Đôi điều cần biết về các rối loạn chuyển hóa lipid máu

“Mỡ trong máu cao” là cách mà dân gian dùng để gọi bệnh “rối loạn chuyển hoá lipid máu”. Lipid là một trong 3 chất dinh dưỡng chính của cơ thể bao gồm: Lipid (mỡ), Glucid (chất bột đường) và Protein (chất đạm). Chất mỡ trong cơ thể chủ yếu là Cholesterol và Triglyceride.1. Mỡ trong máu do đâu mà có?a. Nguồn gốc mỡ cholesterolMột phần cholesterol trong cơ thể là do thức ăn mang lại, tuy nhiên gan mới là cơ quan chủ yếu tổng hợp nên cholesterol. - Sau khi ăn thức ăn có nhiều mỡ (thịt...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đôi điều cần biết về các rối loạn chuyển hóa lipid máu Đôi điều cần biết về các rối loạn chuyển hóa lipid máu “Mỡ trong máu cao” là cách mà dân gian dùng để gọi bệnh “rối loạnchuyển hoá lipid máu”. Lipid là một trong 3 chất dinh dưỡng chính của cơ thểbao gồm: Lipid (mỡ), Glucid (chất bột đường) và Protein (chất đạm). Chất mỡtrong cơ thể chủ yếu là Cholesterol và Triglyceride. 1. Mỡ trong máu do đâu mà có? a. Nguồn gốc mỡ cholesterol Một phần cholesterol trong cơ thể là do thức ăn mang lại, tuy nhiên ganmới là cơ quan chủ yếu tổng hợp nên cholesterol. - Sau khi ăn thức ăn có nhiều mỡ (thịt mỡ, óc heo, lòng đỏ trứng, da ga davịt da heo…) mỡ sẽ được hấp thu tại ruột rồi đưa đến gan. - Có thể ví gan giống như một nhà máy chế biến mỡ. Cholesterol được hấpthu qua thức ăn gan chuyển hóa thành rất nhiếu dạng mỡ khác nhau để đưa vàomáu, từ đó chuyên chở đi khắp nơi trong cơ thể. - Có 3 loại cholesterol: VLDL-c, LDL-c và HDL-c + VLDL: Mang mỡ từ gan đi các nơi khác trong cơ thể, sau khi nhườngbớt mỡ cho các tế bào thì VLDL sẽ chuyển thành LDL. + LDL: Đây là thủ phạm chính gây xơ vữa mạch máu, nên còn được gọi làcholesterol xấu. + HDL: Còn được gọi là cholesterol tốt, do HDL có khả năng lấy bớtcholesterol đọng ở các thành mạch máu, mang về lại cho gan, giúp ngăn ngừa quátrình tạo mảng xơ vữa. b. Nguồn gốc mỡ triglyceride 90% mỡ triglyceride trong máu đều do thức ăn mang lại. Sau một bữa ăn cónhiều chất béo, nồng độ triglyceride trong máu tăng cao. Tuy nhiên với một cơ thểkhoẻ mạnh bình thường, 12 giờ sau hầu như tất cả các triglyceride này sẽ được cơthể chuyển hoá hết. Triglyceride được tổng hợp và chuyển hoá qua lại ở tại gan vàmô mỡ (xem ảnh). 2. Chuyện gì sẽ xảy ra nếu trong máu của tôi có quá nhiều mỡ? - Tăng LDL- cholesterol (mỡ xấu) hoặc giảm HDL-cholesterol (thiếu mỡbảo vệ) sẽ tạo điều kiện thuận lợi hình thành các mảng xơ vữa ở thành mạch máu,gây hẹp lòng mạch, tăng huyết áp, thiếu máu cơ tim, thiếu máu não …Nặng nềhơn nữa là vỡ các mảng xơ vữa làm lấp mạch não (đột quỵ) hoặc nhồi máu cơ timcó thể dẫn đến tàn phế hoặc tử vong. - Tăng triglyceride sẽ làm gan nhiễm mỡ, đề kháng insulin dễ dẫn đến bệnhđái tháo đường. Ngoài ra nếu Triglyceride quá cao ( >1000mg/dl) có thể