Điều chỉnh công thức chỉ số đánh giá chất lượng nước mặt

Bài báo trình bày cách thiết lập chỉ số CLN dựa trên các thành phần chất lượng của chỉ số WQI, cơ sở lý thuyết toán đánh giá toàn diện “mờ” với phương pháp xác định trọng số Entropy. Với bộ số liệu CLN mặt sông Cái – tỉnh Ninh Thuận thu thập từ năm 2010 đến 2017, các bước tính toán các hệ số và tỷ trọng của các thành phần CLN mặt được xác định, qua đó thiết lập và kiểm nghiệm công thức chỉ số WQI mới.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Điều chỉnh công thức chỉ số đánh giá chất lượng nước mặt TUYEÅN TAÄP KEÁT QUAÛ KHOA HOÏC & COÂNG NGHEÄ 2017 - 2018 ĐIỀU CHỈNH CÔNG THỨC CHỈ SỐ ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG NƯỚC MẶTIMPROVED THE FORMULA OF WATER QUALITY ASSESSMENT INDEX FOR WATER SURFACE TS. Bùi Việt Hưng, KS. Lê Xuân Anh Trường Đại Học Khoa Học Tự Nhiên – Tp. Hồ Chí MinhTÓM TẮT Chỉ số chất lượng nước WQI được áp dụng rộng rãi cho đánh giá chất lượng nước (CLN) theo Quyết định số 879/QĐ-TCMT của Bộ Tài nguyên Môi trường tại hầu hết các tỉnh thành. Trong quá trình áp dụng đánh giá CLN tại nhiều địa phương bộc lộ nhiều bất cập như không phản ánh đúng thực trạng chất lượng nguồn nước, không phản ánh tính địa phương về kinh tế, xã hội và môi trường, và dễ bị sai lệch khi số liệu đưa vào tính toán có giá trị cao đột biến,… Để giải quyết các vấn đề trên, bài báo trình bày cách thiết lập chỉ số CLN dựa trên các thành phần chất lượng của chỉ số WQI, cơ sở lý thuyết toán đánh giá toàn diện “mờ” với phương pháp xác định trọng số Entropy. Với bộ số liệu CLN mặt sông Cái – tỉnh Ninh Thuận thu thập từ năm 2010 đến 2017, các bước tính toán các hệ số và tỷ trọng của các thành phần CLN mặt được xác định, qua đó thiết lập và kiểm nghiệm công thức chỉ số WQI mới.ABSTRACT Water quality index (WQI) are widely applied for the assessing water quality (WQ) according to decision No. 879/QD-TCMT of the Minisstry of Natural Resource and Environment in most of the provinces. The application duration of water quality assessment in the provinces, it occurred the many problems such as the identifying incorrectly on current status of local water quality, inaccording with local economic, social and environmental conditions, and the incorrection easly when met certainly high value of quality components,… For the solution of above problems, the paper presents the steps to formulate the water quality index based on the current water quality components of the old WQI formular, the fuzzy comprehensive evaluation theory with the Entropy rate method. With the surface water quality data series of Cai River – Ninh Thuan province from 2010 to 2017, the computation steps of cofficients and rates of the assessing water quality components are identified, throught, the new assessment water quality formular is formulated and tested.1. TỔNG QUAN Trong công tác quản lý chất lượng nguồn nước, đặc biệt là nguồn nước mặt, hầuhết các báo cáo chất lượng môi trường nước của các tỉnh thành trên cả nước đều sửdụng chỉ số WQI với cách thức tính toán theo hướng dẫn của Tổng cục Môi trường, BộTài nguyên và Môi trường trong quyết định số 879/QĐ-TCMT.VIEÄN KHOA HOÏC THUÛY LÔÏI MIEÀN NAM 97 TUYEÅN TAÄP KEÁT QUAÛ KHOA HOÏC & COÂNG NGHEÄ 2017 - 2018 Qua thực tiễn thực hiện nhiều đơn vị quản lý đã nhận thấy việc áp dụng chỉ sốWQI cho tính toán gặp khá nhiều bất cập. Một trong số đó là chỉ số WQI phụ thuộcnhiều vào số thành phần chất lượng và mức độ chính xác của đo đạc chúng như hiệntượng cao biến, thiếu thông tin và nhiều thành phần không phản ánh đúng đặc điểm pháttriển kinh tế, xã hội và môi trường của địa phương. Bên cạnh đó, do chỉ số WQI dựavào số liệu đo đạc thô (đo đạc trực tiếp) quá lớn, chỉ số WQI thường bị thiên lệch hay“dẫn dắt” bởi các giá trị thành phần có tính chất đột biến (quá lớn hay mang tính chủquan trong đo đạc). Công thức tính toán chỉ số chất lượng nguồn nước theo chỉ số WQI (truyền thống)theo quyết định số 879/QĐ-TCMT và các bước tính toán chỉ số được thể hiện theo hình1. Công thức tính chỉ số chất lượng được áp dụng cho thành phần nước mặt và sử dụngchung cho tất cả các địa phương trong cả nước. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho cácnhà quản lý trong việc tính toán và so sánh (cùng một cách tính). Tuy nhiên, cũng nhậnthấy khá rõ những yếu điểm của công thức tính chỉ số chất lượng nguồn nước mặt nàylà không phản ánh được tính địa phương hay đặc điểm phát triển kinh tế (lĩnh vực kinhtế) vùng miền. Theo tác giả Chế Đình Lý (2013), việc đánh giá chất lượng nguồn nước theo WQIcũng như sử dụng bộ QCVN 08:2015 vẫn còn đơn giản và chỉ mang tính thời điểm(theo thời điểm đo đạc và vị trí quan trắc). Cách phân tích và đánh giá chất lượng nguồnnước như vậy được thực hiện thông qua việc rời rạc hóa các thông số chất lượng. Điềunày có thể đưa đến việc kết quả đánh giá không phù hợp hoặc không chính xác khi mộtsố/nhóm thông số chất lượng gần/có xu hướng rời xa giới hạn hay mức độ quan trọngcủa chúng là ngang nhau trong đánh giá chất lượng (tính không nhất quán và nặng ...