ĐỊNH HƯỚNG CHẨN ĐOÁN VÀ XỬ TRÍ TRƯỚC MỘT TÌNH TRẠNG ĐAU ĐẦU

Nhức đầu là một tình trạng bệnh lý rất phổ biến trong cấp cứu, đa số lành tính ( / 90% các tr¬ờng hợp) nguyên nhân rất phức tạp, nhiều nguyên nhân rất khó xác định.- Đau đầu có khi là 1 triệu chứng chỉ điểm cho một bệnh lý của hệ thần kinh trung ư¬ơng như¬ TBMMN, u não,.. - Cấu trúc não chia 2 vùng về cảm giác:+ Vùng có cảm giác: các tĩnh mạch nội sọ và các nhánh, màng cứng ở đáy, động mạch màng não trư¬ớc và giữa, các động mạch quanh đa giác...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
ĐỊNH HƯỚNG CHẨN ĐOÁN VÀ XỬ TRÍ TRƯỚC MỘT TÌNH TRẠNG ĐAU ĐẦU ĐỊNH HƯỚNG CHẨN ĐOÁN VÀ XỬ TRÍ TRƯỚC MỘT TÌNH TRẠNG ĐAU ĐẦUI. ĐẠI CƯƠNG:- Nhức đầu là một tình trạng bệnh lý rất phổ biến trong cấp cứu, đa số lành tính ( /90% các tr¬ờng hợp) nguyên nhân rất phức tạp, nhiều nguyên nhân rất khó xácđịnh.- Đau đầu có khi là 1 triệu chứng chỉ điểm cho một bệnh lý của hệ thần kinh trungư¬ơng như¬ TBMMN, u não,..- Cấu trúc não chia 2 vùng về cảm giác:+ Vùng có cảm giác: các tĩnh mạch nội sọ và các nhánh, màng cứng ở đáy, độngmạch màng não trư¬ớc và giữa, các động mạch quanh đa giác Willis, các dây thầnkinh dẫn truyền cảm giác: V, IX, X.+ Các tổ chức vô cảm: chất não, các động mạch nhỏ trên mặt vỏ não, màng cứngtrên vòm sọ.+ Cơ chế nhức đầu: khi các vùng có cảm giác bị kích thích sẽ gây đau đầu, có 6 cơchế chính:• Co kéo các tĩnh mạch, di chuyển các tĩnh mạch.• Co kéo các động mạch màng não.• Co kéo các động mạch đáy não.• Sự dãn và căng các động mạch nội sọ.• Viêm nhiễm quanh các tổ chức cảm giác.• Chèn ép trực tiếp vào các dây sọ não.- Các cơ chế trên có thể đơn độc hoặc phối hợp nhau.- Đối với một đau đầu cấp tính điều quan trọng là phải phân biệt cho được giữamột đau đầu lành tính và một đau đầu nguy hiểm cần xử trí cấp cứu. Có ba trườnghợp cấp cứu:+ Hội chứng tăng áp lực nội sọ.+ Bệnh Horton.+ Tổn thương não, màng não như viêm màng não, chảy máu não màng não.- Phân biệt đặc tính dai dẳng hay kịch phát:+ Đau đầu kịch phát : bán đầu thống migrain, đau đầu mạch máu, đau dây V.+ Đau đầu dai dẳng: tổn thương choán chỗ, đau đầu tâm thần.Sau khi loại trừ các nguyên nhân trên cần tìm các nguyên nhân thông thường khác.II.ĐỊNH H¬ƯỚNG CHẨN ĐOÁN:1. Lâm sàng:- Hỏi bệnh: là một thăm khám rất quan trọng, cần hỏi bệnh nhân hoặc ngư¬ời nhàthật chi tiết cụ thể:+ Thời gian xuất hiện đau đầu: mới bị hay đã lâu, đau đầu mới xuất hiện thư¬ờnglành tính, đau đầu kéo dài xu h¬ớng tăng lên kèm theo các triệu chứng khác như¬nôn, cần tìm u não, tụ máu mãn tính,..+ Cách bắt đầu: đột ngột đau dữ dội cần tìm xuất huyết não, xuất huyết màng não,vỡ túi phồng, dị dạng... đau từ từ tăng dần theo thời gian: cần t ìm u não.