Dưỡng sinh ẩm thực mùa xuân

Phép dưỡng sinh nói chung và dưỡng sinh ẩm thực nói riêng là một trong những di sản quý giá của y học cổ truyền phương Đông. Dưỡng sinh ẩm thực còn gọi là “bảo sinh ẩm thực”, “nhiếp sinh ẩm thực”, “đạo sinh ẩm thực”…chính là những hoạt động tích cực của con người trong việc ăn uống nhằm thích nghi ngày càng tốt hơn với môi trường tự nhiên và xã hội để gìn giữ, bảo vệ và nâng cao sức khỏe, kéo dài tuổi thọ....
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Dưỡng sinh ẩm thực mùa xuân Dưỡng sinh ẩm thực mùa xuânPhép dưỡng sinh nói chung và dưỡng sinh ẩm thực nói riêng là một trong những disản quý giá của y học cổ truyền phương Đông. Dưỡng sinh ẩm thực còn gọi là “bảosinh ẩm thực”, “nhiếp sinh ẩm thực”, “đạo sinh ẩm thực”…chính là những hoạtđộng tích cực của con người trong việc ăn uống nhằm thích nghi ngày càng tốt hơnvới môi trường tự nhiên và xã hội để gìn giữ, bảo vệ và nâng cao sức khỏe, kéo dàituổi thọ.Một trong những nguyên tắc chung hết sức quan trọng của phép dưỡng sinh ẩm thựcphương Đông là phải “thuận theo tự nhiên” mà tự nhiên lại có bốn mùa cho nên trongmỗi mùa lại có những nguyên tắc riêng mà con người phải tuân thủ nghiêm ngặt nếu nhưmuốn thu được hiệu quả thực sự. Vậy, khi mùa xuân đến, phép dưỡng sinh ẩm thực cầnchú ý những gì?Thứ nhất, nên trọng dụng những đồ ăn thức uống có tính ôn ấm và bồi bổ dương khí.Mùa xuân, vạn vật phục hồi, dương khí thịnh, khí dương trong nhân thể cũng tăng lên,lúc này rất cần phải dưỡng dương. Khí dương chính là động lực và năng lượng của sựsống. Theo đó, về mùa xuân nên dùng nhiều các thực phẩm như tỏi, gừng, hành, hẹ, hạttiêu, quế, hồi, hạt dẻ, củ mài, thịt chó, thịt dê, thịt chim sẻ, tôm… và những đồ ăn thứcuống có tính cay ấm để sinh phát dương khí.Thứ hai, nên ăn nhiều đồ ngọt, ăn ít chất chua. Y học cổ truyền cho rằng, tỳ vị là gốc củahậu thiên, là nguồn sinh hoá khí huyết của cơ thể. Tỳ vị vượng thịnh thì cơ thể khỏemạnh và sống lâu. Nhưng vào mùa xuân can khí làm chủ, can thuộc mộc, tỳ thuộc thổ.Theo học thuyết Ngũ hành, mộc khắc thổ cho nên mùa xuân can khí vượng thịnh dễ làmhại tỳ vị, ảnh hưởng không tốt đến chức năng tiêu hoá và hấp thu của cơ thể. Dinh dưỡnghọc phương Đông cho rằng, năm vị quy vào năm tạng: vị chua vào can, vị ngọt vào tỳ, vịcay vào phế, vị đắng vào tâm, vị mặn vào thận. Canh ngân nhĩ – món ăn thanh đạm, tốt cho cơ thể.