Động thái kinh tế xã hội ở đồng bằng sông Cửu Long trong thập niên cuối thế kỷ XX - Phan Xuân Biên

Thập kỷ cuối cùng của thế kỷ XX, thập kỷ thực hiện đường lối đổi mới, Việt Nam đã thu được những thành tựu vượt bậc về nông nghiệp đặc biệt là về sản xuất lương thực, xuất khẩu lúa gạo. Nhằm giúp các bạn hiểu hơn về vấn đề này, mời các bạn cùng tham khảo nội dung bài viết "Động thái kinh tế xã hội ở đồng bằng sông Cửu Long trong thập niên cuối thế kỷ XX" dưới đây.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Động thái kinh tế xã hội ở đồng bằng sông Cửu Long trong thập niên cuối thế kỷ XX - Phan Xuân BiênX· héi häc sè 3 (75), 2001 3 §éng th¸i kinh tÕ-x· héi ë ®ång b»ng s«ng cöu long trong thËp niªn cuèi thÕ kû XX Phan Xu©n Biªn ThËp kû cuèi cïng cña thÕ kû XX, thËp kû thùc hiÖn ®−êng lèi ®æi míi, ViÖtNam ®· thu ®−îc nh÷ng thµnh tùu v−ît bËc vÒ n«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ vÒ s¶n xuÊtl−¬ng thùc, xuÊt khÈu lóa g¹o. Lµm nªn thµnh tùu kú tÝch Êy lµ c«ng søc cña c¶n−íc, trong ®ã ®ång b»ng s«ng Cöu Long ®ãng vai trß quan träng nhÊt. ThËt vËy, víi diÖn tÝch 39.600 km2 (chiÕm 12% diÖn tÝch c¶ n−íc), d©n sè n¨m1999 lµ 16,13 triÖu ng−êi (21,1% d©n sè c¶ n−íc), ®ång b»ng s«ng Cöu Long lµ vïngn«ng nghiÖp hµng hãa lín nhÊt ViÖt Nam tõ x−a ®Õn nay. GDP n«ng-l©m-thñy s¶nvïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long chiÕm 46% GDP n«ng-l©m-thñy s¶n c¶ n−íc; s¶nl−îng lóa chiÕm 51-53%, xuÊt khÈu g¹o chiÕm kho¶ng 80% (1999), gi¸ trÞ s¶n l−îngthñy s¶n cña vïng chiÕm kho¶ng 60%, xuÊt khÈu thñy s¶n c¶ n−íc. §ã lµ kÕt qu¶cña mét qu¸ tr×nh vËn ®éng s«i næi d−íi sù t¸c ®éng cña nhiÒu yÕu tè theo nhiÒuchiÒu kÝch kh¸c nhau trong h¬n mét thËp kû qua. 1. Trong thËp kû 90 cña thÕ kû XX, Nhµ n−íc ViÖt Nam ®· thùc thi nhiÒuchñ tr−¬ng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi nãi chung, trong ®ã cã nhiÒu chñ tr−¬ng®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®ång b»ng s«ng Cöu Long, ®Æc biÖt lµ lÜnh vùc n«ngnghiÖp vµ n«ng th«n. C¸c chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch nµy ®Ò cËp ®Õn nhiÒu lÜnh vùc víinh÷ng môc tiªu chÝnh lµ nh»m thùc hiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu c©ytrång; x©y dùng c¸c c«ng tr×nh thñy lîi, ng¨n tho¸t lò, ng¨n mÆn; x©y dùng c¬ sëh¹ tÇng, ph¸t triÓn m¹ng l−íi giao th«ng, thùc hiÖn c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãan«ng th«n; tËp trung søc lùc ®Ó khai th¸c tiÒm n¨ng vïng §ång Th¸p M−êi, Tø gi¸cLong Xuyªn, T©y s«ng HËu, b¸n ®¶o Cµ Mau; ph¸t huy thÕ m¹nh vïng cã bê biÓndµi, ng− tr−êng réng, ph¸t triÓn nu«i trång vµ ®¸nh b¾t thñy h¶i s¶n; ®Èy m¹nhxuÊt khÈu n«ng s¶n vµ thñy h¶i s¶n. 2. ChÞu sù t¸c ®éng cña c¸c chÝnh s¸ch trong m«i tr−êng vµ xu h−íng ph¸ttriÓn chung cña c¶ n−íc, trong h¬n 10 n¨m qua kinh tÕ - x· héi ®ång b»ng s«ng CöuLong ®· cã nh÷ng biÕn ®æi m¹nh trªn nhiÒu lÜnh vùc. Bản quyền thuộc Viện Xã hội học. www.ios.org.vn4 §éng th¸i kinh tÕ-x· héi ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long ... 