DENGUE XUẤT HUYẾT ( Dengue Haemorrhagic Fever - DHF )

Định nghĩa: Dengue xuất huyết (DXH) là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virut Dengue gây ra và muỗi Aedes aegypti là trung gian truyền bệnh. Bệnh có biểu hiện lâm sàng chủ yếu là sốt cấp diễn và xuất huyết với nhiều dạng khác nhau; những thể nặng có sốc do giảm khối lượng máu lưu hành.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
DENGUE XUẤT HUYẾT ( Dengue Haemorrhagic Fever - DHF ) DENGUE XUẤT HUYẾT ( Dengue Haemorrhagic Fever - DHF )1. ĐẠI CƯƠNG:1.1. Định nghĩa: Dengue xuất huyết (DXH) là một bệnh truyềnnhiễm cấp tính do virut Dengue gây ra và muỗi Aedes aegypti là trung gian truyềnbệnh. Bệnh có biểu hiện lâm sàng chủ yếu là sốt cấp diễn và xuất huyết với nhiềudạng khác nhau; những thể nặng có sốc do giảm khối lượng máu lưu hành.1.2. Mầm bệnh: Là virut Dengue thuộc giống Favivirut (họ Arbovirut nhóm Bhay Flaviviridae). Virut Dengue có 4 typ huyết thanh: I, II, III, IV. Ở mỗ i nước vàkhu vực có thể gặp cả 4 typ, nhưng trong mỗi vụ dịch tuỳ theo có typ nổi trội h ơn.Ở nước ta, cũng gặp cả 4 typ, nhưng chủ yếu typ I và II.1.3. Nguồn bệnh: Là bệnh nhân, cần chú ý những người mắc thể nhẹ, ít đượcquản lý nên là nguồn bệnh quan trọng. Các nhà nghiên cứu ở Malaixia đã chứngminh được loài khỉ hoang dại là nguồn chứa mầm bệnh trong tự nhiên, nhưngchưa có bằng chứng từ khỉ truyền cho người.1.4. Đường lây truyền: qua muỗi Aedes.- Muỗi chủ yếu: A. aegypti (ở thành thị).- Muỗi thứ yếu: A. albopictus (ở nông thôn, trong rừng), A. polynesiensis (ở NamThái Bình Dương).- Ngoài ra, còn phân lập được virut Dengue ở một số loại muỗi Aedes khác nh ư A.scutellaris (ở Thái Bình Dương), A. niveus (ở rừng Malaixia và Việt Nam), A.cooki (ở Nam Thái Bình Dương).- Aedes aegypti (muỗi vằn) có nhiều ở thành phố, thị xã, sống trong nhà và ngoàitrời, ưa đốt người, đốt dai (đốt nhiều lần đến khi no), sau khi đốt đậu ở n ơi tối, đốtchủ yếu ban ngày, bay xa 400 m, đậu cao 2 m trở xuống.Sinh sản thuận lợi ở những dụng cụ chứa nước nhân tạo gần nhà. Nhiệt độ thuậnlợi cho trứng phát triển là trên 26°C (11-18 ngày), ở nhiệt độ cao hơn: 32-35°C chỉcần 4-7 ngày.1.5. Cơ thể cảm thụ (Đối tượng mắc bệnh):- Chủ yếu là trẻ em (nhất là ở các địaphương có dịch lưu hành nhiều năm, người lớn ít bị bệnh vì có miễn dịch).- Lứa tuổi bị bệnh có xu hướng ngày càng nhỏ dần.- Địa phương lần đầu có dịch thì mọi lứa tuổi đều có thể mắc bệnh.- Không khác nhau về giới tính.1.6. Tình hình dịch, điều kiện phát sinh dịch và phân vùng dịch tễ:1.6.1. Tìnhhình:- Dịch DXH trong những năm gần đây có xu hướng lan rộng không nhữngtrong mỗi nước mà còn lan ra nhiều vùng khác nhau trên thế giới. Đông Nam Á,Tây và Nam Thái Bình Dương là những vùng có dịch DXH lưu hành nặng.