Động từ pouvoir trong phát ngôn cầu khiến tiếng Pháp

Bài báo phân tích các đặc trưng ngữ nghĩa và ngữ dụng của động từ pouvoir trong các phát ngôn cầu khiến tiếng Pháp dựa trên phân tích các phát ngôn cầu khiến có động từ pouvoir xuất hiện trong năm ngữ liệu khác nhau. Bài báo cũng xem xét xem năng lực ngôn ngữ đã được người bản ngữ huy động như thế nào để thỏa mãn các chuẩn mực ngôn ngữ cũng như chuẩn mực xã hội trong các tình huống khác nhau.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Động từ pouvoir trong phát ngôn cầu khiến tiếng Pháp Tạp chí Nghiên cứu Nước ngoài, Tập 36, Số 5 (2020) 25-40 25 ĐỘNG TỪ POUVOIR TRONG PHÁT NGÔN CẦU KHIẾN TIẾNG PHÁP Nguyễn Minh Chính* Khoa Việt Nam học và Tiếng Việt, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, ĐHQGHN Trần Đại Nghĩa, Bách Khoa, Hai Bà Trưng, Hà Nội, Việt Nam Nhận bài ngày 23 tháng 7 năm 2020 Chỉnh sửa ngày 15 tháng 8 năm 2020; Chấp nhận ngày 27 tháng 9 năm 2020 Tóm tắt: Bài báo phân tích các đặc trưng ngữ nghĩa và ngữ dụng của động từ pouvoir trong các phát ngôn cầu khiến tiếng Pháp dựa trên phân tích các phát ngôn cầu khiến có động từ pouvoir xuất hiện trong năm ngữ liệu khác nhau. Bài báo cũng xem xét xem năng lực ngôn ngữ đã được người bản ngữ huy động như thế nào để thỏa mãn các chuẩn mực ngôn ngữ cũng như chuẩn mực xã hội trong các tình huống khác nhau. Nghiên cứu sẽ sử dụng các phương pháp mô tả và thống kê để làm rõ các đặc điểm ngữ pháp, ngữ dụng của động từ pouvoir cũng như xu hướng sử dụng trong các tình huống xã hội mà người nói tham gia. Từ khóa: động từ pouvoir, cầu khiến, tiếng Pháp, khẩu ngữ, phân tích diễn ngôn, phân tích ngữ liệu. 1. Đặt vấn đề 1 Trong số các động từ tình thái tiếng Pháp, động từ pouvoir là một trong những động từ Tùy theo tình huống, các phát ngôn có được bàn đến nhiều nhất vì nó rất đa nghĩa. chứa động từ pouvoir có thể có giá trị cầu Động từ này có thể diễn tả các nét nghĩa khác khiến khác với các phát ngôn có động từ cầu nhau trong các ngữ cảnh khác nhau. Động khiến hay ở thức mệnh lệnh. Chúng ta hãy so từ pouvoir được sử dụng khá phổ biến trong sánh các ví dụ sau: các giao tiếp hàng ngày để thể hiện nghĩa cầu tu peux nous montrer le mot maman khiến. Nghiên cứu này sẽ xem xét đóng góp (Ngữ liệu Trường học - Gomilla) của động từ pouvoir vào cấu trúc ngữ nghĩa và ngữ dụng của phát ngôn cầu khiến và mô tả tần montre-nous le mot maman số sử dụng các phát ngôn cầu khiến có động từ je t’ordonne de nous montrer le mot maman pouvoir trong các ngữ liệu để xem xem động từ Tất cả các phát ngôn trên đều có giá trị cầu này được người bản ngữ sử dụng như thế nào khiến trong diễn ngôn: yêu cầu người nghe để đáp ứng chuẩn mực xã hội trong các tình chỉ ra từ maman. Tuy nhiên, lực cầu khiến của huống khác nhau. chúng không giống nhau. Phát ngôn đầu tiên 2. Động từ tình thái và động từ pouvoir có sử dụng động từ pouvoir (có thể), sự hiện diện của động từ pouvoir mang đến cho phát Ngay từ khi bắt đầu phát triển khái niệm tại ngôn một sự thay đổi quan trọng: người nói ngôn, Austin đã quan tâm đến vai trò của các muốn nhấn mạnh khả năng thực hiện hành động từ ngôn hành (illocutionary verbs) và cả động yêu cầu bằng cách sử dụng pouvoir ở các động từ tình thái khi xác định giá trị của trong phát ngôn này. các hành động ngôn từ (Austin, 1970, tr. 94). Sau đó, các nhà ngôn ngữ học ngày càng quan * ĐT: 84-981846956 tâm đến các vị ngữ có động từ tình thái cũng Email: nguyenminhchinh_vn@yahoo.com như mối quan hệ của chúng với hành động 26 N. M. Chính / Tạp chí Nghiên cứu Nước ngoài, Tập 36, Số 5 (2020) 25-40 tại ngôn và khẳng định rằng không chỉ có pouvoir có thể có bốn cách hiểu: cho phép, các động từ ngôn hành mà còn có rất nhiều năng lực, khả năng xảy ra và xác suất. Sueur phương tiện khác nhau có thể hiện thực hóa xếp các nét nghĩa cho phép, năng lực, khả năng hành động tại ngôn trong đó có các động từ và vào phạm trù tình thái khách quan (radical) biểu thức tình thái. và nghĩa cuối cùng vào tình thái nhận thức Theo Benveniste (1965), pouvoir về bản (épistémique). Theo Le Querler (1996, 2001), chất là động từ tình thái. Về mặt cú pháp, động khi thể hiện tình thái khách quan, pouvoir có từ pouvoir có đặc điểm là có thể đi kèm với thể chuyển tải sự cho phép (tương ứng với các một động từ nguyên thể mà không có giới từ, luật lệ xã hội hay đạo đức, con người), ...