Đối thoại liên tôn giáo từ Công đồng Vatican II

Nội dung chính của bài viết đề cập tới những văn kiện trong và sau Công đồng Vatican II nói về chủ đề đối thoại liên tôn giáo; những tiến triển thần học đối thoại theo chiều lịch đại và những luận điểm thần học then chốt của chủ đề đối thoại; các hoạt động đối thoại liên tôn giáo của Tòa Thánh cũng như của Hội đồng Giám mục Châu Á; xu hướng và viễn cảnh của đối thoại liên tôn giáo đang đặt cho các chủ thể đối thoại; khái quát về đối thoại liên tôn giáo của Công giáo Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đối thoại liên tôn giáo từ Công đồng Vatican II 1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑  ±   ∗ NGÔ QUӔC ĈÔNG(∗) ĈӔI THOҤI LIÊN TÔN GIÁO TӮ CÔNG ĈӖNG VATICAN II Tóm tҳt: Bài vi͇t này phác h͕a ti͇n trình ÿ͙i tho̩i liên tôn giáo cͯa Giáo h͡i Công giáo k͋ tͳ Công ÿ͛ng Vatican II ÿ͇n nay. N͡i dung chính cͯa bài vi͇t ÿ͉ c̵p tͣi nhͷng văn ki͏n trong và sau Công ÿ͛ng Vatican II nói v͉ chͯ ÿ͉ ÿ͙i tho̩i liên tôn giáo; nhͷng ti͇n tri͋n th̯n h͕c ÿ͙i tho̩i theo chi͉u l͓ch ÿ̩i và nhͷng lu̵n ÿi͋m th̯n h͕c then ch͙t cͯa chͯ ÿ͉ ÿ͙i tho̩i; các ho̩t ÿ͡ng ÿ͙i tho̩i liên tôn giáo cͯa Tòa Thánh cNJng nh˱ cͯa H͡i ÿ͛ng Giám mͭc Châu Á; xu h˱ͣng và vi͍n c̫nh cͯa ÿ͙i tho̩i liên tôn giáo ÿang ÿ̿t cho các chͯ th͋ ÿ͙i tho̩i; khái quát v͉ ÿ͙i tho̩i liên tôn giáo cͯa Công giáo Vi͏t Nam. Tӯ khóa: Công giáo, Công giáo Vi͏t Nam, Công ÿ͛ng Vatican II, ÿ͙i tho̩i liên tôn giáo, th̯n h͕c v͉ các tôn giáo. 1. Dүn nhұp Trong vài thұp kӹ qua, nhiӅu cuӝc chiӃn tranh, khӫng bӕ diӉn ra không ngӯng. ĈiӅu ÿáng nói là, ngoài nguyên nhân chính trӏ, tӝc ngѭӡi, còn có sӵ can dӵ cӫa yӃu tӕ tôn giáo trong nhӳng ÿөng ÿӝ ÿó. Trong bӕi cҧnh trên, cөm tӯ “ÿӕi thoҥi” rõ ràng ÿѭӧc sӱ dөng nhiӅu hѫn, phә biӃn hѫn nhѭ mӝt nӛ lӵc ÿӇ hѭӟng tӟi mӝt cách hòa giҧi nhӳng bҩt ÿӗng và xung ÿӝt bҵng con ÿѭӡng hòa bình. Ĉây là mӝt cӕ gҳng cӫa các quӕc gia, các tә chӭc chính trӏ - xã hӝi và cҧ các tә chӭc tôn giáo. Riêng vӟi Giáo hӝi Công giáo, dù khӣi xѭӟng chӫ ÿӅ này chұm hѫn Tin Lành(1), nhѭng lҥi mang tính hӋ thӕng và liên tөc. VӅ mһt quan phѭѫng, viӋc ÿӕi thoҥi vӟi nhӳng tôn giáo khác chính thӭc ÿѭӧc mӣ ra kӇ tӯ sau Công ÿӗng Vatican II(2) và kéo dài cho ÿӃn nay. KӃt quҧ cӫa nhӳng cuӝc ÿӕi thoҥi liên tôn giáo và cҧ ÿҥi kӃt nhiӅu năm qua vүn chӍ là triӇn vӑng chӭ chѭa hӭa hҽn mӝt tѭѫng lai ÿáng muӕn. Nói cách khác, vҩn ÿӅ này là “công trѭӡng” còn ngәn ngang. Bӣi lӁ, cuӝc ÿӕi thoҥi này không ∗ . ThS., ViӋn Nghiên cӭu Tôn giáo, ViӋn Hàn lâm Khoa hӑc xã hӝi ViӋt Nam.  1JKLrQ FͩX 7{Q JLiR 6͑    chӍ ÿѫn giҧn là các tôn giáo gһp gӥ chia sҿ và trao ÿәi vӟi nhau, mà còn ÿөng ÿӃn cҧ nӅn tҧng cӫa “ѫn cӭu rӛi cӫa các tôn giáo”. Có nhӳng câu hӓi vӅ chӫ ÿӅ này mà Giáo hӝi Công giáo không dӉ trҧ lӡi thӓa mãn cho các tôn giáo