ĐỊA THỜI HỌC

Trong các khoa học tự nhiên về lịch sử tự nhiên, địa thời học là một môn khoa học để xác định độ tuổi tuyệt đối của các loại đá, hóa thạch trầm tích, với mức dộ nhất định của sự không chắc chắn cố hữu của phương pháp được sử dụng. Có nhiều phương pháp xác định niên đại được các nhà địa chất học sử dụng để đạt được điều này
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
ĐỊA THỜI HỌCA TH I H CThu vien Hoc Lieu Mo Viet Nam module: m48295 1 Đ a th i h c∗ Lê Văn Tám This work is produced by Thu vien Hoc Lieu Mo Viet Nam and licensed under the Creative Commons Attribution License † Tóm t t n i dung Trong các khoa h c t nhiên v l ch s t nhiên, đ a th i h c là m t khoa h c đ xác đ nh đ tu i tuy t đ i c a các lo i đá, hóa th ch và tr m tích, v i m t m c đ nh t đ nh c a s không ch c ch n c h u c a phương pháp đư c s d ng. Có nhi u phương pháp xác đ nh niên đ i đư c các nhà đ a ch t h c s d ng đ đ t đư c đi u này. Đ a th i h c là khác bi t trong ng d ng so v i sinh đ a t ng h c, là khoa h c đ gán các lo i đá tr mtích vào m t k nguyên đ a ch t đã bi t nào đó thông qua miêu t , l p m c l c và so sánh hóa th ch c acác t h p qu n đ ng v t hay th c v t. Sinh đ a t ng h c không tr c ti p đưa ra s xác đ nh đ tu i tuy tđ i c a đá mà ch đơn gi n là đ t nó vào trong m t kho ng th i gian mà t i th i đi m đó t h p hóa th chđư c bi t là đã cùng t n t i. Tuy nhiên, c hai ngành khoa h c này đ u ph i h p v i nhau đ n m c chúngchia s cùng m t h th ng đ t tên g i cho các l p đá và cho các kho ng th i gian đư c s d ng đ phân lo icác l p trong ph m vi các đ a t ng. (Xem b ng mé ph i cho ph n thu t ng h c.) ∗ Version 1.1: Jan 19, 2011 5:10 pm GMT+7 † http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/http://voer.vn/content/m48295/1.1/Thu vien Hoc Lieu Mo Viet Nam module: m48295 2 Example 1 V i tham chi u t i thang th i gian đ a ch t thì H u Permi (t c th L c Bình) kéo dài t 260,4 ± 0,7 Ma (Ma = tri u năm trư c) (hóa th ch thu c th ng L c Bình c nh t đã bi t) cho t i kho ng 250,1 ± 0,4 Ma (hóa th ch thu c h Trias c nh t đã bi t) - m t kho ng cách trong các t h p hóa th ch có niên đ i đã đư c bi t đ n kho ng g n 10 Ma. Trong khi niên đ i sinh đ a t ng c a n n Thư ng Permi có th đư c th hi n như là th ng L c Bình thì niên đ i th t s c a n n đá đó có th n m b t kỳ đâu trong kho ng t 260 t i 251 Ma.Ngư c l i, m t l p đá granit có niên đ i kho ng 255,5 ± 0,5 Ma có th đư c g i m t cách an toàn h p lý làthu c th ng L c Bình c a h Permi, hay chính xác nh t là đã xâm nh p trong th L c Bình c a k Permi. Khoa h c v đ a th i là công c quan tr ng hàng đ u đư c s d ng trong các lĩnh v c c a th i đ a t ngh c, trong đó ngư i ta c g ng đ xác đ nh niên đ i tuy t đ i cho m i t h p hóa th ch và xác đ nh l ch sđ a ch t c a Trái Đ t cũng như c a các thiên th ngoài trái Phương pháp • Các k thu t phóng x đo đ phân rã c a các đ ng v phóng x và các ho t đ ng phát sinh phóng x khác. • Các k thu t gia tăng đo s b sung đ u đ n c a v t li u vào l p tr m tích hay c a sinh v t. • S tương quan c a các t ng m c gi i cho phép quy đ i sang tương đương niên đ i đư c thi t l p gi a các di ch khác nhau.1 Xác đ nh niên đ i1.1 Phóng xB ng cách đo lư ng phân rã phóng x c a đ ng v phóng x v i chu kỳ bán rã đã bi t, các nhà đ a ch t cóth thi t l p niên đ i tuy t đ i c a v t li u m . M t lo t các đ ng v phóng x đư c s d ng cho m c đíchhttp://voer.vn/content/m48295/1.1/Thu vien Hoc Lieu Mo Viet Nam module: m48295 3này, và ph thu c vào t c đ phân rã, đư c s d ng đ xác đ nh niên đ i c a các k nguyên đ a ch t khácnhau. * Xác đ nh niên đ i b ng cacbon phóng x . K thu t này đo t c đ phân rã c a Cacbon14 trong v tli u h u cơ (ch ng h n các hóa th ch l n c a th c v t) và có th áp d ng cho các m u v t tr hơn kho ng50.000 năm tu i. * Xác đ nh niên đ i b ng uran-chì. K thu t này đo t l c a hai đ ng v chì (Pb206 và Pb207) đ i v ilư ng uran trong khoáng v t hay đá. Thông thư ng đư c áp d ng cho khoáng v t d u v t là ziricon trongcác lo i đá l a. Phương pháp này là m t trong hai phương pháp đư c s d ng ph bi n nh t (cùng v i xácđ nh niên đ i b ng agon-agon) trong xác đ nh niên đ i đ a ch t. Xác đ nh niên đ i b ng uran-chì đư c ápd ng cho các m u v t c hơn kho ng 1 tri u năm tu i. * Xác đ nh niên đ i b ng uran-thori. K thu t này đư c s d ng đ xác đ nh niên đ i c a các thành hhang h c, san hô, cacbonat và xương hóa th ch. Kho ng xác đ nh c a nó là t vài năm t i kho ng 700.000năm. * Xác đ nh niên đ i b ng kali-agon và xác đ nh niên đ i b ng agon-agon. Các k thu t này xác đ nhniên đ i c a các lo i đá bi n ch t, đá l a và đá núi l a. Chúng cũng đư c s d ng đ xác đ nh niên đ i c acác l p tro núi l a bên trong hay n m trên các đi m c nhân lo i h c. Gi i h n tr nh t c a phương phápagon-agon là vài nghìn năm. Các k thu t do phóng x sinh ra khác còn có: • Xác đ nh niên đ i v t phân h t nhân • Xác đ nh niên đ i đ ng v tia vũ tr • Xác đ nh niên đ i b ng rubidi-stronti • Xác đ nh niên đ i b ng samari-neodymi • Xác đ nh niên đ i b ng rheni-osmi • Xác đ nh niên đ i b ng luteti-hafni • Xác đ nh niên đ i b ng c t trư ng • Xác đ nh niên đ i b ng nhi t-phát quang (th ch anh b đ t nóng)1.2 Phát quangCác k thu t xác đ nh niên đ i b ng phát quang quan sát ’ánh sáng’ b c x ra t các v t li u như th chanh, kim cương, fenspat và canxit. Nhi u ki u k thu t phát quang đư c s d ng trong đ a ch t h c, baog m phát quang kích thích quang h c (OSL), phát quang âm c c (CL) và phát quang nhi t (TL). Phátquang nhi t và phát quang kích thích quang h c đư c s d ng trong kh o c h c đ xác đ nh niên đ i c acác v t th ’đã cháy’ như đ g m hay các lo i đá đun n u và có th đư c s d ng đ quan sát s di chuy nc a cát.1.3 Gia tăngCác k thu t xác đ nh niên đ i gia tăng cho phép ...