- Bệnh DXH tuy có nhiều trường hợp nhẹ, nhưng cũng có nhiều trường hợp nặngnhư thể sốc, thể não,... và tỷ lệ tử vong còn cao (từ 2-3 đến 10% tuỳ theo mỗinước).- Nước ta nằm trong vùng có dịch DXH lưu hành nặng.1.6.2. Điều kiện phát sinh dịch: cần 3 điều kiện:- Mật độ muỗi A. aegypti cao (³ 1con/nhà và ³ 50% nhà kế cận có muỗi).- Khí hậu, thời tiết thích hợp: Mùa mưa (nhiều ổ nước đọng), nhiệt độ > 16 -22°C(bọ gậy phát triển nhanh ở 26°C, virut phát triển nhanh ở 22°C).- Sinh thái người: Mật độ dân cư cao, trình độ miễn dịch chưa có hoặc mới tiếpxúc hạn chế với virut Dengue; trẻ em chiếm tỷ lệ cao trong tập thể. Điều kiện sinhhoạt-vệ sinh thấp: nhà ở chật chội, ẩm thấp, tối, thiếu nước dùng (phải dự trữnước), có nhiều cống rãnh ứ trệ, ao tù...1.6.3. Phân vùng dịch tễ: ở nước ta, DXH được chia thành 3 vùng:- Vùng 1: Cóbệnh quanh năm, phát triển dịch mạnh vào mùa thu, gặp chủ yếu ở trẻ em (ởnhững vùng nhiệt độ > 20°C: đồng bằng sông Cửu Long, ven biển miền Trung...).- Vùng 2: không có bệnh vào những tháng rét, nhưng phát thành d ịch vào mùamưa - nóng, gặp cả ở trẻ em và người lớn (khu Bốn, đồng bằng Bắc bộ...).- Vùng 3: bệnh tản phát ở vài tháng mưa - nóng, thường không thành dịch (TâyNguyên, miền núi phía Bắc...).2. CƠ CHẾ BỆNH SINH:2.1. Về nguyên nhân gây bệnh:Virut Dengue có thể gây nhiều thể bệnh khác nhau (Dengue cổ điển, DXH vàDXH có sốc...). Tại sao cùng loại virut lại gây nên những thể bệnh khác nhau?Hiện nay có hai giả thuyết chính:- Giả thuyết về độc lực của virut.- Giả thuyết về cơ địa bệnh nhân: Bệnh nhân bị DXH và DXH có sốc do tái nhiễmvirut Dengue khác typ và đáp ứng miễn dịch bệnh lý của cơ thể (giả thuyết củaHalsstead S. B.). Giả thuyết này được nhiều người ủng hộ hơn.2.2. Rối loạn sinh lý bệnh chính trong DXH: có hai rối loạn chủ yếu:- Tăng tính thấm thành mạch: do phản ứng kháng nguyên-kháng thể-bổ thể (C’3-C’5) và do virut Dengue sinh sản trong bạch cầu đơn nhân dẫn đến:+ Giải phóng chất trung gian vận mạch (anaphylatoxin, histamin, kinin,serotonin...).+ Kích hoạt bổ thể.+ Giải phóng thromboplastin tổ chức.Theo Guyton: khi thể tích tuần hoàn mất đi 10-15%: cơ thể còn bù, mất 20-35%:sốc xẩy ra, mất 35-40%: HA = 0.- Rối loạn đông máu do:+ Tăng tính thấm và tổn thương thành mạch.+ Tiểu cầu giảm.+ Các yếu tố đông máu giảm do bị tiêu thụ vào quá trình tăng đông.+ Suy gan: Giảm tổng hợp các yếu tố đông máu. Vấn đề n ày cần được nghiên cứutiếp ?2.3. Nguyên nhân sốc trong DXH:- Do tă ...