Đồ ăn thức uống có vị ngọt có thể bổ ích cho tỳ khí, vậy nên vào mùa xuân ăn nhiều đồngọt để tăng cường công năng của tỳ thổ và ăn ít chất chua để giảm bớt sự vượng thịnhcủa can mộc. Những thức ăn giàu đạm và đường cần được trọng dụng như thịt nạc, trứnggia cầm, sữa, mật ong, rau quả tươi, các loại mứt… Ngoài ra, về mùa xuân còn phải chú ýkiêng dùng những đồ ăn thức uống sống lạnh để tránh làm tổn thương tỳ vị.Thứ ba, ăn uống nên thanh đạm và đa dạng. Thức ăn béo ngậy thường khó tiêu, khó hấpthu và dễ gây cảm giác ngấy chán khiến người ta cảm thấy mệt mỏi, đầy bụng, chậm tiêu.Bởi vậy, về mùa xuân ăn uống cần phải thanh đạm, hạn chế ăn những đồ béo ngậy, nhiềumỡ động vật, các món ăn chiên xào, quay rán… Đồng thời phải đa dạng hóa các đồ ănthức uống, biết phối hợp các món ăn với nhau sao cho hợp lí và khoa học, kết hợp hài hòagiữa các thức ăn thô và tinh, khô và loãng, mặn và chay, thịt cá và rau quả… như vậymới giúp cơ thể hấp thu được nhiều chất dinh dưỡng, tinh lực ngày xuân trở nên dồi dào.Thứ tư, nên ăn nhiều rau quả tươi. Kết quả nghiên cứu cho thấy, sau một mùa đông lạnhgiá cơ thể thường lâm vào tình trạng thiếu vitamin, chất khoáng, các nguyên tố vi lượngvà tân dịch. Đó là nguyên nhân gây nên các chứng bệnh như viêm niêm mạc miệng, viêmmép, viêm lưỡi, quáng gà, viêm da, ho khan, viêm họng, khô miệng… Bởi vậy, việctrọng dụng các loại rau quả tươi vốn chứa nhiều vitamin và các nguyên tố vi lượng trongchế độ ăn là hết sức cần thiết, trong đó đặc biệt chú ý dùng các loại rau, quả như camquýt, dưa hấu, táo, chuối tiêu, rau hẹ, rau chân vịt, măng, cà rốt, củ đậu, củ mài, hạt dẻ,mã thầy, ngó sen, giá đỗ, cà chua, sắn dây, các loại nấm…Thứ năm, nên ăn những loại thực phẩm có công dụng giải nhiệt bên trong. Trong y họccổ truyền, nhiệt bên trong được gọi là nội nhiệt hay uất nhiệt. Theo quan niệm của Đôngy, vào mùa đông để chống chọi với giá rét người ta thường mặc nhiều quần áo, ăn uốngnhiều đồ cay nóng, thậm chí dùng rượu thái quá nên cơ thể tích nhiều nhiệt bên trong,đến mùa xuân dưới tác động của phong khí bên ngoài, thứ nhiệt này có xu hướng phát tánra bên ngoài mà sinh ra các chứng váng đầu, tức ngực, phiền muộn, tứ chi nặng nề… Bởithế, phép dưỡng sinh ẩm thực mùa xuân khuyên nên trọng dụng những đồ ăn thức uốngcó công dụng thanh trừ nội nhiệt, bổ âm để dưỡng dương như các loại dưa, củ mài, đậuđen, nước mía, nước rau má, rau diếp cá, ngó sen, rau kim châm, ngân nhĩ, hạt sen, tràhoa cúc, trà kỷ tử, ba ba, cá chạch, lươn…Nguyên tắc dưỡng sinh ẩm thực mùa xuân chủ yếu gồm 5 điểm nêu trên, tuy nhiên trongquá trình vận dụng cũng phải tuân thủ nguyên tắc “Tam nhân chế nghi”, nghĩa là phải tùyngười mà dùng, tùy nơi mà dùng và tùy lúc mà dùng. Ví như, người có bệnh đái tháođường thì cho dù là mùa xuân cũng không nên ăn nhiều đồ ngọt, người bị tăng huyết ápkhông nên ăn nhiều đồ mặn, người có thể chất dương thịnh thì không nên dùng nhiều đồcay nóng và tráng dương, người âm thịnh thì không nên dùng ...