gây raviêm tuỵ cấp. 3. Các bác sĩ sẽ cho bạn thử máu như thế nào để biết có rối loạn chuyểnhoá mỡ? - Về cơ bản chỉ cần xét nghiệm Cholesterol toàn phần, Triglyceride, HDL-cvà LDL-c trong máu là đủ. - Kết quả chia thành 3 mức (tốt, tạm được và xấu) như sau: NÊN KHÔNG NÊN - Ăn nhiều rau quả và trái cây - Thường xuyên dùng cáctươi loại ít ngọt (khoảng 500g mỗi món chiên xào.ngày), nên ăn trái cây nguyên cả xác - Ăn thường xuyên các thựchơn là ép lấy nước uống. phẩm có hàm lượng cholestrol cao - Ăn nhiều tỏi (ví dụ: óc heo, mỡ, da gà, da vịt, da heo, lòng đỏ trứng, chân giò, bò gân, Mỗi tuần nên có ít nhất là 3 đồ lòng, xí quách…)ngày ăn cá và 1 ngày ăn đậu (đậu hũ,đậu ve, đậu xanh…) thay cho ăn thịt. - Ăn quá nhiều đồ ngọt (ví dụ: chè, mứt, kẹo, bánh kem, kem, - Nếu ăn thịt, nên chọn các nước ngọt, nước tăng lực, nước tráiloại thịt nạc không lẫn mỡ, da và gân. cây đóng hộp, …) - Nếu ăn tôm, cua, ghẹ… nên - Uống quá nhiều rượu, biabỏ phần gạch. (tuy nhiên nếu điều độ mỗi ngày - Mỗi tuần chỉ nên dùng 2 quả uống 1 ly nhỏ rượu vang đỏ sẽ tốttrứng gà hoặc vịt. cho mạch máu) - Nên dùng dầu thay cho mỡ - Hút thuốc lá. động vật (dầu đậu nành, dầu hướng dương, dầu ô liu…) - Nên uống thật nhiều nước trong ngày (kể cả nước lá chè xanh) Vận động Chọn một môn thể thao ưa thích và nhờ bác sĩ tư vấn xem nó có phụ hợpvới sức khoẻ của bạn không (ví dụ: đi bộ, chơi cầu lông, bòng bàn, tenis, bơi, đábóng…) Nên tập luyên đều đặn hàng ngày khoảng 30-60 phút (ít nhất là 3 ngày mỗituần) Thời gian tập luyện có thể tăng dần dần tuỳ theo khả năng. 5. Bác sĩ chẩn đoán tôi bị rối loạn chuyển hoá mỡ vậy bệnh của tôi cầnphải được theo dõi như thế nào? Tôi phải uống thuốc trong bao lâu? - Bạn nên kiểm tra mỡ trong máu định kỳ mỗi 3 hoặc 6 tháng, hoặc mỗinăm theo sự hướng dẫn của bác sĩ. - Theo dõi cân nặng thường xuyên mỗi tháng, nếu có dư cân phải tích cựctiết chế và vận động để giảm bớt cân thừa. - Sau khi đã tích cực tiết chế và vận động mà kiểm tra lại mỡ trong máu củabạn vẫn còn cao thì bạn cần phải dùng thêm thuốc hạ mỡ trong máu. - Ngoài ra, nếu bạn đang có bệnh đái tháo đường, suy thận mãn hoặc thiếumáu cơ tim… kèm theo, thì cần phải duy trì mỡ trong máu ở mức tối ưu mới đạt.Tốt nhất nên hỏi bác sĩ điều trị để biết mức cholestrol, LDL-c, HDL-c vàtriglyceride trong trường hợp cụ thể của bạn cần duy trì ở mức bao nhiêu là đạtyêu cầu. - Thời gian dùng thuốc hạ mỡ có thể vài tháng, vài năm hoặc thậm chíduy trì suốt đời là tuỳ thuộc vào từng nhóm bệnh đi kèm, ví dụ + Nếu bạn còn trẻ chưa có bệnh tim mạch và đái tháo đường thì bạn chỉ cầntiết chế và vận động giảm bớt cân thừa. Sau 3 tháng, kiểm tra lại mỡ trong máucủa bạn vẫn ở mức xấu, thì nên dùng thuốc trong một khoảng thời gian song songvới việc tiết chế ăn uống và luyện tập. + Nếu bạn đã có bệnh tim mạch, bệnh lý thận mãn, hoặ ...