DHEA có phải là 'thần dược'?

DHEA (dehydrepiandosterone) đã từng được quảng cáo quá mức như một siêu hormon. Nó được dùng để làm chậm quá trình lão hoá, giảm béo, phát triển cơ bắp, cải thiện sức mạnh tình dục, phòng ngừa các bệnh mạn tính... Chỉ riêng tại Mỹ năm 2003, các sản phẩm chứa DHEA đạt doanh thu tới 47 triệu USD. Tuy nhiên sự thực về DHEA dần dần đã được hé mở qua các công trình nghiên cứu khoa học nghiêm túc trong những năm gần đây. DHEA là gì? ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
DHEA có phải là “thần dược”? DHEA có phải là “thần dược”?DHEA (dehydrepiandosterone) đã từng được quảngcáo quá mức như một siêu hormon. Nó được dùng đểlàm chậm quá trình lão hoá, giảm béo, phát triển cơbắp, cải thiện sức mạnh tình dục, phòng ngừa cácbệnh mạn tính... Chỉ riêng tại Mỹ năm 2003, các sảnphẩm chứa DHEA đạt doanh thu tới 47 triệu USD.Tuy nhiên sự thực về DHEA dần dần đã được hé mởqua các công trình nghiên cứu khoa học nghiêm túctrong những năm gần đây.DHEA là gì?DHEA được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1934 vànăm 1960 các nhà khoa học đã phân lập được DHEAsulphat (sDHEA) và chứng tỏ nó được tuyến thượngthận bài xuất ra. Đó là một steroid chứa 19 phân tửcarbon, được tổng hợp từ cholesterol nhờ xúc tác củamen cytochrom P450, chủ yếu ở thượng thận và tinhhoàn, và được bài xuất chủ yếu dưới dạng muốisulphat sDHEA. Nếu bổ sung DHEA đường uống, nósẽ bị chuyển thành sDHEA tại gan. DHEA bắt đầuđược sản xuất tại tuyến thượng thận của bào thai vàtừ 8 - 9 tuổi, chủ yếu được sản xuất tại tuyến thượngthận. Lượng sản xuất hàng ngày của DHEA là 4 mgvà sDEA là 25 mg. Ở mô đích, sDHEA được chuyểnđổi lại thành DHEA dưới tác dụng của mensulphatase và được chuyển đổi tiếp thành hormonsinh dục hoạt động là testosterol và estradiol. Do vậyDHEA chính là một tiền hormon.Trong trường hợp bị hoạn thì tuyến tiền liệt vẫn cókhả năng chuyển đổi DHEA thành hormon androgenhoạt động. Vai trò sinh lý của DHEA vẫn còn chưa rõhoàn toàn mặc dù sDHEA là hormon sinh dục cónồng độ cao trong huyết thanh. T ương tác củahormon sinh dục với nhiều mô đích khác nhau khiếncho đánh giá tác dụng của DHEA gặp nhiều khókhăn.Và sự thực về tác dụng điều trịDHEA có thời gian bán huỷ ngắn 30 phút nhưngsDHEA lại có thời gian bán huỷ dài đến 10 giờ nêncó thể dùng thuốc một lần mỗi ngày. Hiện nay DHEAđược sản xuất từ các giống khoai lang, củ từ, củ mỡhoang dại.Các nhà nghiên cứu đã đưa ra danh sách 21 bệnhđược nghiên cứu sử dụng DHEA, từ bệnh Alzheimer,trầm cảm, suy tim, triệu chứng mãn kinh, nhiễmtrùng đến suy sinh dục... và đã chứng tỏ có mối liênquan giữa nồng độ sDHEA thấp với các bệnh timmạch, rối loạn miễn dịch và dấu hiệu của tuổi già.Việc giảm nồng độ của DHEA và sDHEA do tuổi,liên quan đến những rối loạn tuổi già và cho rằng nênbổ sung DHEA ở người cao tuổi. Tuy nhiên cácnghiên cứu cụ thể sau này cho rằng dùng bổ sungDHEA lại không hẳn như vậy. Việc bổ sung DHEA ởnam giới và nữ giới cao tuổi không có tác dụng trêncấu trúc cơ thể, khả năng, độ nhạy cảm với insulin vàchất lượng sống. Nồng độ cao của DHEA lại làm giatăng nguy cơ ung thư vú ở cả phụ nữ tiền mãn kinhvà đã mãn kinh. Các nghiên cứu khác cũng cho thấyDHEA không giảm béo, tăng cơ bắp, cải thiện khảnăng tình dục, cải thiện chức năng miễn dịch ở namgiới tuổi trung niên, không cải thiện được chức năngnhận thức ở bệnh nhân Alzheimer. Như vậy hiện naychưa có bằng chứng chứng tỏ tác dụng của DHEAnhư là thuốc tăng lực chống lại các biểu hiện của tuổigià.Đối với hệ xương khớp, hiện nay các nghiên cứucũng chứng tỏ DHEA không dự phòng được loãngxương. Cũng còn quá sớm để dùng DHEA trong điềutrị loãng xương bởi vì vẫn còn chưa có thử nghiệmđánh giá hiệu quả của thuốc trong việc dự phòng vàlàm giảm tỷ lệ gãy xương do loãng xương cũng nhưtác dụng không mong muốn của thuốc khi dùng trongthời gian dài.Như vậy, cho đến nay vẫn chưa có bất kỳ bằng chứngkhoa học để sử dụng DHEA với bất kỳ mục đích nào.Tuy nhiên các nghiên cứu trên thế giới vẫn đang tiếptục tiến hành, với hy vọng rằng DHEA có thể có tácdụng có ích trong điều trị lupus và AIDS