Di truyền học - Hoàng Trọng Phan

Đến nay, di truyền học ra đời chỉ mới hơn một trăm năm song nó đã phát triển với một tốc độ hết sức nhanh chóng. Đặc biệt là, trong vòng 50 năm lại đây kể từ ngày James Watson và Francis Crick khám phá ra cấu trúc phân tử DNA, 25/4/1953. Sự hoàn thành việc giải mã di truyền bởi hai nhóm nghiên cứu của Marshall Nirenberg và Har Gobind Khorana vào tháng 6 năm 1966 và sự ra đời của Kỹ thuật Di truyền và Công nghệ DNA tái tổ hợp vào giữa thập niên 1970 là hai...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Di truyền học - Hoàng Trọng PhanDI TRUYỀN HỌC Biên soạn: Hoàng Trọng Phan 11 Lời nói đầu Đến nay, di truyền học ra đời chỉ mới hơn một trăm năm song nó đãphát triển với một tốc độ hết sức nhanh chóng. Đặc biệt là, trong vòng 50năm lại đây kể từ ngày James Watson và Francis Crick khám phá ra cấutrúc phân tử DNA, 25/4/1953. Sự hoàn thành việc giải mã di truyền bởihai nhóm nghiên cứu của Marshall Nirenberg và Har Gobind Khoranavào tháng 6 năm 1966 và sự ra đời của Kỹ thuật Di truyền và Công nghệDNA tái tổ hợp vào giữa thập niên 1970 là hai sự kiện nổi bật nhất kể từsau khi sinh học phân tử ra đời. Kế đó, sự hoàn tất của Dự án Bộ geneNgười vào tháng 4 năm 2003 được xem là một trong những kỳ công thámhiểm vĩ đại nhất của loài người. Lần đầu tiên con người có thể đọc đượcmột cách đầy đủ toàn bộ trình tự 3.164.700.000 cặp base trong bộ genecủa mình. Tất cả những sự kiện nổi bật này minh chứng một điều rằng: Sựphát triển cùng với những thành tựu đạt được của di truyền học trong thờigian qua quả là vô cùng to lớn! Để góp phần đổi mới nội dung giáo trình Di truyền học theo hướngcập nhật kiến thức cũng như phương pháp dạy và học bộ môn ở bậc Đạihọc, chúng tôi đã tham cứu nhiều tài liệu khác nhau và nỗ lực biên soạngiáo trình trên tinh thần ấy. Chúng tôi hy vọng rằng giáo trình này sẽ đápứng được phần nào nhu cầu giảng dạy và học tập của giảng viên và sinhviên, và cũng có thể sử dụng như một tài liệu tham khảo bổ ích cho giáoviên Sinh học các trường THPT trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay. Nội dung giáo trình gồm phần Mở đầu cộng với 12 chương bao quátcác kiến thức đại cương của một giáo trình Di truyền học. Các chương 1-4 đề cập chủ yếu nội dung thuộc Di truyền học cổ điển, các chương 5-10tập trung vào phần Di truyền học phân tử và chương 12 được xem là phầnnhập môn của Di truyền học quần thể, còn chương 11 là sự kết hợp giữacác kiến thức di truyền cổ điển và hiện đại trên đối tượng là con người.Cuối mỗi chương đều có các phần Câu hỏi và Bài tập và Tài liệu Thamkhảo để bạn đọc tiện ôn tập và tra cứu. Giáo trình Di truyền học được ra đời trong khuôn khổ của Dự án Giáodục thuộc Đại học Huế, vì vậy một số kiến thức nâng cao sẽ được đề cậptrong một giáo trình riêng, như: Di truyền Vi sinh vật và Ứng dụng,vàCông nghệ DNA Tái tổ hợp. Bên cạnh đó, một số thuật ngữ khoa họcđược thống nhất sử dụng bằng tiếng Anh để giúp người học dễ dàng hơntrong việc tiếp cận với thông tin qua sách báo nước ngoài hoặc internet. 12 Giáo trình này do ThS. Hoàng Trọng Phán (chủ biên), TS. Trương ThịBích Phượng và TS. Trần Quốc Dung là những giảng viên đang công táctại Khoa Sinh học các trường Đại học Sư phạm và Đại học Khoa họcthuộc Đại học Huế biên soạn, với sự phân công như sau: ThS. Hoàng Trọng Phán biên soạn phần Mở đầu và các chương 1, 2,3, 4, 5, 6, 10 và 12; TS. Trương Thị Bích Phượng biên soạn các chương 7, 8 và 9; và TS. Trần Quốc Dung biên soạn chương 11. Để giáo trình này kịp thời ra mắt bạn đọc, chúng tôi xin trân trọngcảm ơn Dự án Giáo dục Đại học Huế đã tài trợ cho việc biên soạn và xuấtbản giáo trình trong khuôn khổ của Dự án Giáo dục Đại học mức B. Chúng tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn đặc biệt đến GS. TS. Phan Cự Nhân,Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, đã dày công đọc bản thảo và cho nhiềuý kiến quý báu cũng như đã khích lệ chúng tôi rất nhiều kể từ khi đề cươnggiáo trình bắt đầu được hình thành. Do khả năng còn hạn chế, chắc chắn giáo trình còn nhiều thiếu sót.Chúng tôi rất mong nhận được sự phê bình và chỉ bảo của các đồngnghiệp và bạn đọc để giáo trình được hoàn chỉnh hơn trong lần in sau. Huế, ngày 25 tháng 6 năm 2005 Các tác giả 13 Mở đầuI. Khái niệm di truyền học Theo quan niệm của Bateson (1906), di truyền học (genetics) là khoahọc nghiên cứu các đặc tính di truyền và biến dị vốn có của mọi sinh vậtcùng với các nguyên tắc và phương pháp điều khiển các đặc tính đó. Ởđây, tính di truyền (heredity) được biểu hiện ở sự giống nhau giữa con cáivới cha mẹ; và tính biến dị (variability) biểu hiện ở sự sai khác giữa chamẹ và con cái cũng như giữa các con cái với nhau. Cần lưu ý rằng, gene là khái niệm căn bản của di truyền học cho nênnội dung của khái niệm gene không ngừng được phát triển cùng với sựphát triển của di truyền học.II. Lược sử phát triển của di truyền học Sự ra đời và phát triển của di truyền học gắn liền với công trìnhnghiên cứu của Gregor Mendel năm 1865. Tuy nhiên, trước thời Mendelđặc biệt là từ thế kỷ XVII có một số sự kiện quan trọng sau đây: (1) Sự rađời của kính hiển vi sơ khai bởi A.van Leuvenhook (163 ...