trong các bӕi cҧnh cө thӇ cӫa cuӝc ÿӕi thoҥi. Chҷng hҥn, tҥi sao phҧi gia nhұp vào Hӝi thánh mӟi có ÿѭӧc ѫn cӭu rӛi; tҥi sao trung tâm cӭu rӛi phҧi là Chúa Giêsu Kitô mà không phҧi mӝt Ĉҩng Tӕi Cao nào ÿó cӫa tôn giáo khác,v.v… Nhӳng thách ÿӕ này ÿã ÿҭy các nhà thҫn hӑc tӯ sau Công ÿӗng Vatican II chuyӇn tӯ mӝt thái ÿӝ cӭng rҳn sang quan ÿiӇm trung lұp hѫn vӅ quan ÿiӇm. VӅ mһt “thҫn hӑc ÿӕi thoҥi”, viӋc thӕng nhҩt quy vҩn ÿӅ cӭu rӛi vào khuôn khә giӟi hҥn cӫa thҫn hӑc là mӝt bѭӟc tiӃn dài cӫa lұp trѭӡng ÿӕi thoҥi so vӟi truyӅn thӕng cӕ hӳu trѭӟc ÿó là quy cӭu rӛi vào Giáo hӝi. CNJng tӯ ÿây, khi phҧi ÿӕi diӋn vӟi tình trҥng ÿa tôn giáo, ÿa văn hóa, Giáo hӝi Công giáo ÿã ÿi tӯ chӛ ÿһt vҩn ÿӅ các tôn giáo có ÿѭӧc cӭu rӛi hay không, chuyӇn sang tìm hiӇu vӅ cách hӑ ÿѭӧc cӭu rӛi trong tѭѫng quan vӟi Chúa Giêsu Kitô. Nhѭng cNJng có nhӳng xu hѭӟng thҫn hӑc vӅ các tôn giáo khác ÿã ÿi quá xa, ҧnh hѭӣng ÿӃn các tín lý cӫa Hӝi Thánh, mà ít nhiӅu giáo quyӅn ÿã phҧi thәi còi can thiӋp. Có lӁ câu chuyӋn ÿӕi thoҥi liên tôn giáo cҫn phҧi thoát ra khӓi tình trҥng truy tìm vӅ các giáo ÿiӅu cӫa nhau, bӓ ra ngoài các ÿӝng cѫ tөc hóa hay các chӫ ÿích chính trӏ. Ngay cҧ nhӳng ÿiӅu mà Giáo hӝi Công giáo cho là sӭ mӋnh tӵ thân nhѭ rao giҧng Tin mӯng, khi ÿem nó vào ÿӕi thoҥi, cNJng không tránh khӓi nhӳng nghi kӏ tӯ phía các tôn giáo khác. Ĉây cNJng là bài toán khó cho hoҥt ÿӝng thӵc tiӉn và lý thuyӃt cӫa viӋc ÿӕi thoҥi. NӃu ÿӕi thoҥi mà không giӳ căn tính, không rao truyӅn thì cҫn gì phҧi ѭu tiên cho Tin mӯng cӫa Chúa Kitô. Và khi Ĉҩng Cӭu rӛi ÿã bӏ các tôn giáo khác sӣ hӳu mҩt, thì phҧi chăng truyӅn giáo là vô nghƭa? Vұy nói tӟi ÿӕi thoҥi liên tôn giáo, phҧi chăng giáo quyӅn và các nhà thҫn hӑc Công giáo cho ÿӃn tұn hôm nay luôn phҧi tham gia vào cuӝc “ÿӕi thoҥi kép”, nghƭa là vӯa phҧi ÿӕi thoҥi vӟi các tôn giáo khác, vӯa phҧi ÿӕi thoҥi vӟi chính hӑ. 2. Ĉӕi thoҥi liên tôn giáo theo quan ÿiӇm Công giáo Hӗng y Francis Arinze, nguyên Chӫ tӏch Hӝi ÿӗng Giáo hoàng vӅ ÿӕi thoҥi liên tôn giáo cho rҵng: “Ĉӕi thoҥi liên tôn giáo (Interreligious dialogue) là cuӝc gһp gӥ giӳa nhӳng ngѭӡi khác tôn giáo, trong bҫu 60 1J{ 4X͑F Ĉ{QJ Ĉ͑L WKRɞL OLrQ W{Q JLiR«  không khí tӵ do và cӣi mӣ, ÿӇ lҳng nghe ngѭӡi khác, cӕ gҳng hiӇu tôn giáo cӫa ngѭӡi khác và hy vӑng có thӇ cӝng tác vӟi nhau. Ĉӕi thoҥi là mӝt chuyӇn ÿӝng hai chiӅu qua lҥi, do ÿó sӵ hӛ tѭѫng là bҧn chҩt cӫa ÿӕi thoҥi. Cho và nhұn. Ĉӕi thoҥi bao hàm cҧ sӵ tiӃp nhұn lүn thông giao tích cӵc”(3). Theo Hӗng y Turkson, Chӫ tӏch Hӝi ÿӗng Giáo hoàng Công lý và Hòa bình, trong mӝt bài viӃt ÿăng trên báo Ng˱ͥi quan sát Roma, ngày 11/7/2011, ÿӅ cұp tӟi ÿӕi thoҥi liên tôn giáo là “nói tӟi sӵ dҩn thân cӫa các cӝng ÿӗng tôn giáo ÿӇ phөc vө công lý và hòa bình, là nhҳc tӟi sӵ cӝng tác cӫa hӑ vì công ích trong xã h ...