Đổi mới giáo dục nghề nghiệp Việt Nam đáp ứng yêu cầu cách mạng 4.0

Giáo dục nghề nghiệp đang đứng trước những khó khăn về phân luồng, liên thông và quản lý Nhà nước. Nếu trung học cơ sở thực hiện 10 năm thì phân luồng sẽ dễ dàng hơn. Nếu trung học phổ thông 2 năm và học dự bị đại học thì phân ban sẽ dễ dàng hơn và sẽ rút ngắn được thời gian đào tạo ở Đại học. Giáo dục nghề nghiệp cần chuyển sang đào tạo kỹ năng và đổi mới quản lý Nhà nước.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đổi mới giáo dục nghề nghiệp Việt Nam đáp ứng yêu cầu cách mạng 4.0 ĐỔI MỚI GIÁO DỤC NGHỀ NGHIỆP VIỆT NAM ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CÁCH MẠNG 4.0 Nguyễn Đình Hương* TÓM TẮT: Giáo dục nghề nghiệp đang đứng trước những khó khăn về phân luồng, liên thông vàquản lý Nhà nước. Nếu trung học cơ sở thực hiện 10 năm thì phân luồng sẽ dễ dàng hơn.Nếu trung học phổ thông 2 năm và học dự bị đại học thì phân ban sẽ dễ dàng hơn và sẽ rútngắn được thời gian đào tạo ở Đại học. Giáo dục nghề nghiệp cần chuyển sang đào tạo kỹnăng và đổi mới quản lý Nhà nước. Giáo dục nghề nghiệp đóng vai trò quan trọng để tăngcường nguồn lực và xuất khẩu lao động. Đổi mới giáo dục nghề nghiệp là cấp bách đáp ứngyêu cầu cách mạng 4.0 ở Việt Nam. Từ khóa: Phân luồng, liên thông, đào tạo kỹ năng, quản lý Nhà nước và tự chủquản lý. Giáo dục nghề nghiệp (GDNN) nằm trong hệ thống giáo dục quốc dân đápứng nhu cầu nhân lực trình độ cao. Trong thời kỳ hội nhập với cuộc cách mạng4.0, GDNN đang đứng trước nhu cầu to lớn về số lượng và chất lượng. Cần quanniệm GDNN theo nghĩa rộng bao gồm các trình độ sơ cấp, trung cấp, cao đẳng,đại học. Thực chất giáo dục đại học cũng là GDNN ở trình độ cao. Do đó, cần cóchiến lược GDNN để liên thông trình độ, học tập và nâng cao trình độ suốt đờicho người lao động. Hiện tại, GDNN ở nước ta đang có nhiều bất cập, đặc biệt là sự phân luồng,liên thông giữa các cấp học, chương trình, nội dung học tập, đội ngũ giáo viên,mô hình đào tạo, quản lý cơ sở giáo dục và cách thức quản lý Nhà nước trong hệthống giáo dục. GDNN cần được phân luồng ngay từ giáo dục phổ thông, sau khi học sinhhọc xong trung học cơ sở. Tuy nhiên, do trung học cơ sở 9 năm, các cháu mới 15tuổi, chương trình phổ thông chưa hoàn chỉnh nên đa số không phân luồng sanghọc nghề và cố đeo bám học hết trung học phổ thông, nếu không vào được đại họcmới đi học nghề. Đây là sự lãng phí lớn nguồn lực của cá nhân và xã hội. Nội dung chương trình đào tạo giữa học nghề các trình độ không liên thôngvới trình độ đại học nên không tạo cơ hội cho những người tốt nghiệp nghề nghiệpở trình độ trung học lên đại học. Đây là lỗi về hệ thống.* Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội170 Đội ngũ giáo viên dạy nghề ở nước ta đang thiếu về số lượng và tay nghề đểhướng dẫn cho học sinh thực hành. Mô hình đào tạo GDNN các trình độ kể cả đại học ở nước ta đang theo môhình hàn lâm, thi cử. Trong khi hầu hết các nước đã chuyển sang mô hình đào tạokỹ năng, trong đó có kỹ năng tin học, kỹ năng ngoại ngữ và kỹ năng nghề trở thànhnòng cốt để đào tạo công dân toàn cầu và thời gian đào tạo ngắn so với nước ta.Nước ta đã nhiều năm xuất khẩu lao động, nhưng chủ yếu là lao động phổ thôngmà chưa có chiến lược đào tạo nghề thành thạo ngoại ngữ và có tay nghề để xuấtkhẩu. Đây là sự hạn chế lớn về trình độ và năng suất lao động ở nước ta. Hệ thống cơ sở GDNN ở nước ta chưa được quy hoạch theo ngành nghề,địa phương, công lập, dân lập, cơ sở có vốn đầu tư nước ngoài. Gần như các cơ sởGDNN yếu kém về cơ sở vật chất, thiếu phòng thí nghiệm thực hành và chưa gắnkết với hệ thống doanh nghiệp. Việc quản lý Nhà nước đối với hệ thống GDNN lại bị chia cắt, không thốngnhất trong một bộ quản lý. Để phát triển hệ thống GDNN nâng cao chất lượng nhân lực đáp ứng yêucầu cuộc cách mạng 4.0 cần phải đổi mới tư duy và có chiến lược phát triển phùhợp với chiến lược phát triển kinh tế xã hội giai đoạn 2020 – 2030, tầm nhìn 2045. Chiến lược phát triển kinh tế xã hội giai đoạn 2020 – 2030, tầm nhìn 2045phải coi đào tạo nhân lực là khâu đột phá trong đó GDNN các trình độ phải đượccoi là ưu tiên hàng đầu. Như vậy đổi mới GDNN phải gắn liền với đổi mới cả hệthống giáo dục. Giáo dục phổ thông phải thiết kế chương trình phân luồng, phânban gắn với GDNN. Trong giáo dục phổ thông có hệ thống giáo dục nghề để họcsinh học xong trung học cơ sở một bộ phận chuyển sang học trung học phổ thông,một bộ phận lớn chuyển sang học nghề. Nếu điều chỉnh được trung học cơ sở học10 năm thì sự phân luồng này sẽ dễ dàng hơn. Trung học phổ thông học 2 năm,chủ yếu là phân ban và học dự bị đại học như mô hình của Anh và nhiều nướctrên thế giới. Nếu đổi mới được giáo dục phổ thông có chương trình học dự bị đạihọc thì đây là điều kiện để giảm thời gian học đại học. Phần lớn các nước trên thếgiới thời gian học đại học từ ba năm đến ba năm rưỡi. Thời gian học thạc sĩ là mộtnăm đến một năm rưỡi. Học Tiến sĩ tùy theo từng chuyên ngành mà thời gian đàotạo khác nhau. GDNN cần đổi mới toàn diện theo hướng đào tạo kỹ năng gắn với thực hànhtheo yêu cầu thị trường. GDNN phải gắn chặt với doanh nghiệp. Doanh nghiệpkhông chỉ là nơi thực hành, thực tập mà là đầu ra của các cơ sở đào tạo. Doanhnghiệp có thể cử những chuyên gia giỏi tham gia giảng dạy nghề ở các cơ sở đàotạo. Cơ ...