Đóng góp khoa học của Nguyễn Đổng Chi trong phần khảo dị 'Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam'

Mục đích của nghiên cứu này là, thông qua việc tìm hiểu phần Khảo dị trong “Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam” của Nguyễn Đổng Chi, đánh giá về những đóng góp của Nguyễn Đổng Chi trong việc sưu tầm, tập hợp các dị bản truyện cổ tích dân gian Việt Nam.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đóng góp khoa học của Nguyễn Đổng Chi trong phần khảo dị “Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam”Journal of Science – 2016, Vol. 9 (1), 54 – 62Part A: Social Sciences, Humanities and EducationĐÓNG GÓP KHOA HỌC CỦA NGUYỄN ĐỔNG CHI TRONG PHẦN KHẢO DỊ“KHO TÀNG TRUYỆN CỔ TÍCH VIỆT NAM”Trần Tùng ChinhThS. Khoa Sư phạm, Trường Đại học An GiangThông tin chung:Ngày nhận bài: 01/10/15Ngày nhận kết quả bình duyệt:09/12/15Ngày chấp nhận đăng: 03/16Title:The contribution of NguyenDong Chi to“Vietnamese FairyTales”Từ khóa:Kho tàng truyện cổ tíchViệt Nam, khảo dịKeywords:Vietnamese Fairy Tales,the variantABSTRACTVia understanding the variant session in “Vietnamese Fairy Tales” by NguyenDong Chi, the purpose of this study is to assess the author’s contribution incollecting and compiling variants of Vietnamese fairy tales. The study employedapproaches of surveys, statistics, collation and analysis to raise scientificarguments in order to prove that the above-mentioned variant session hasfoundational value inspiring new approaches in studying Vietnamese fairytales. Thereof, this study suggests there should be a study of larger scale abouthelpful contributions by Nguyen Dong Chi in aspect of variants in fairy tales.TÓM TẮTMục đích của nghiên cứu này là, thông qua việc tìm hiểu phần Khảo dị trong“Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam” của Nguyễn Đổng Chi, đánh giá về nhữngđóng góp của Nguyễn Đổng Chi trong việc sưu tầm, tập hợp các dị bản truyệncổ tích dân gian Việt Nam. Nghiên cứu sử dụng phương pháp khảo sát, thốngkê, đối chiếu, phân tích để nêu ra những luận điểm khoa học nhằm chứng minhrằng phần Khảo dị nêu trên có giá trị nền tảng gợi mở những hướng tiếp cậnmới cho việc nghiên cứu truyện cổ tích Việt Nam. Từ đó, nghiên cứu đề xuấtcần có một công trình nghiên cứu nghiêm túc và quy mô hơn về những đónggóp hữu ích của Nguyễn Đổng Chi về vấn đề dị bản truyện cổ tích.Các thể loại văn xuôi (tự sự) dân gian có nhiềukhả năng biến đổi (nhiều dị bản) hơn văn vần.Điều này bị chi phối bởi đặc điểm thi pháp củatừng thể loại.1. PHẦN MỞ ĐẦUMột trong những thuộc tính đặc trưng của văn họcdân gian là tính dị bản. Dị bản là những văn bảntruyền miệng có những điểm biến thể, khác biệtcủa cùng một tác phẩm văn học dân gian. Sự khácnhau đó thể hiện ở nhiều phương diện như đề tài,nội dung, nghệ thuật, thể loại; ở nhiều yếu tố nhưchi tiết, tình tiết, sự kiện, không gian, thời gian,nhân vật, ngôn ngữ, hình ảnh, các motip vừa lặplại vừa không lặp lại… Nói đến dị bản, ta thấy cóhai điểm nổi bật. Đó là những yếu tố cố địnhkhông thay đổi và những yếu tố mới. Điều này thểhiện mối quan hệ giữa ứng tác và truyền thống.Tính dị bản làm cho tác phẩm văn học dân giankhông đứng yên cố định (như văn học viết) mà dễthích ứng phù hợp với nhu cầu thị hiếu của nhândân các địa phương, các thời kỳ lịch sử cụ thểkhác nhau trong quá trình diễn xướng, lưu truyền.Nhờ thế, tính dị bản đã có những tác động tíchcực cho sự tồn tại và phát triển của văn học dângian.54Journal of Science – 2016, Vol. 9 (1), 54 – 62Part A: Social Sciences, Humanities and EducationNghiên cứu truyện cổ tích không thể tách rời khỏiviệc sưu tầm, khảo sát các dị bản của truyện cổtích. Trong lời tựa Truyện cổ nước Nam, NguyễnVăn Ngọc (1957) có nhận xét: “…cũng cùng mộttruyện thường có khi sai lạc khác nhau xa. Ngườikể thế này, người nói thế nọ. Đây ngắt nửa chừng,đó dài thêm vài ba đoạn…” (Nguyễn Văn Ngọc,1957, 10). Tuy nhiên, đó không chỉ là sự “dàingắn khôn đo, thêm bớt khó liệu, đầu Ngô mìnhSở…” như chính Nguyễn Văn Ngọc đánh giá; màở các dị bản khác nhau của một đơn vị truyện, tacòn tìm thấy ở đó tính tập thể và tâm lý tập thể chiphối các dị bản được truyền miệng. Và sự đồngsáng tạo dù có hay chưa có ý thức ấy cũng là mộtkho cứ liệu cho ta tìm hiểu đặc trưng thể loại củatruyện cổ tích với các lớp trầm tích như văn hóa,dân tộc, lịch sử, địa lý, ngôn ngữ…Chính vì thế, “giá trị của Kho tàng truyện cổ tíchViệt Nam (Nguyễn Đổng Chi) tăng lên nhiều, mộtphần quan trọng là nhờ sự phong phú dồi dào củaphần khảo dị” (Tạ Phong Châu, 1975). Phần khảodị là sự tập hợp một cách công phu những bản kểkhác mà tác giả đã sưu tầm và văn bản hóa chúngvới mục đích làm phong phú hơn câu chuyệnđược kể. Các dị bản ấy được Nguyễn Đổng Chi(1993) liệt kê một cách “chọn lọc và sắp đặt theomột hệ thống riêng”. Tác giả cho rằng: “Trườnghợp những truyện có nhiều địa phương kể khácnhau về chi tiết hay toàn phần, chúng tôi sẽ ghitóm tắt ở mục Khảo dị để tiện tham khảo. Nếutruyện nào có nội dung tương tự với truyện củacác dân tộc khác ở trong nước hay nước ngoài,chúng tôi cũng làm như vậy” (Nguyễn Đổng Chi,1993, 12).Vì lẽ đó, từ việc tập hợp, khảo dị, nhà nghiên cứuvăn học dân gian mới có cơ sở để đưa ra các luậnđiểm về type, về motif, về các công thức truyềnthống, các hệ thống, các sơ đồ cấu trúc của truyệncổ tích... Đặc biệt là làm rõ được tính quốc tế, tínhdân tộc, tính địa phươ ...