2a. C¬ cÊu kinh tÕ cña vïng thay ®æi theo h−íng tû träng khu vùc I (n«ng-l©m-thñy s¶n) gi¶m, khu vùc II (c«ng nghiÖp vµ x©y dùng) vµ khu vùc III (dÞchvô) t¨ng. Tû träng ngµnh n«ng-l©m-thñy s¶n ngµy cµng gi¶m, ®Æc biÖt thêi kú1996-2000 gi¶m nhanh h¬n thêi kú 1991-1995. Tû träng nµy vµo n¨m 1995 lµ61,83% th× ®Õn n¨m 2000 ®· gi¶m xuèng cßn 52,96%. Trong lóc ®ã, tû trängngµnh c«ng nghiÖp vµ x©y dùng t¨ng tõ 13,8% n¨m 1995 lªn 17,9% n¨m 2000. Tûträng ngµnh dÞch vô t¨ng tõ 21,38% lªn 29,18% tõ n¨m 1995 ®Õn n¨m 2000. Xu h−íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trªn ®©y cña vïng ®ång b»ng s«ng CöuLong lµ phï hîp víi xu h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña c¶ n−íc trong thËp kûvõa qua. Nh−ng qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch ®ã diÔn ra víi møc ®é chËm h¬n so víi c¶n−íc, vµ còng kh«ng ®¹t theo nh− kÕ ho¹ch cña Nhµ n−íc. Trong vßng 10 n¨m qua (1991-2000), tû träng n«ng-l©m-thñy s¶n trong GDPcña c¶ n−íc ®· gi¶m gÇn 19%, nh−ng ®ång b»ng s«ng Cöu Long chØ gi¶m 8,2%; vµ tûträng c«ng nghiÖp vµ x©y dùng cña c¶ n−íc t¨ng lªn 14,5% th× ®ång b»ng s«ng CöuLong chØ t¨ng 6%, vµ dÞch vô chØ t¨ng 2% so víi c¶ n−íc lµ 6,2%. Do vËy, dï cã nhiÒu chuyÓn ®éng tÝch cùc, cho ®Õn nay ®ång b»ng s«ng CöuLong vÉn lµ mét vïng n«ng nghiÖp, trong ®ã tû träng ngµnh trång trät vÉn chiÕm®¹i ®a sè. 2b. BiÕn ®æi m¹nh nhÊt cña kinh tÕ ®ång b»ng s«ng Cöu Long trong thËpkû võa qua lµ diÖn tÝch vµ s¶n l−îng lóa t¨ng nhanh. Nhê thùc hiÖn c¸c c«ngtr×nh thñy lîi vµ ch−¬ng tr×nh khai th¸c §ång Th¸p M−êi, Tø gi¸c Long Xuyªn -nh÷ng vïng hoang hãa ®Çy tiÒm n¨ng, mµ trong 10 n¨m qua diÖn tÝch gieo trånglóa cña ®ång b»ng s«ng Cöu Long t¨ng nhanh, tõ 2,7 triÖu ha n¨m 1990 t¨ng lªn4 triÖu ha vµo n¨m 1999 lªn 40,6 t¹/ n¨m 1999 (b×nh qu©n t¨ng 1,1% n¨m). Tû lÖnµy thÊp h¬n tû lÖ t¨ng b×nh qu©n cña c¶ n−íc (2,5%/n¨m) vµ n¨ng xuÊt lóa ®ångb»ng s«ng Cöu Long còng ch−a b»ng ®ång b»ng s«ng Hång (thÊp h¬n 0,9 tÊn/ha).Nh−ng do diÖn tÝch gieo trång lín vµ t¨ng nhanh, nªn s¶n l−îng l−¬ng thùc cña®ång b»ng s«ng Cöu Long t¨ng m¹nh, thùc sù lµ “vùa lóa” cña ViÖt Nam, võa®ãng gãp tÝch cùc nhÊt trong viÖc ph¸t triÓn cña ®ång b»ng s«ng Cöu Long, võagãp phÇn quan träng vµo sù Êm no cña c¶ n−íc trong thËp kû qua. N¨m 1988, s¶nl−îng l−¬ng thùc ®ång b»ng s«ng Cöu Long lµ 7,6 triÖu tÊn, n¨m 1990 lµ 9,6 triÖutÊn th× n¨m 1999 ®· t¨ng lªn 16,3 triÖu tÊn, chiÕm gÇn 50% tæng s¶n l−îng l−¬ngthùc c¶ n−íc. Tèc ®é t¨ng b×nh qu©n lµ 5,4%/n¨m (nöa triÖu tÊn/n¨m ...