Dùng đơn thuốc cũ - Tại sao không

Khi đi khám bệnh, bao giờ bệnh nhân cũng được thầy thuốc kê đơn. Nhiều người đã giữ lại những đơn thuốc này để dùng cho lần sau (nếu mình bị lại) hoặc dùng cho những người thân, quen cùng bệnh, thậm chí còn để mách nhau dùng... Điều này nên không?Trường hợp chữa bệnh cấp chưa khỏiVới thể bệnh cấp tính, thầy thuốc chỉ cho đơn đủdùng tối đa trong 10 ngày. Bệnh không chuyển biến, không khỏi nghĩa là cơ thể không đáp ứng thuốc hoặc chẩn đoán chưa hoàn toàn đúng. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Dùng đơn thuốc cũ - Tại sao khôngDùng đơn thuốc cũ - Tại sao không? Khi đi khám bệnh, bao giờ bệnh nhân cũng được thầy thuốc kê đơn. Nhiều người đã giữ lại những đơn thuốc này để dùng cho lần sau (nếu mình bị lại) hoặc dùng cho những người thân, quen cùng bệnh, thậm chí còn để mách nhaudùng... Điều này nên không?Trường hợp chữa bệnh cấp chưa khỏiVới thể bệnh cấp tính, thầy thuốc chỉ cho đơn đủdùng tối đa trong 10 ngày. Bệnh không chuyển biến,không khỏi nghĩa là cơ thể không đáp ứng thuốc hoặcchẩn đoán chưa hoàn toàn đúng.- Trường hợp không đáp ứng thuốc: Ví dụ, nhiễmkhuẩn hô hấp cấp cho dùng amoxicylin mà khôngkhỏi. Nguyên nhân có thể người bệnh đã dùng thuốcđó nhiều lần, đã bị vi khuẩn kháng lại. Trường hợpnày cần đi khám lại bệnh, thầy thuốc có thể cho phốihợp thêm thuốc mới hay có thể thay hẳn một loạithuốc khác.- Trường hợp chẩn đoán chưa hoàn toàn đúng: Khiđến khám, nói là thường bị nhức vùng thái dương,một bên đầu, nhưng không nhớ rõ mỗi tháng mấycơn. Chẩn đoán là bị bệnh nhức nửa đầu, nhưngchưa thể biết nhẹ (cơn thưa) hay nặng (cơn dày) nênthầy thuốc chỉ cho thăm dò bằng aspirin. Sau khidùng thấy giảm đau ít chỉ 10 ngày sau lại có cơn.Khám lại biết rõ là bệnh nặng nên thầy thuốc có thểcho một thuốc ngăn lên cơn và dặn dò bệnh nhânnên dùng thuốc trước mỗi cơn như thế nào.Dùng đơn thuốc cũ, bệnh không khỏi, có khi chuyểnbiến xấu. Nếu nhiễm khuẩn hô hấp cấp nhẹ có thểchuyển sang nhiễm khuẩn hô hấp cấp nặng (có viêmphổi).Trường hợp bệnh mạn, chữa thấy tốtKhi bị bệnh mạn tính, thầy thuốc có thể cho đơn đủthuốc dùng trong cả tháng (cũng có thể hơn), dặnngười bệnh cần mang theo đơn cũ khi tái khám. Lýdo: sau khi dùng thuốc, bệnh có thể chuyển biến theohướng có lợi hay không lợi, cần xử lý:- Nếu bệnh không tăng, không giảm: Ví dụ, huyết áp160/100mmHg, dùng đều đặn vào lúc 7-8 giờ sáng 1viên adalat retard (20mg), huyết áp giảm xuống mức140/90mmHg và chỉ lên xuống trong khoảng rất hẹp(dưới 5mmHg), thì có nghĩa đã đáp ứng với adalat ởliều dùng ấy. Lúc tái khám, thầy thuốc sẽ cho dùngthuốc cũ, liều cũ.- Nếu bệnh đã tạm ổn: Ví dụ, đối với người bị bệnhđộng kinh, đã hết trạng thái trầm cảm, đã hết lên cơnđộng kinh. Điều này có nghĩa là thuốc đã đáp ứng.Tùy trường hợp, thầy thuốc cho dùng thuốc cũ,nhưng ở liều duy trì hay cho giảm liều dần rồi ngừngthuốc.