Enzyme kiến thức cơ bản - Chương 5

Tính đặc hiệu của enzyme5.1. Khái niệm chungDo cấu trúc lý hóa đặc biệt của phân tử enzyme và đặc biệt là của trung tâm hoạt động mà enzyme có tính đặc hiệu rất cao so với những chất xúc tác thông thường khác. Mỗi enzyme chỉ có khả năng xúc tác cho sự chuyển hóa một hay một số chất nhất định theo một kiểu phản ứng nhất định. Đặc tính tác dụng lựa chọn cao này gọi là tính đặc hiệu hoặc tính chuyên hóa của enzyme. ...
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Enzyme kiến thức cơ bản - Chương 5 64Chương 5 Tính đặc hiệu của enzyme5.1. Khái niệm chung Do cấu trúc lý hóa đặc biệt của phân tử enzyme và đặc biệt là củatrung tâm hoạt động mà enzyme có tính đặc hiệu rất cao so với những chấtxúc tác thông thường khác. Mỗi enzyme chỉ có khả năng xúc tác cho sựchuyển hóa một hay một số chất nhất định theo một kiểu phản ứng nhấtđịnh. Đặc tính tác dụng lựa chọn cao này gọi là tính đặc hiệu hoặc tínhchuyên hóa của enzyme. Tính đặc hiệu là một trong những đặc tính cơ bảnquan trọng nhất của enzyme.5.2. Các hình thức đặc hiệu Có thể phân biệt hai kiểu đặc hiệu: đặc hiệu kiểu phản ứng và đặchiệu cơ chất.5.2.1. Đặc hiệu kiểu phản ứng Phần nhiều mỗi enzyme đều có tính đặc hiệu với một loại phản ứngnhất định. Những chất có khả năng xảy ra nhiều loại phản ứng hóa học thìmỗi loại phản ứng ấy phải do một enzyme đặc hiệu xúc tác. Ví dụ, aminoacid có khả năng xảy ra phản ứng khử carboxyl, phản ứng khử amin bằngcách oxy hóa và phản ứng vận chuyển nhóm amin, vì vậy mỗi phản ứngấy cần có một enzyme đặc hiệu tương ứng xúc tác theo thứ tự làdecarboxylase, aminoacid oxydase và aminotransferase.5.2.2. Đặc hiệu cơ chất Mỗi enzyme chỉ xúc tác cho sự chuyển hóa một hoặc một số chấtnhất định. Mức độ đặc hiệu cơ chất của các enzyme khác nhau khônggiống nhau, người ta thường phân biệt thành các mức như sau: - Đặc hiệu tuyệt đối Một số enzyme hầu như chỉ xúc tác cho phản ứng chuyển hóa mộtcơ chất xác định và chỉ xúc tác cho phản ứng ấy mà thôi. Ví dụ: Urease, arginase, glucoseoxydase v.v... Đối với các enzymenày, ngoài các cơ chất đặc hiệu của chúng là ure, arginine, β - D - Glucose(theo thứ tự tương ứng) chúng cũng có thể phân giải một vài chất khácnhưng với vận tốc thấp hơn nhiều. Chẳng hạn như urease, ngoài ure nó 65còn có thể phân giải hydroxyure nhưng với tốc độ thấp hơn 120 lần. Nhưvậy urease có thể xúc tác cho hai phản ứng sau: H2N  urease →  C=0 + H2O CO2 + 2NH3 / H2N ure HOHN  urease →  C = 0 + H2O NH2OH + NH3 + CO2 / hydroxyamin H2N hydroxyure Đối với trường hợp glucose oxydase: enzyme này có trong các loạinấm mốc, có khả năng oxy hóa đặc hiệu β-D-glucose thành gluconic acid Glucose oxydase β-D-glucose gluconic acid Enzyme này có khả năng phân giải 10 cơ chất song với khả năngnhỏ hơn nhiều. Ví dụ: nếu coi tốc độ oxy hóa tương đối acid β-D-glucose là 100%thì α.D.glucose chỉ bằng 0,64 % (ngoài ra maltose 0,19%, D.galactose0,14%). Hình như trong trường hợp đặc hiệu tuyệt đối, cấu trúc trung tâmhoạt động của enzyme tương ứng rất chặt chẽ với cấu trúc của cơ chất đếnmức chỉ một sai khác nhỏ về cấu trúc của cơ chất cũng đủ làm cho enzymekhông xúc tác được. Những enzyme có tính đặc hiệu tuyệt đối thường được dùng để địnhlượng chính xác cơ chất của nó. - Đặc hiệu nhóm tuyệt đối Các enzyme này chỉ tác dụng lên những chất có cùng một kiểu cấutrúc phân tử, một kiểu liên kết và có những yêu cầu xác định đối với nhómnguyên tử ở phần liên kết chịu tác dụng. Ví dụ: maltase thuộc nhóm α -glucosidase chỉ xúc tác cho phản ứng thủy phân liên kết glucoside đượctạo thành từ nhóm OH glucoside của α - glucose với nhóm OH của mộtmonose khác. 66 - Đặc hiệu nhóm tương đối Mức độ đặc hiệu của các enzyme thuộc nhóm này kém hơn nhómtrên. Enzyme có khả năng tác dụng lên một kiểu liên kết hóa học nhất địnhtrong phân tử cơ chất mà không phụ thuộc vào cấu tạo của các phần thamgia tạo thành mối liên kết đó. Ví dụ lipase có khả năng thủy phân được tấtcả các mối liên kết este. Aminopeptidase có thể xúc tác thủy phân nhiềupeptid - Đặc hiệu quang học (đặc hiệu lập thể) Hầu như tất cả các enzyme đều có tính đặc hiệu không gian rất chặtchẽ, nghĩa là enzyme chỉ tác dụng với một trong hai dạng đồng phânkhông gian của cơ chất. Enzyme chỉ tác dụng với một trong hai dạng đồng phân quang họccủa các chất. Ví dụ phản ứng khử nước của malic acid để tạo thànhfumaric acid dưới tác dụng của fumarathydratase chỉ xảy ra đối với L -malic acid mà không tác dụng lên D - malic acid : CH − COOH COOH | ||  →  fumarat e HO − CH ...