Dùng statin trong rối loạn mỡ máu

Có người lo mình bị mỡ máu, nghe bạn bè mách, tự ý dùng statin. Có người đang dùng statin lại tự ý bỏ dùng sau khi nghe nói có độc. Hai cách làm này bắt nguồn từ chỗ chưa hiểu rõ công dụng, tác dụng phụ của thuốc.Lúc nào dùng statin? Bình thường chỉ số cholesterol toàn phần (TT-C) dưới 200mg%, cholesterol xấu (LDL-C) nhỏ hơn 130mg%, cholesterol tốt (HDL-C) lớn hơn 45mg% (từ 45 60mg%). Khi các chỉ số này tăng nhưng chưa quá cao (TT-C 200-239mg%, LDLC 130 -139mg%) thì coi là nằm trong giới hạn....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Dùng statin trong rối loạn mỡ máu Dùng statin trong rối loạn mỡ máu Có người lo mình bị mỡ máu, nghe bạn bè mách, tự ý dùng statin. Cóngười đang dùng statin lại tự ý bỏ dùng sau khi nghe nói có độc. Hai cách làmnày bắt nguồn từ chỗ chưa hiểu rõ công dụng, tác dụng phụ của thuốc. Lúc nào dùng statin? Bình thường chỉ số cholesterol toàn phần (TT-C) dưới 200mg%, cholesterolxấu (LDL-C) nhỏ hơn 130mg%, cholesterol tốt (HDL-C) lớn hơn 45mg% (từ 45 -60mg%). Khi các chỉ số này tăng nhưng chưa quá cao (TT-C 200-239mg%, LDL-C 130 -139mg%) thì coi là nằm trong giới hạn. Khi các chỉ số lipid máu vượt quángưỡng này (TT-C từ 240mg% trở lên, LDL-C từ 160mg% trở lên và HDL-C dưới35mg%) thì mới coi là có sự rối loạnlipid máu thực sự cần dùng thuốc. Tuy nhiên, theo quan niệm mới,các chỉ số lipid máu chỉ có tính thamchiếu. Việc dùng statin phải xét đếnnguy cơ tim mạch toàn cục. Chẳng hạn: Ảnh minh họa.một người có LDL-C > 130mg% (chỉlớn hơn mức chuẩn một chút) song có biểu hiện bệnh xơ vữa mạch vành thì có thểcho dùng statin, song một người có LDL-C > 160mg% (cao hơn mức chuẩn nhiều)nhưng chưa có biểu hiện bệnh xơ vữa mạch vành thì có thể chỉ cho dùng chế độăn, luyện tập hay có thể cho dùng statin liều thấp. Trong cơ thể, enzyme (HGM-CoA) reductase có nhiệm vụ chuyển(HGMCoA) thành mevalonat, một tiền chất sinh tổng hợp cholesterol trong giaiđoạn đầu. Statin ức chế enzyme này, làm giảm quá trình sinh tổng hợp, dẫn tớigiảm cholesterol trong gan. Mặt khác, statin còn kích thích thụ thể của LDL làmtăng vận chuyển LDL từ máu, do đó mà làm giảm lượng LDL-C máu. Statin cònlàm tăng khoảng 15% HDLC máu, hạ thấp tỷ lệ TT-C/HDL-C (tỷ lệ này cao làbiểu hiện có rối loạn lipid máu). Rối loạn lipid máu là một trong các nguyên nhân gây xơ vữa mạch vành,dẫn đến các bệnh tim mạch (đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, suy tim, huyết khối,tai biến mạch máu não). Ở người tăng cholesterol máu nhưng chưa có biểu hiện xơvữa mạch vành thì dùng statin để phòng tai biến tim mạch tiên phát (giảm nguy cơnhồi máu cơ tim, nguy cơ tử vong tim mạch). Ở người tăng cholesterol máu và đãcó biểu hiện xơ vữa mạch vành thì dùng statin để giảm các tai biến tim mạch thứphát (làm chậm quá trình tiến triển xơ vữa, giảm nguy cơ biến cố mạch vành cấp,giảm tử vong tim mạch). Trước khi dùng statin, cần loại trừ các trường hợp tăng cholesterol máu docác nguyên nhân khác (đái tháo đường, thiểu năng giáp, hội chứng thận hư, bệnhgan, tắc mật...), kiểm tra chỉ số lipid máu, quan trọng nhất là LDL-C, cần đánh giáđúng các nguy cơ tim mạch. Những tác dụng phụ Gây tiêu cơ vân: thuốc gây tổn thương, tiêu cơ vân, giải phóng ra các chấtbên trong tế bào, trong đó có myoglobulin. Myoglobulin làm nghẽn ống thận dẫnđến suy thận, tử vong. Yếu tố thuận lợi làm xuất hiện, tăng nặng tai biến này là:người vốn có bệnh viêm cơ lan tỏa, bị nhiễm khuẩn nặng, hạ huyết áp, có các tổnthương lớn, có bất thường về chuyển hóa, đặc biệt khi dùng phối hợp với các fibrat(như gemfibrozyl). Mức độ gây tai biến khác nhau: rất nặng với cervivastatin (đãbị cấm) trung bình với rosuvastatin (hội tiêu dùng Hoa Kỳ khiếu nại, song FDAchưa có ý kiến), hiếm khi xảy ra với simvastatin. Nhìn chung, các statin còn lưuhành trên thị trường, ở liều điều trị, thường ít gây tai biến này. Tuy nhiên có cảnhbáo: nên hạn chế tối đa việc phối hợp statin với fibrat. Lúc dùng nếu thấy các dấuhiệu như: đau nhức các bắp thịt, yếu cơ, co cơ, mệt mỏi, nước tiểu có màu đỏ... thìtạm dừng hoặc ngừng hẳn, xử trí theo đúng chỉ dẫn thầy thuốc. Với gan: statin chuyển hóa và tác dụng chủ yếu ở gan, không gây tích lũy,gây độc cho gan. Tuy nhiên, có một số người dùng statin bị tăng enzyme gan(transaminase). Khi ngừng thuốc, enzyme gan sẽ trở về mức bình thường nhưngcũng có người enzyme gan tăng bất thường và không trở lại mức bình thường. Đểtránh tai biến và để đánh giá khả năng dung nạp thuốc, phải kiểm tra enzyme gantrước khi dùng và định kỳ mỗi 4 tuần một lần trong ít nhất 1 năm. Trong thời giandùng thuốc, nếu thấy enzyme gan tăng bất thường thì nên ngừng dùng statin. Thậntrọng với người nghiện rượu, suy gan, viêm gan tắc mật (chức năng gan suy giảm,thuốc khó dung nạp, chuyển hóa). Với thận: thuốc rất ít đi qua thận (chỉ khoảng 5 - 20%, tùy loại) nên dù suychức năng thận vẫn dùng được nhưng nếu suy nặng (hệ số thanh thải creatinin <30ml/phút) thì nên dùng liều thấp (bằng khoảng 50% liều người trung niên khỏemạnh). Với gân Achiless: gần đây, một nghiên cứu hồi cứu của Đại học RouenPháp (trên 4.597 người) thấy có khoảng 1,32% người bị tổn thương gân Achiless,trong đó có 63% bị tai biến này sau một hoặc hơn một năm dùng thuốc. Vì tai biếnchỉ xảy ra trong điều kiện dùng dài, tỷ lệ rất thấp, tuy cần lưu ý nhưng không nêntự ý ngừ ...