- Nếu bệnh chuyển biến thất thường: Ví dụ, khi bịtăng huyết áp nhẹ (150/95mmHg) dùng thuốc lợi tiểuthấy tốt, nhưng sau thấy kém tác dụng, nhiều lúchuyết áp lên cao bằng với ngưỡng cũ, có nghĩa làthuốc không còn kiểm soát được huyết áp nữa. Điềunày có thể là do bệnh nặng lên hay do quen thuốc.Thầy thuốc có thể phối hợp thêm thuốc mới (chẳnghạn thêm thuốc chẹn bêta), cũng có thể dùng hẳnmột thuốc mới (chẳng hạn như chẹn canxi).- Nếu tự thân bệnh diễn biến nặng hơn: Ví dụ, đối vớibệnh đái tháo đường, lúc đầu dùng nhóm sulfamidkiểm soát được đường huyết, nhưng sau đó dùngthuốc ấy không kiểm soát được đường huyết. Điềunày có thể là do thuốc không còn đáp ứng với tìnhtrạng nặng của bệnh, thầy thuốc có thể chọn mộtthuốc khác mạnh hơn. Chẳng hạn có thể thay nhómsulfamid bằng nhóm dẫn chất glutathion(rosiglitazon).- Nếu mắc thêm một bệnh mới: Ví dụ lúc đầu chỉ bịtăng huyết áp, về sau mắc thêm suy tim sung huyết.Lúc đó, thầy thuốc có thể phối hợp thêm thuốc haythay thuốc mới sao cho vẫn chữa được bệnh cũ màkhông phản chỉ định, làm tăng thêm bệnh mới. Chẳnghạn, khi chỉ bị tăng huyết áp dùng atenolol, nhưng vìatenolol làm chậm nhịp tim nên khi mắc bệnh suy timsung huyết thì dùng không lợi, nên thầy thuốc chodùng nhóm thuốc hạ huyết áp khác không ảnh hưởngđến nhịp tim và có thể cho thêm thứ thuốc chống ứnước như nhóm lợi tiểu.Tại sao không thể mách cách dùng hay cho mượnđơn?Không thể làm điều này vì có thể có triệu chứng nhưnhau nhưng lại xuất phát từ hai bệnh khác nhau màkhông thể dùng một thuốc (ví dụ cũng là bị mất ngủnhưng có người mất ngủ do kích thích quá độ, cóngười mất ngủ do suy giảm quá độ). Ngay cả khicùng bệnh thì mỗi người có một tình trạng sức khỏe,tính mẫn cảm, mắc kèm các bệnh khác nhau, nênchưa hẳn là có thể dùng được thuốc như nhau.Trong thực tế, bệnh biến chuyển thiên hình vạn trạng,thuốc có vô vàn loại, thầy có trình độ chuyên môn,kinh nghiệm khác nhau, vì vậy cách xử lý về nguyêntắc thì giống nhau song cụ thể ở mỗi thầy thuốc trêntừng người bệnh lại không hoàn toàn như nhau.Một vài lời khuyênVới bệnh cấp, khi dùng thuốc chưa khỏi, nên đến vớithầy thuốc cũ. Thầy thuốc cũ sẽ không mất nhiều thờigian nhưng lại hiểu thêm, chẩn đoán hoàn chỉnh, chothuốc sát, phù hợp hơn.Đối với bệnh mạn tính chữa không khỏi, chỉ có thểđến mức ổn định. Bệnh ổn định có nghĩa là đã chẩnđoán, dùng thuốc đúng cần tiếp tục chữa với thầythuốc cũ. Không nên kỳ vọng chữa khỏi rồi chạy vạytìm thầy, tìm thuốc mới hay tin theo các phép chữabí ẩn kẻo tiền mất, tật mang.Trường hợp kiểm soát được bệnh, thầy thuốc chodùng thuốc cũ, liều cũ nhưng không vì thế mà nghĩrằng khám lại chẳng có gì hơn, cứ dùng đơn cũ mãi.Điều này có thể dẫn đến sai sót, vì có những bệnh cókhi đã đến thời điểm dùng liều duy trì, giảm liều rồingừng thuốc... nhưng không biết để thực hiện.Khi tái khám, người bệnh thường mong dùng mộtthuốc mạnh, tốt hơn. Nếu thấy không có gì thay đổilắm thì chưa yên tâm. Thật ra, trong trường hợp nàykhông nhất thiết có sự thay đổi lớn mà có khi chỉ rấtnhỏ (phối hợp thêm, tăng giảm liều, tạm hay chongừng hẳn thuốc). Điều này rất có ý nghĩa trong tiếntrình điều trị, chỉ thầy thuốc mới quyết định được.Người bệnh không nên đòi hỏi hoặc tự ý thay đổi. ...