bình, Nghệ An, Thừa Thiên- Huế, Cần Thơ vàAn Giang; sán lá ruột nhỏ tại Yên Bái, Quảng Ninh, Nam Định, Ninh Bình, ThừaThiên Huế, Lâm Đồng. Thu mẫu từ vật chủ trung gian ấu trùng sán lá gan từ cá tại Hà Nội, Nam Định; ấu trùng sán lá ruột nhỏ tạiNam Định, Ninh Bình; ấu trùng sán lá phổi thu thập từ cua tại Hoà Bình, Sơn La,Lai Châu, Lào Cai, ...