Dùng thuốc bổ y học cổ truyền: Bách bệnh tiêu tán?

Dùng thuốc bổ y học cổ truyền: Bách bệnh tiêu tán?Mỗi khi trong cơ thể bị mệt mỏi hoặc đau ốm, người ta thường tìm đến các thầy lang để cắt dăm ba chén thuốc bổ sắc uống hoặc giả thời nay khi mức sống trở nên khấm khá, dù không có bệnh tật gì nhiều người vẫn sính dùng thuốc bổ của y học cổ truyền (YHCT) những mong sẽ được “bách niên giai lão”. Nghĩ cho cùng thì đó cũng là nguyện vọng chính đáng. Nhưng, điều đáng nói ở đây là, không ít người vì chưa hiểu...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Dùng thuốc bổ y học cổ truyền: Bách bệnh tiêu tán? Dùng thuốc bổ y học cổ truyền: Bách bệnh tiêu tán?Mỗi khi trong cơ thể bị mệt mỏi hoặc đau ốm, người ta thường tìm đến các thầylang để cắt dăm ba chén thuốc bổ sắc uống hoặc giả thời nay khi mức sống trở nênkhấm khá, dù không có bệnh tật gì nhiều người vẫn sính dùng thuốc bổ của y học cổtruyền (YHCT) những mong sẽ được “bách niên giai lão”. Nghĩ cho cùng thì đócũng là nguyện vọng chính đáng. Nhưng, điều đáng nói ở đây là, không ít người vìchưa hiểu rõ thế nào là thuốc bổ của YHCT cho nên hễ cứ nghe thấy tiếng “bổ” làuống lấy uống để chẳng cần đến các thầy thuốc bắt mạch, cũng chẳng cần biết tìnhtrạng sinh lý, bệnh lý của cơ thể mình như thế nào để rồi chuốc lấy những hậu quảkhôn lường hoặc tốn tiền một cách vô ích. Nhiều khi, cũng vì thế mà YHCT phảichịu tiếng oan.Phải hiểu khái niệm “bổ” của thuốc YHCT như thế nào cho đúng?Y thư cổ nói: “Hư thì bổ, thực thì tả”, “hư” ở đây là để chỉ tình trạng suy nhược của chínhkhí hay có thể hiểu một cách đơn giản là sự giảm sút sức đề kháng của cơ thể do nhiềunguyên nhân khác nhau, là sự thiếu hụt (bất túc) một hay nhiều mặt trong nhân thể. Điềucần nhấn mạnh là, trong YHCT không có khái niệm “hư” một cách chung chung mà tùytheo các mặt âm, dương, khí, huyết hoặc phân biệt theo ngũ tạng lục phủ mà định ranhiều thể loại khác nhau như âm hư, dương hư, khí hư, huyết hư hay can hư, tỳ hư, phếhư, thận hư..., từ đó mà định ra nguyên tắc trị liệu và lựa chọn các vị thuốc, bài thuốc bổkhác nhau để bù đắp phần hư thiếu, điều hòa sự thiên thắng hay thiên suy, lập lại sự cânbằng trong cơ thể. Như vậy, thuốc bổ YHCT là những bài thuốc, vị thuốc được dùng đểchữa các chứng bệnh mang tính chất suy nhược hoặc giả để bồi bổ cho những người cóthể chất hư yếu. Trên thực tế lâm sàng, thuốc bổ thường được chia làm 4 loại chính: bổkhí, bổ huyết, bổ âm và bổ dương, rồi từ đó xem xét và vận dụng vào từng tạng phủ cụthể mà xây dựng các phép bổ chi tiết hơn như bổ tỳ khí, bổ can huyết, bổ thận dương, bổphế âm...Như vậy, việc dùng thuốc bổ trong YHCT trước hết phải có căn cứ lý luận khoa học biệnchứng, quyết không thể sử dụng một cách chung