+ Thời điểm xuất hiện đau đầu: đau tăng nửa đêm về sáng cần tìm u não, đau đầukhi thức dậy cần tìm động kinh ban đêm.+ Vị trí của đau đầu: đau có khu trú rõ, kích thích vị trí đó gây đau: có thể do u,viêm x¬ương, áp xe. Đau nửa đầu tính chất thất thường ( lúc đỡ, lúc tăng) thư¬ờnggặp trong migrain, đau sau gáy có hội chứng tiểu não cần tìm u hố sau.+ Tính chất đau: mơ hồ không xác định th¬ường do yếu tố tâm căn, đau kiểu rátbỏng thư¬ờng của viêm dây thần tinh, đau nh¬ư điện giật cảm giác mạch đậpthư¬ờng là bệnh lý do tổn thư¬ơng động mạch.+ Yếu tố khởi phát đau đầu ( hoàn cảnh xuất hiện đau đầu):Sau chấn thư¬ơng, sau sang chấn tâm lý, sau các hoạt động thể lực mạnh, sauuống 1 loại thuốc nào đó.+ Hỏi tiền sử gia đình về bệnh đau đầu: tìm kiếm và loại trừ đau đầu có tính chấtgia đình.+ Hỏi các triệu chứng đi kèm với cơn đau đầu: có co giật hoặc loạn thần, la hét, rốiloạn cơ tròn, nôn,...- Khám lâm sàng:+ Đánh giá ý thức: tỉnh hoàn toàn, hay mê, loạn thần, kích động.+ Khám phát hiện dấu thần kinh khu trú: có thể gặp trong động kinh cơn nhỏ toànthể hoá, các tai biến xuất huyết não, vỡ dị dạng mạch.+ Phát hiện hội chứng màng não:• Nếu có sốt cần định hư¬ớng tìm viêm não màng não• Nếu không sốt cần tìm xuất huyết màng não.+ Hội chứng tiểu não: đau đầu + hội chứng tiểu não cần tìm u hố sau.+ Liệt dây thần kinh sọ: có thể phát hiện liệt 1 hay nhiều dây sọ nếu phối hợp hộichứng khu trú, nên nghĩ đến xuất huyết não, hay bệnh lý choán chỗ.+ Khám mắt và đáy mắt:• Nếu đau đầu 1 bên dữ dội mất thị lực cùng bên cần tìm nguyên nhân tăng nhãnáp hoặc viêm động mạch thái d¬ương cấp ( bệnh Horton).• Đau đầu 1 bên phù gai cùng bên, có nôn cần tìm u não.• Đau đầu, phù gai 2 bên, nôn cần tìm tăng áp lực nội sọ.+ Thăm khám các chuyên khoa liên quan:• Khám tai mũi họng tìm viêm xoang trán và xoang bư¬ớm.• Khám răng hàm mặt: cần tìm hội chứng sai khớp cắn, áp xe quanh răng, răng số8 mọc lệch, đau dây V.Chú ý các triệu chứng báo hiệu đi kèm đau đầu : biến đổi thị giác, sốt, rét run, nôn,sợ ánh sáng, sợ tiếng động, gày sút,..Bệnh nhân cần được thăm khám toàn diện vàhệ thống về nội khoa, thần kinh, tâm thần.2. Các xét nghiệm cần thiết:- Các xét nghiệm sinh hoá, huyết học cơ bản, các XN đánh giá tình trạng viêmnhư¬ máu lắng, đánh giá tình trạng nhiễm khuẩn...- Hội chứng màng não có sốt cần chọc dịch não tuỷ sớm làm XN tế bào, vi khuẩnđịnh hư¬ớng chẩn đoán. HCMN không có sốt cần tìm xuất huyết màng não nênchụp Ctscan sọ tiêm thuốc cản quang hoặc phối hợp chụp mạch não.- Đau đầu có dấu thần kinh khu trú cần chụp Ctscan sọ.- Chụp mạch hoặc chụp cộng hưởng từ hạt nhân sọ nếu nghi ngờ dị dạng mạch. ...