Dương Đình Nghệ

Dương Đình Nghệ (chữ Hán: 楊廷藝; có sách chép là Dương Diên Nghệ 楊延藝, ?-937) là người khởi binh đánh đuổi quân Nam Hán giải phóng thành Đại La, giành quyền tự chủ cho đất nước Việt được 6 năm.
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Dương Đình Nghệ Dương Đình NghệDương Đình Nghệ (chữ Hán: : U ; có sáchchép là Dương Diên Nghệ hé , ?-937) làngười khởi binh đánh đuổi quân Nam Hán giảiphóng thành Đại La, giành quyền tự chủ chođất nước Việt được 6 năm.Dương Đình Nghệ là người Ái Châu (ThanhHóa), tướng của Khúc Hạo. Nước Nam Hánxâm lược Việt Nam (khi đó gọi là Tĩnh Hảiquân), bắt Tiết độ sứ Khúc Thừa Mỹ (conKhúc Hạo), đánh chiếm Đại La, sai Lý Tiếnlàm thứ sử.Sự nghiệpDương Đình Nghệ tập hợp hơn 3.000 connuôi làm vây cánh tại lò võ ở làng Giàng(Ràng), Tư Phố (nay là đất các xã ThiệuDương, Thiệu Khánh, huyện Thiệu Hoá), dùngNgô Quyền, Đinh Công Trứ (thân sinh của ĐinhBộ Lĩnh), Kiều Công Tiễn... làm nha tướng.Để lung lạc ông, vua Hán là Lưu Cung saingười phong ông làm thứ sử Ái châu.Nhưng chẳng bao lâu sau, tháng 3 năm 931,Dương Đình Nghệ ra quân từ Ái châu, đánhđuổi thứ sử Lý Tiến của nước Nam Hán. LýTiến bỏ chạy, Dương Đình Nghệ giải phóngthành Đại La. Lưu Cung sai Trần Bảo mangquân sang tiếp viện. Dương Đình Nghệ chủđộng mở cửa thành nghênh đón địch, tiêu diệtviện binh Nam Hán, chém chết Trần Bảo. Sauđó ông tự lập làm Tiết độ sứ.Tháng 4 năm 937, ông bị Kiều Công Tiễn, hàotrưởng Phong Châu, một tướng dưới quyềnông, giết hại để cướp quyền.Con trai ông là Dương Tam Kha, sau này tranhđoạt ngôi vị với con của Ngô Quyền, con rểông. Một vài tài liệu còn ghi cháu nội ông, congái của Dương Tam Kha là Dương Vân Ngachính là hoàng hậu họ Dương nổi tiếng - ngườiđã mời Lê Hoàn lên ngôi thay nhà Đinh.Bình luậnViệc đánh đuổi quân Nam Hán của DươngĐình Nghệ là trận đọ sức đầu tiên bằng vũ lựcgiữa Việt Nam và Trung Hoa, dù chỉ là mộtnước cát cứ, kể từ khi tách ra khỏi tay ngườiphương Bắc dưới thời họ Khúc. Quan trọnghơn, đó là việc giành lại đất đai đã mất từ tayngười Bắc chứ không phải phòng thủ, khángchiến trên cơ sở đã có để chống người Bắcsang.Bừng bừng bắc tiến, đánh bại liên tiếp hai đạoquân Nam Hán, hạ thành, giết tướng cứu viện;đánh trận đối đầu thắng ngay không cần dùngchiến thuật du kích, vu hồi, trường kỳ... DươngĐình Nghệ đã chứng tỏ ông là một tướng thiệnchiến và huấn luyện được một đạo quân tinhnhuệ dù không thật hùng hậu.Sở dĩ Đình Nghệ làm được điều đó vì ông đãnêu cao tinh thần đoàn kết nội bộ, tận tâmthương yêu tướng sĩ khiến họ đồng lòng hếtsức đánh giặc và đã thu được thắng lợi nhanhchóng. Có ý kiến cho rằng việc ông nhận quánhiều con nuôi là bắt chước theo lối của ngườiphương Bắc thời Ngũ Quý lúc bấy giờ, để gâythành họa phản bội của Kiều Công Tiễn. Tuynhiên nhận xét như vậy có phần phiến diện.Việt Nam, với tên gọi Tĩnh Hải quân lúc đó,dù đã thoát khỏi tay người Bắc, nhưng dướithời họ Khúc trước đây và cả nhà Ngô sau này,vẫn có nhiều biểu hiện của sự chia rẽ giữa cácđịa phương, chưa thần phục chính quyền trungương (điển hình là các cuộc làm loạn của ChuThái, ở thôn Đường, Nguyễn thời Ngô). Việclàm của Dương Đình Nghệ để cố kết lòngngười, tập hợp những hào kiệt giỏi nhất lúc đótừ các địa phương (Ngô Quyền, Đinh CôngTrứ, Kiều Công Tiễn...) là cần thiết. Ông đãlấy tình cha con để ràng buộc họ. Việc làm củaông không thể coi là thái quá và sai lầm, bởitrong 3.000 người ông nhận làm con nuôi, cũngchỉ có một mình Kiều Công Tiễn phản bội ông,và theo một số nguồn tài liệu, ngay cả trongKiều tộc cũng nhiều người phản đối hànhđộng đó của Công Tiễn (xem chi tiết bài KiềuCông Tiễn). Các nhân tài mà ông đào tạo, trọngdụng như Ngô Quyền, Dương Tam Kha, ĐinhCông Trứ về sau đều trở thành những trụ cộttrong chính trường Việt Nam thế kỷ 10.Chiến thắng quân Nam Hán của ông dù khôngđược đánh giá cao như trận Bạch Đằng củangười con rể Ngô Quyền sau này nhưng nó cótác động cổ vũ tinh thần rất lớn cho ngườiNam và nó đã chỉ ra cho thế hệ sau ông thấyrằng: dù đã bị Bắc thuộc 1000 năm, người Namvẫn hoàn toàn đủ sức đứng vững và đương đầuđược với các cuộc tấn công của người Bắc đểtách riêng thành một cõi độc lập. ...