chung, tùy tiện. Thiếu gì thì bồi bổ cáiđó và ngay cả khi bồi bổ đã đúng chỗ cũng không được quá thiên lệch mà làm tổn hại đếncân bằng động giữa âm và dương trong nhân thể. Âm hư thì phải bổ phần âm chứ khôngphải phần dương nhất là khi âm hư hỏa vượng. Nhưng, tuy là âm hư nếu cứ bổ âm quámức thì lại làm hại đến khí dương khiến cho âm hàn ngưng trệ mà xuất hiện tình trạngâm thịnh dương suy. Đó là chưa kể đến việc khi dùng thuốc bổ còn phải căn cứ vào lứatuổi cao thấp, thể trạng gầy béo, thời tiết nóng lạnh... để xây dựng bài thuốc cho phù hợpvà đạt hiệu quả cao. Trình Quốc Bành, y gia trứ danh đời Thanh (Trung Quốc) đã viết:“Bổ có ý nghĩa lớn. Song có người đáng bổ lại không bổ, có người không đáng bổ lại bổ;lại không chịu định rõ khí huyết, không phân biệt hàn nhiệt, âm dương, đóng mở, nhanhchậm, không định rõ ngũ tạng, căn bản thì chỉ có hại”.Cũng có người lại đặt câu hỏi: Vậy theo dược lý học hiện đại, các thuốc bổ YHCT cónhững đặc tính gì chung nhất? Sau hàng chục năm dày công tìm tòi nghiên cứu, các nhàkhoa học đã xác định được những tác dụng dược lý chủ yếu của chúng như sau:Ảnh hưởng đối với hệ thống miễn dịch của cơ thểCác thuốc bổ YHCT có khả năng tăng cường và điều tiết chức năng miễn dịch đặc hiệuvà không đặc hiệu. Điều này là cơ sở để giải thích tác dụng “phù chính khứ tà” của chúngtheo quan điểm của YHCT. Ảnh hưởng đối với miễn dịch không đặc hiệu thể hiện trênhai phương diện: tăng cường số lượng bạch cầu ngoại vi và cải thiện công năng của hệthống võng mạc nội mô cũng như chức năng của đại thực bào. Ảnh hưởng đối với miễndịch đặc hiệu là tăng cường chức năng của các tế bào có thẩm quyền miễn dịch nhưlympho T và nâng cao tác dụng của hệ thống đáp ứng miễn dịch dịch thể như làm tăngnồng độ gamma globulin, Ig và AMP vòng trong huyết thanh.Tác dụng kiện não ích tríRất nhiều thuốc bổ YHCT có tác dụng cải thiện tình trạng vi tuần hoàn, làm tăng lưuhuyết não, tăng lượng ôxy cung cấp từ đó thúc đẩy quá trình phát triển cũng như hạn chếsự lão hóa của não, cải thiện trí nhớ và sức chú ý.Ảnh hưởng đối với chuyển hóa vật chấtNhiều loại có tác dụng thúc đẩy quá trình tổng hợp protein và acid nhân, làm tăng nồngđộ albumin và globulin trong máu. Đối với chuyển hóa đường, nếu đường máu tăng caothì sẽ làm hạ xuống, nếu đường máu giảm thấp thì lại làm tăng lên. Điều này là cơ sở đểgiải thích tác dụng “kiện tỳ ích khí” của thuốc bổ YHCT.Ảnh hưởng đối với hệ thống nội tiếtNhìn chung, các loại thuốc bổ YHCT đều có tác dụng tăng cường hoạt động của cả 3 hệthống nội tiết: dưới đồi-tuyến yên-tuyến thượng thận, dưới đồi-tuyến yên-tuyến sinh dụcvà dưới đồi-tuyến yên-tuyến giáp trạng.Ảnh hưởng đối với hệ thống tuần hoàn, tiêu hóa và tạo huyếtNhiều loại có tác dụng tăng cường ...