Đọc những cách đọc Nguyễn Huy Thiệp và thử đọc Nguyễn Huy Thiệp

Nội dung chính của bài viết là khảo sát , phân tích sâu sắc hơn về vấn đề nhà phê bình - người đọc và thị hiếu văn học. Nguyễn Huy Thiệp đã trở thành một hiện tượng của sáng tạo văn học và đồng thời cũng là hiện tượng của những cuộc trao đổi, tranh luận quyết liệt giữa những người đọc, người phê bình và trong chính giới sáng tác.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đọc những cách đọc Nguyễn Huy Thiệp và thử đọc Nguyễn Huy Thiệp C NH NG CÁCH C NGUY N HUY THI P VÀ TH C NGUY N HUY THIÊP PGS. TS. Nguy n H u Sơn Vi n văn h c 1. Nhìn t phương di n xã h i h c văn h c, v n nhà phê bình -ngư i c ( c gi ) và th hi u văn h c ngày càng ư c kh o sát, phân tích sâu s c hơn. Trong th c ch t, c tuy n t vô vàn nh ng ngư i c, làm nên m t thương hi u “nhà phê bình” chính là s ki u ngư i c chuyên nghi p, có ngh , có kh năng nh hư ng th hi u b n c và dư lu n xã h i. Rõ ràng th hi u là m t phương di n quan tr ng trong toàn b i s ng văn h c, t n t i v a như m t phân o n trong h th ng liên hoàn: hi n th c xã h i – nhà văn – công chúng b n c; v a tác ng v a ch u s qui nh tr l i c a c a các phương di n khác. Song ã nói n th hi u t c là nói n s thích riêng: ngư i này nh y c m v i tâm s u hoài l ng ng, ngư i kia thích hài hư c, ngư i khác am mê v ly kỳ trong các tác ph m tâm lý xã h i, vi n tư ng, trinh thám. Trên cơ s th hi u cá nhân l i d n d n hình thành nh ng nhóm th hi u… Chính trên cơ s này mà các nhà lý lu n cho r ng câu ch văn b n ch có “M t” song l i có “Vô vàn tác ph m” v i ý nghĩa m i ngư i c là m t th c th c l p, có kh năng ti p nh n, thanh l c, chuy n hóa văn b n theo “t m nhìn bi n i” m t cách riêng bi t(1). 2. Theo dõi su t th k XX, có th th y nhà văn Nguy n Huy Thi p ã tr thành m t hi n tư ng c a sáng t o văn h c và ng th i cũng là hi n tư ng c a nh ng cu c trao i, tranh lu n quy t li t gi a nh ng ngư i c, ngư i phê bình và trong chính gi i sáng tác. Chính th c xu t hi n trên văn àn v i t p truy n ng n Tư ng v hưu(2) in trên gi y n a en nh m g m 10 truy n ư c vi t theo phong cách “gi c tích” (Trái tim h , Con thú l n nh t, Nàng Bua, Ti c xòe vui nh t, Sói tr thù, t quên, Chi c tù và b b quên, S , N n d ch, Nàng Sinh) trong chùm truy n Nh ng ng n gió Hua Tát và 9 truy n ng n in m s c màu truy n kỳ (Tâm h n m , Huy n tho i ph phư ng, Ch y i sông ơi, Tư ng v hưu, Mu i c a r ng, Chút thoáng Xuân Hương, Gi t máu, Không có vua, Con gái th y th n), Nguy n Huy Thi p ã t o nên m t tr n “sóng th n” trong i s ng văn chương. Ngay sau khi t p truy n ng n Tư ng v hưu in ư c m t năm ã xu t hi n t p sách Nguy n Huy Thi p – Tác ph m và dư lu n(3), trong ó có tuy n nh ng bài phê bình, trao i tiêu bi u v Nguy n Huy Thi p. Hơn mư i năm sau, t p sách i tìm Nguy n Huy Thi p(4) do Ph m Xuân Nguyên th c hi n ã óng vai trò t ng thành, k p th i t p h p ư c h u h t nh ng ti u lu n nghiên c u, phê bình, trao i, tranh lu n, gi i thi u, c sách và i m sách cơ b n nh t liên quan n sáng tác c a Nguy n Huy Thi p. Qua công trình t p h p này có th xác nh ư c chân dung c a t ng ngư i c, d u n c a t ng quan i m, t ng phong cách phê bình và có th phân lo i thành nh ng cách c, nh ng nhóm c gi và nh ng ki u lo i th hi u khác bi t nhau. T p sách i tìm Nguy n Huy Thi p g m 54 m c bài ã t p h p và bao quát ư c nh ng ý ki n lu n bình cơ b n nh t xung quanh hi n tư ng sáng tác Nguy n Huy Thi p. Nói cách khác, có th coi ây là câu chuy n Ngư i ương th i Nguy n Huy Thi p bàn v Nguy n Huy Thi p, khi mà nh n th c trong xã h i và văn gi i còn y tính tr c c m, m i lùi th i gian t ng k t, ngư i u ph i bày t rõ ràng chính ki n, quan ni m, chưa có k t lu n. Châu tu n vào cu c th m nh và tranh lu n sôi n i này có m t h u h t các anh hùng h o hán c a làng sáng tác, nghiên c u và phê bình văn h c trong nư c như Di p Minh Tuy n, Bùi Hi n, H Phương, Mai Ng , Nguy n Văn B ng, Bùi Bình Thi, ông La, Trung Lai, Hoàng Ng c Hi n, Nguy n ăng M nh, c Hi u, Tr n Duy Thanh, Văn Khang, ng Anh ào, Nguy n H i Hà, Văn Tâm, L i Nguyên Ân, Vương Trí Nhàn, H ng Di u... R i thêm nh ng h i th o bàn tròn, ph ng v n, i u tra dư lu n... R i còn bài vi t c a các tác gi t Nga, Pháp, M , Australia... H i dư lu n ã th y gì trang văn Nguy n Huy Thi p ? Có m t i m d th ng nh t, dù khen dù chê, các ý ki n u th a nh n văn Nguy n Huy Thi p m i m , h p d n, có “Ma l c”. Qu th c có m t giai o n, nh t là ch ng ư ng kh i u, m i truy n ng n c a Nguy n Huy Thi p xu t hi n u là m t qu pháo ùng gây tranh lu n, bàn cãi - bàn cãi n quy t li t. Dư ng như trong tâm th th i i m i, b n c d ng c m v i cái m i, t ý th c v cái m i như m t bi u hi n c a s trư ng thành, i m i trong tư duy văn h c. Vì th , cái m i trong sáng tác c a Nguy n Huy Thi p cũng ư c ti p nh n trong s i sánh v i cái cũ quen thu c nh n chân c quá trình ti p n i và phát tri n: “Có m t th i văn h c c a ta n ng v ca ng i, bi u dương nh ng ph m ch t t t p, nh ng con ngư i thu c v kh i c ng ng nhân dân ta, dân t c ta, xã h i ta” (Hoàng Ng c Hi n); “Anh ã thoát kh i căn b nh tr m kha lâu nay văn h c ta v n m c ph i: ch nghĩa tài” (Di p Minh Tuy n); “ ã có m t th i quá dài, văn h c ngh thu t ta thư ng thiên v cái chung, cái ph bi n khi xây d ng c t truy n và tính cách nhân v t” (Nguy n M nh u); “Sáng tác ã thay i v căn b n - không ch còn là “công c ” ho c “phương ti n” c a chính tr n a - thì phê bình cũng ph i thay i h n. Không ph i là thôi “gác c a” ch này thì “gác c a” ch khác ho ...