Đồng hồ Mặt Trời (Nguyễn Hoài Nam)

Hàng ngày, Mặt Trời đều chuyển động lướt qua vòm trời của chúng ta. Một nửa thời gian sống của chúng ta được Mặt Trời soi sáng. Cũng nhờ có Mặt Trời, chúng ta mới có khái niệm về thời gian trong ngày.Qui định về thời gian trên thế giới hiện nay đã là khá dễ sử dụng về mặt hành chính và nhìn chung không gây khó khăn khi tính toán các khoảng thời gian trong ngày. Tuy nhiên nõ vẫn có một số điểm máy móc. Để kiểm chứng điều này, và coi như một ứng dụng...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Đồng hồ Mặt Trời (Nguyễn Hoài Nam)Đồng hồ Mặt Trời Hàng ngày, Mặt Trời đều chuyển động lướt qua vòm trời của chúngta. Một nửa thời gian sống của chúng ta được Mặt Trời soi sáng. Cũng nhờcó Mặt Trời, chúng ta mới có khái niệm về thời gian trong ngày. Qui định về thời gian trên thế giới hiện nay đã là khá dễ sử dụng vềmặt hành chính và nhìn chung không gây khó khăn khi tính toán các khoảngthời gian trong ngày. Tuy nhiên nõ vẫn có một số điểm máy móc. Để kiểmchứng điều này, và coi như một ứng dụng thiên văn nhỏ, bạn có thể thử tựlàm một chiếc đồng hồ Mặt Trời. Việc này thật ra rất đơn giản. Trước hết hãy có một tấm bảng nhỏ (bằng bất cứ chất liệ u gì, càngbền càng tốt, kể cả bằng bìa cứng cũng không sao), trên đó lấy compass vẽmột nửa vòng tròn (bán nguyệt) và nối đường kính giới hạn hình bán nguyệtđó lại. Trên vòng đó chia ra làm 12 phần (12 chung) bằng nhau và đánh sốlần lượt từ 6 đến 12 và tiếp đó ngay sau 12 lại từ 1 đến 6. 2 số 6 ở 2 điểmmút của đường kính vừa nối, số 12 ở mút của đường bán kính vuông góc vớiđường kính này, tức là nằm ở trung điểm của cung bán nguyệt. Cái tâm mà bạn vừa đặt kim compass để quay, đó là chỗ cắm chiếckim giờ vào. Hãy mang tấm bảng bạn vừa kẻ và chiếc kim đến nơi bạnmuốn đặt đồng hồ (tốt nhất là sân thượng của nhà bạn, càng cao và thoángcàng tốt, để hứng được đủ ánh sáng). Đặt sao cho càng chính xác càng tốtsao cho đường kính nối 6 số 6 chỉ theo hướng Đông- Tây. Đặt ngiêng tấmbảng của bạn cho phần cung tròn bán nguyệt hướng xuống dưới (tức là số 12sẽ thấp hơn 2 số 6), độ nghiêng so với mặt đất một góc hợp với vĩ độ bạnđứng là 90 độ (VD như ở Hà Nội thì độ nghiêng là khoảng 70 độ là vừa vìHà Nội ở vĩ độ 21). Tiếp đó cắm cái kim (có thể làm bằng bất cứ vật mảnh và dài nào) vàotâm của cung bán nguyệt, cắm vuông góc nhé. Để kiểm tra, bạn chỉ cần đợi đến khi giữ trưa, khi mà tia nắng vuônggóc với mặt đất và điều chỉnh lại hướng của tấm bảng sao cho bóng của cáikim trùng vào đường bán kính nối đến số 12 (giữa trưa), tức là bạn đã chỉnhđúng. Hàng ngày, khi Mặt Trời mọc và di chuyển trên thiên vầu, vị trí củanó sẽ tạo ra các cái bóng khác nhau cho cái kim của bạn và bóng của cái kim(cái bóng này mới là kim của đồng hồ) sẽ chạy suốt 12h từ 6h sáng đến 6htối. Bạn sẽ để ý thấy một điều là thời gian thực tế bạn nhìn trong đồng hồđiện tử không mấy khi trùng với thời gian tại đồng hồ Mặt trời này, nó luôncó một số sai khác. Lí do: 1- Chúng ta ai cũng biết là mặt phẳng xích đạo của Trái Đất nghiêngso với mặt phẳng Hoàng Đạo 23,5 độ và do đó trong quá trình Trái Đấtchuyển động quay quanh Mặt Trời, có những thời gian Mặt Trời mọc sau 6hsáng và lặn trước 6h tối và đôi khi là ngược lại. Mặt khác do khó có ai cóđiều kiện có thể thấy được đến chân trời nên sẽ không bao giờ chiếc đồng hồMặt Trời của bạn chỉ 6h. 2- Chúng ta chỉ có 24 múi giờ được phân định bởi các kinh tuyến. Vídụ như Việt Nam ở múi giờ số 7 thì có nghĩa là tất cả các đồng hồ tại múinày cùng chỉ một giờ. Khi Mặt Trời bắt đầu xuất hiện ở múi số 7, các địađiểm ở cực Đông của múi giờ này sẽ có đồng hồ Mặt Trời c hỉ 6h, trong khiđó phải 1 giờ đồng hồ sau thì đồng hồ Mặt Trời ở cực Tây mới chỉ 6h,Nhưng trong khi đó thì tất cả các đồng hồ cơ học, điện tử... đề chỉ một kếtquả như nhau ở cả cực Đông và cực Tây của múi giờ này. Do đó mà nảysinh sai số. Hàng ngày các bạn có thể để ý thấy là không mấy khi đồng hồ chỉ 12htrưa đúng mà bạn lại thấy tia nắng vuông góc với mặt đất. Nhua vậy là bạn có thể dùng Mặt Trời để xác định thời gian trongngày khá dễ dàng. Mặt Trời không chỉ đưa lại sự sống cho hành tinh của chúng ta, nócũng rất đẹp. Những ai ở biển mà được ngắm Mặt Trời mọc trên biển thì quảlà rất, rất đẹp. Những hãy cẩn thận, nó rất hại đấy. Thường ngày các bạn vẫn cho rằng nhìn vào Mặt Trời thì hại mắt vìnó quá sáng phải không? Không phải đâu! cái sáng đó chỉ là ánh sáng nhìn thấy, ánh sáng nhìn thấy thì làmngười ta chói mắt chứ không thể hại được. Cái hại là hỗn hợp nhiều bướcsóng khác nhau từ các tia X, gamma từ Mặt Trời chiếu đến. Sáng sớm, tia sáng Mặt Trời đến được mắt bạn đi theo đường gần nhưtiếp tuyến với Trái Đất tại điểm bạn đứng. Nó phải vượt qua tầng khí quyểndày hơn hẳn lúc trưa và các tia gần tím bị lêch nhiều hơn các tia gần đỏ, bạnchỉ thấy Mặt Trời màu đỏ hoặc da cam do các tia xanh, tím... ít đến đượcmắt bạn, nhờ đó mà bạn không chói mắt. Nhưng các tia đó ít đến chứ khôngphải không đến, điều đó có nghĩa là mắt bạn vẫn liên tục bị tấn công bởi cácbức xạ nguy hiểm từ Mặt Trời và điều đó rất có hại cho đôi mắt. Vậy qua đây khuyến cáo tất cả các bạn trẻ hãy nhớ rằng Mặt Trời buổisớm rất đẹp nhưng hãy đừng nhìn nó quá lâu nhé. Nếu bạn muốn tiếp tụcthưởng thức vẻ đẹp của nó và cả vẻ đẹp của bầu trời đêm thì hãy nhớ bảo vệđô ...