Dinh dưỡng và thức ăn cho bò - chương 6

Bệnh này khá phổ biến trong chăn nuôi ở nước ta, nhất là bò sữa trong giai đoạn tiết sữa mạnh hay ở cừu cuối giai đoạn mang thai. Bệnh do tích lũy nhiều thể ketone trong cơ thể, nếu thể ketone tích lũy nhiều trong máu thì gọi là ketonemia và tích lũy nhiều trong nước
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Dinh dưỡng và thức ăn cho bò - chương 6 CHƯƠNG VI CÁC B NH DINH DƯ NG THƯ NG G P BÒI. B NH KETOSIS B nh này khá ph bi n trong chăn nuôi bò nư c ta, nh t là bò s atrong giai ño n ti t s a m nh hay c u cu i giai ño n mang thai. B nh dotích lu nhi u th ketone trong cơ th , n u th ketone tích lu nhi u trong máuthì g i là ketonemia và tích lu nhi u trong nư c ti u thì g i là ketonuria.Thông thư ng th ketone tích lu nhi u trong máu thì m i th i ra qua ñư ngnư c ti u. Th ketone là m t nhóm ch t g m acetone, axit acetoacetic và β-hydroxybutyric, nhóm ch t này làm cho pH máu gi m m nh, khi n cho h ngc u m t năng l c v n chuy n ôxy và carbonic, d n ñ n r i lo n t t c các ch cnăng s ng. S hình thành th ketone trong cơ th b t ñ u t các axit béo phân gi it lipid gan. Axit béo b β ôxy hoá chuy n thành acetyl-CoA, r i thànhacetoacetyl-CoA và t ñây hình thành β hydrôxyburate và acetone. β-hydroxybutyrate l i ñi vào máu r i ñi theo m t quá trình ngư c l i là hìnhthành acetoacetate và acetyl CoA. Acetyl-CoA ñi vào chu trình tricarboxylicaxit (TCA cycle) ñ cho ra năng lư ng (sơ ñ 6.1) Qua sơ ñ 6.1 th y r ng bình thư ng th ketone là m t ngu n nănglư ng. ð ng v t sơ sinh có lư ng d tr glycogen r t th p, năng lư ng cungc p cho con v t giai ño n này ch y u l y t th ketone. Trong trư ng h pthi u glucose, não cũng s d ng năng lư ng t th ketone. Khi ñ ng v t b ñóicơ th ph i phân gi i lipid d tr ñ t o năng lư ng qua con ñư ng hình thànhth ketone, th ketone thư ng s d ng không h t tích lu l i máu và th i quanư c ti u. Khi b ketosis con v t th ra có mùi, ñó là mùi acetone.1.1. Nguyên nhân c a b nh Nguyên nhân chính c a b nh là do con v t không ñ glucose, hàmlư ng glucose máu gi m t 50 mg/100 ml xu ng còn 25-30 mg/100ml. Glucose máu gi m do glucose ñư c huy ñ ng vào vi c t ng h p lactosec a s a. Ngư i ta tính r ng m t con bò s a ti t 20 kg s a m i ngày thì ñã ñưavào s a 1kg glucose ñ t o lactose. C n chú ý r ng th i kỳ c n s a hay ti ts a bò kh u ph n r t nghèo các lo i ñư ng ñơn, ñ c bi t là glucose. Khiglucose b huy ñ ng m nh vào s a thì gây ra thi u glucose ñ t o năng lư ngcho các quá trình chuy n hoá và cho ho t ñ ng c a não và th n kinh, lúc nàycơ th l y năng lư ng t ngu n ketone. Sơ ñ 6.1. Con ñư ng hình thành th ketone trong gan và s d ng th ketone ñ cho năng lư ng cơ và não 2 Khi con v t mang thai, glucose trong cơ th m cũng ñư c huy ñ ng chonhu c u glucose c a thai. Thai có nhu c u glucose khá cao, m ph i ưu tiêngiành glucose c a mình cho vi c duy trì hàm lư ng glucose c a máu thaim c bình thư ng. Vì th n u ngu n glucose cung c p cho m không ñ thìhàm lư ng glucose máu m gi m ñáng k , gi m t i m c không ñ glucose chomô th n kinh ho t ñ ng và d n ñ n m t tình tr ng b nh g i là huy t nhi m ñ ckhi mang thai (pregnancy toxaemia) thư ng g p c u mang thai cu i kỳ, ñ cbi t c u mang nhi u thai (vì th b nh còn có tên g i là b nh c u m sinhñôi). Con v t tr nên ch m ch p, m t m i, b ăn và xu t hi n d u hi u th nkinh như run r y, ñ u nghiêng m t bên, khi có d u di u th n kinh thì t l tvong c a c u lên t i 90%. Cũng c n bi t r ng glucose là ngu n t o ra oxaloacetate, oxaloacetate làchi c xe ñón nh n acetyl-CoA ñi vào chu trình tricarbôxylic acid (chu trìnhTCA). Không ñ oxaloacetate thì acetyl-CoA sinh ra trong quá trình ôxy hoám hay sinh ra t s lên men th c ăn d c s không ñi vào ñư c chu trìnhTCA, chúng tích lu l i và hình thành aceteoxetate, β-hydrôxybutyrate vàacetone. Ngoài ra, t t c nh ng nguyên nhân gây m t cân b ng năng lư ng bòñ u có th làm bò b ketosis, ñó là: - Bò m i ñ , tính ham ăn còn th p, lư ng th c ăn ăn vào không ñáp ngñ năng lư ng cho nhu c u ti t s a. bò s a, s n lư ng s a ñ t cao nh t lúc 4tu n sau ñ , nhưng th c ăn thu nh n ch ñ t cao nh t lúc 7 tu n sau ñ , nhưv y trong giai ño n ti t s a m nh bò d b thi u năng lư ng. - Th c ăn ch a ti n ketone như axit butyric có nhi u trong c h ñ uxanh . - Th c ăn ch a m t s ch t làm gi m ñ ngon, t ñó làm gi m thu nh nnhư axit butyric, cadaverine, putrescine, tryptamine trong th c ăn xanh. - Kh u ph n giàu xơ, nghèo dinh dư ng, quá trình lên men propionateb c n tr . C n chú ý r ng propionate qua con ñư ng glucogenesis gan shình thành glucose. 31.2. Tri u ch ng c a b nh D u hi u lâm sàng thư ng rõ r t trong kho ng th i gian t 10 gi ñ n 3tu n sau ñ . Bò m t d n s ham ăn, s n lư ng s a gi m, gi m tr ng, m t trũngsâu, lư i v n ñ ng, co bóp d c gi m, phân khô và ch c. Mùi acetone th ytrong hơi th và trong s a. Bò có d u hi u th n kinh b t thư ng (ketosis d ngth n kinh) như không linh ho t, bơ ph , ñ n ñ n, ho ng lo n, hay kêu r ng,ti t nhi u nư c b t, có khi t n ...