Eo biển Malacca trên tuyến thương mại Biển Đông trong lịch sử

Eo biển Malacca từ thế kỷ VII đã trở thành vị trí quan trọng trên hệ thống thương mại Biển Đông, gắn kết kinh tế khu vực với thế giới. Quá trình hình thành và suy tàn của hải cảng Malacca tác động đến sự hưng phế cho nhiều thể chế biển trong khu vực. Nhiều cảng thị của Việt Nam như Hội An, Phố Hiến… cũng gắn liền với mạng lưới hải thương qua eo biển Malacca
Nội dung trích xuất từ tài liệu:
Eo biển Malacca trên tuyến thương mại Biển Đông trong lịch sửTạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, số 8(105) - 2016Eo biển Malacca trên tuyếnthương mại Biển Đông trong lịch sửHoàng Phan Hạnh Hiền*Tóm tắt: Eo biển Malacca từ thế kỷ VII đã trở thành vị trí quan trọng trên hệ thốngthương mại Biển Đông, gắn kết kinh tế khu vực với thế giới. Quá trình hình thành vàsuy tàn của hải cảng Malacca tác động đến sự hưng phế cho nhiều thể chế biển trongkhu vực. Nhiều cảng thị của Việt Nam như Hội An, Phố Hiến… cũng gắn liền vớimạng lưới hải thương qua eo biển Malacca.Từ khóa: Eo biển Malacca; thương mại Biển Đông; vị trí địa kinh tế; Đông Nam Á.1. Mở đầuEo biển Malacca nằm giữa bán đảoMalay và đảo Sumatra, nối Biển Đông vàẤn Độ Dương. Eo biển này có chiều dàikhoảng 805 km (tương đương 500 dặmAnh) và nơi hẹp nhất chỉ có 1,2 km. Trongmột thời gian rất dài và khởi đầu khá sớm,đây chính là một trong những đầu mối quantrọng trong nền tảng hải thương quốc tế. Eobiển Malacca có vị trí địa kinh tế rất thuậnlợi khi nằm trên tuyến giao thông cực kỳquan trọng, vận chuyển hàng hóa bằngđường thủy từ Châu Âu, Châu Phi, Nam Á,Trung Đông đi Đông Á.Bắt đầu từ thế kỷ VII, vượt qua Kedahvà Phù Nam, eo biển Malacca vươn lên trởthành trung tâm thương mại lớn nhất ĐôngNam Á, nắm giữ vị thế hoàng kim trong hệthống thương mại Đông - Tây. Đến nay, vaitrò kinh tế của Malacca vẫn có ý nghĩa quantrọng với khu vực nhưng không sánh đượcvới thời kỳ vàng son trong lịch sử.2. Tình hình thương mại trước khi eobiển Malacca mở cửaEo biển Malacca (theo tiếng Malay làMelaka; cách gọi này dựa vào tên loại cây42có nhiều ở khu vực đó) vốn có vị trí chiếnlược thuận lợi cho việc thông thương, buônbán giữa các quốc gia cổ vùng Ấn Độ, TâyÁ với Đông Nam Á. Tuy nhiên, do vùng eolại thuộc vành đai nhiệt đới không có gió,nằm chếch theo hướng Tây Bắc - ĐôngNam, tức là vuông góc với gió mùa, nênthuyền bè thời cổ đại rất khó khăn khi điqua vùng này [9]. *Trước khi hình thành nên con đườngthông qua eo biển Malacca thì nơi có vai tròtrung chuyển nằm ở eo đất Kra thuộc TháiLan [2, tr.205 - 225]. Đây là một dải đấthẹp chạy dài theo hướng Bắc - Nam, nốibán đảo Malay với lục địa Châu Á. Phầnphía đông của eo đất Kra thuộc Thái Lan vàtrông ra Vịnh Thái Lan. Phần phía tây thuộcMyanmar (vùng Tanintharyi) và trông rabiển Andaman. Tại vị trí này có một cửabiển nhỏ, có thể đi sâu hơn vào trong đấtliền, thuyền bè của người Ấn Độ hay ngườiẢ Rập đến khu vực này dừng lại ở đó vàtiến hành chuyển hàng hóa lên đất liền,thông qua các phương tiện như voi kéo để(*)Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam. ĐT: 0973981789.Email: hoangphanhanhhien91@gmail.comHoàng Phan Hạnh Hiềnthồ hàng hóa sang đầu bên kia của eo đất,nơi các thương nhân Đông Nam Á cónhiệm vụ đưa các mặt hàng tiếp tục hànhtrình, hoặc đến các vương quốc khác ởvùng này, hay là đến thị trường TrungQuốc. Hàng hóa từ Trung Quốc và ĐôngNam Á cũng theo hướng ngược lại để tớiẤn Độ và vùng Tây Á. Mặc dù mất côngtrong việc chuyển hàng hóa lên bờ rồi dùngsức kéo, thế nhưng quãng đường đó khôngquá lớn, phù hợp với kỹ thuật thời bấy giờvà có thể coi là ưu điểm nhất trong quátrình vận chuyển. Kra nhanh chóng trởthành huyết mạch trong giao thương ĐôngTây. Nhờ vậy, quốc gia cổ Phù Nam lúcbấy giờ cũng hưng thịnh. Con đường hànghóa từ eo Kra chuyển sang Trung Quốcmen theo đường ven bờ để đi và trongtuyến đó nổi lên vị trí của Phù Nam nhưmột trạm dừng tiếp theo để trao đổi sản vật,cung cấp lương thực, nước uống. Theotruyền thuyết dựng nước của Phù Nam,người đầu tiên đặt nền móng là Hỗn Điền một người đàn ông từ biển tới, có sức khỏehơn người và kết hôn cùng nữ chúa LiễuDiệp của họ. Theo một số nhà nghiên cứu,Hỗn Điền có thể là một quý tộc thuộc đẳngcấp Ksatria ở Ấn Độ lưu lạc tới. Ngoài racũng có người cho rằng chuyện Hỗn Điền Liễu Diệp [3, tr.31 - 59] rất giống một biếnthể của truyền thuyết Ấn Độ về Kaudinya(một người Bà La Môn kết hôn với côngchúa bản địa là Soma, dựng nên quốc giađầu tiên ở đây và truyền bá văn hóa Hinducũng như đạo Bà La Môn cho những ngườibản địa). Ở Phù Nam lúc bấy giờ đã có sựsản xuất tương đối chuyên môn hóa một sốmặt hàng trang sức; theo một số ghi chépcủa Trung Quốc thời đó, người Phù Nam“đúc nhẫn và vòng đeo tay bằng vàng, làmbát đĩa bằng ngọc”; “Họ thích điêu khắc vàdùng đục chạm trổ rất khéo; nhiều món đồdùng để ăn cơm như chén đĩa đều làm bằngbạc” [5, tr.41 - 42]. Nguyên liệu sử dụng cócả thạch anh, thủy tinh, mã não (vốn lànhững thứ chỉ có được thông qua trao đổibuôn bán và nhất là với thương nhân Ả Rậpmới có được), đó là những nguyên liệu đặctrưng của vùng Tây Á. Ngoài ra còn có tiềnxu La Mã cổ đại có hình của Antonius Piushay bản sao tiền xu Marcus Aurelius [1].Điều đó chứng tỏ đây là nơi trao đổi buônbán mang tầm quốc tế thời bấy giờ. Vàothời Tùy, Đường, “chính thương nhân PhùNam cũng đã đến Trung Quốc để trao đổihàng hóa từ Địa Trung Hải, Ấn Độ, TrungĐông và Ch ...