Định hướng và giải pháp đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá trong môn Địa lý phổ thông

Bài viết trình bày cơ sở thực tiễn của việc đổi mới; những thách thức đối với môn địa lý ở trường phổ thông; những tiền đề cơ bản của việc đổi mới; định hướng đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá trong môn địa lý phổ thông. Mời các bạn cùng tham khảo bài viết để nắm chi tiết hơn nội dung nghiên cứu.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Định hướng và giải pháp đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá trong môn Địa lý phổ thôngNghiên cứu khoa học và ñổi mới nội dung, phương pháp giảng dạy ñịa lýðỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP ðỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC VÀ KIỂM TRA, ðÁNH GIÁ TRONG MÔN ðỊA LÝ PHỔ THÔNG NGUYỄN ðỨC VŨ Trường ðại học Sư phạm HuếI. CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VIỆC ðỔI MỚI1. Những thách thức ñối với môn ðịa lý ở trường phổ thônga. Vị trí, vai trò của môn ðịa lý phổ thông trong thực hiện mục tiêu giáo dục ðịa lý là môn học cung cấp cho học sinh (HS) những kiến thức phổ thông, cơbản, cần thiết về Trái ðất và những hoạt ñộng của con người trên bình diện quốc giavà quốc tế, làm cơ sở cho hình thành thế giới quan khoa học; giáo dục tư tưởng tìnhcảm ñúng ñắn; ñồng thời rèn luyện cho HS các kỹ năng hành ñộng, ứng xử phù hợpvới môi trường tự nhiên, xã hội, phù hợp với yêu cầu của ñất nước và xu thế của thờiñại. Môn ðịa lý còn có nhiều khả năng bồi dưỡng cho HS năng lực tư duy (tư duykinh tế, tư duy sinh thái, tư duy phê phán,...); trí tưởng tượng và óc thẩm mỹ; rènluyện cho HS một số kỹ năng có ích trong ñời sống và sản xuất. Cùng với các mônhọc khác, môn ðịa lý góp phần bồi dưỡng cho HS ý thức trách nhiệm, lòng hamhiểu biết khoa học, tình yêu thiên nhiên, con người, quê hương, ñất nước. Vì vậy, ðịa lý là môn học không thể thiếu ñược trong hệ thống các môn họccủa nhà trường phổ thông, nhằm góp phần vào việc thực hiện mục tiêu giáo dục phổthông.b. Những khó khăn gặp phải trong quá trình ñổi mới - Một số giáo viên (GV) ñịa lý vẫn chưa thực sự thấm nhuần bản chất, hướngvà cách thức ñổi mới PPDH ñịa lý; hiểu biết về cơ sở lý luận, thực tiễn của ñổi mớiPPDH còn chưa sâu sắc. - ða số GV vẫn chú trọng truyền thụ kiến thức theo kiểu thuyết trình xen kẽhỏi ñáp, nặng về thông báo, giảng giải kiến thức, nhẹ về phát huy tính tích cực vàphát triển tư duy HS. - Nhiều GV lên lớp theo kiểu dạy chay, không sử dụng bản ñồ/lược ñồ ngay cảtrong các tiết học có nội dung về ñịa lý khu vực, quốc gia, tổ quốc và ñịa phương. Việcsử dụng phương tiện dạy học còn nặng về mô tả, minh hoạ là chủ yếu. - Hình thức tổ chức dạy học còn ñơn ñiệu. Dạy theo lớp là chủ yếu. Các hìnhthức dạy học cá nhân, nhóm, ngoài trời chưa ñược thực hiện, hoặc thực hiện chưa cóhiệu quả. - Cơ sở vật chất phục vụ dạy học và các phương tiện dạy học còn thiếu và chưañồng bộ. 271Khoa ðịa lý - 50 năm xây dựng và phát triển2. Những tiền ñề cơ bản của việc ñổi mớia. Chương trình và sách giáo khoa ñã có sự ñổi mới cơ bản Mục tiêu của môn ðịa lý hiện nay ñặt nặng vào việc hình thành và rèn luyệncho HS các năng lực cần thiết của người lao ñộng mới (trước ñây, mục tiêu chínhcủa môn ðịa lý ñặt nặng vào việc cung cấp cho HS các kiến thức ñịa lý khoa học, cóhệ thống). ðiều ñó ñặt ra những yêu cầu về ñổi mới sách giáo khoa (SGK) và PPDHmột cách phù hợp nhằm thực hiện các mục tiêu trên. Quán triệt những ñổi mới trong mục tiêu, chương trình bộ môn ðịa lý ở trườngTHPT ñược thiết kế thành ba mảng lớn có quan hệ chặt chẽ với nhau, gồm: ðịa lýñại cương (lớp 10), ðịa lý thế giới (lớp 11), ðịa lý Việt Nam (lớp 12). Các bộ phậncơ bản này của chương trình có mục ñích cung cấp cho HS các kiến thức phổ thông,cơ bản, mang tính hệ thống về: + Trái ðất - Môi trường sống của con người (các thành phần cấu tạo và tácñộng qua lại giữa chúng, một số quy luật của môi trường tự nhiên trên Trái ðất); dâncư và các hoạt ñộng của dân cư trên Trái ðất; mối quan hệ giữa dân cư, hoạt ñộngsản xuất và môi trường. + ðặc ñiểm của nền kinh tế thế giới ñương ñại. ðặc ñiểm tự nhiên, dân cư,kinh tế - xã hội của một số khu vực, quốc gia trên thế giới. + ðặc ñiểm tự nhiên, tài nguyên thiên nhiên, dân cư, kinh tế và những vấn ñềñặt ra ñối với tự nhiên, dân cư, kinh tế - xã hội của ñất nước, của các vùng và ñịaphương nơi HS ñang sống. - Sách giáo khoa là tài liệu thể hiện chương trình, là sự cụ thể hóa những quyñịnh của chương trình về mục tiêu môn học, về phạm vi, số lượng và mức ñộ củacác ñơn vị nội dung. Phù hợp với chương trình mới, sách giáo khoa ñược biên soạntheo hướng tạo ñiều kiện ñể GV tổ chức cho HS học tập một cách tự giác, tích cực,ñộc lập. Bên cạnh việc cung cấp kiến thức, sách giáo khoa mới chú trọng thể hiệnquá trình dẫn ñến kiến thức, cách thức làm việc, các hình thức hoạt ñộng ñể tự khámphá, lĩnh hội các kiến thức ñó. Nội dung bài viết ñựợc biên soạn theo tinh thần tạonên nhiều tình huống, thông tin ñã ñược lựa chọn kỹ ñể GV có thể tổ chức, hướngdẫn HS tập phân tích, xử lý chúng, tạo ñiều kiện cho HS trong quá trình học tập, vừatiếp nhận kiến thức, vừa rèn luyện kỹ năng. Nhiều nội dung của các bài không ñượctrình bày một cách trọn vẹn mà có những phần ñể trống (dưới ...